مسعود وطنخواه
یک کارشناس بازار سرمایه با استناد به گزارش‌های مجامع عمومی سالیانه ۹۹، صورت‌های مالی و گزارش‌ها منتشرشده در کدال برای شرکت‌های بنیادی و خوش‌نام بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ ظرفیت رشد را پیش‌بینی کرد.
رشد تند شاخص کل در پنجماهه اول سال ۱۳۹۹ و به دنبال آن، ورود تازه‌واردان به بازار سرمایه سبب شد که اتکا به صورت‌های مالی شرکت‌ها نزد گروهی از سرمایه‌گذاران کاهش یابد. اما نکته جالب توجه آن است که شروع روند نزولی که از ۱۵مرداد ۱۳۹۹ آغاز شد و تا اوائل تیر ۱۴۰۰ ادامه داشت، نیز بی‌اعتنایی یادشده تغییر نکرد، بلکه این باور جمعی که استناد به صورت‌های مالی منتشرشده از سوی مراجع معتبر نظیر کدال بی‌اهمیت یا کم‌اهمیت است تا به آنجا گسترش یافت که زمزمه‌های تحلیلی نبودن بورس نقل مجالس خاص و عام شد.
کارشناسان باسابقه بازار سرمایه همان‌طور که در پنجماهه اول ۱۳۹۹ و صعودهای نامتعارف به سرمایه‌گذاران درباره تداوم نداشتن روند هشدار می‌دادند، در سیر نزولی نیز به سهامداران توصیه می‌کردند که از توجه به شایعات دوری کنند و برای سرمایه‌گذاری از اطلاعات معتبر استفاده کنند.
طبق قانون تجارت، شرکت‌ها برای آگاه‌سازی ذی‌نفعان خود در پایان یک دوره زمانی مشخص موظف به ارائه گزارش‌های مالی شفاف و جامع بر اساس استانداردهای حسابداری ایران هستند.
در ماده ۸۹ قانون تجارت آمده است: «مجمع عمومی عادی ]سالیانه[ باید سالی یک بار در موقعی که در اساسنامه پیش‌بینی شده است برای رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان سال مالی قبل و صورت دارائی و مطالبات ودیون شرکت و صورتحساب دوره و عملکردسالیانه شرکت و رسیدگی به گزارش مدیران و بازرس یا بازرسان و سایر امور مربوط به حساب‌های سال مالی تشکیل شود.»
مجامع عمومی عادی سالانه شرکت‌ها حداکثر ۴ ماه بعد از انتهای سال مالی‌شان برگزار و حداقل ۱۰ روز کاری قبل از برگزاری مجامع، مراتب برای سهامداران اطلاع‌رسانی می‌شود. در این برهه زمانی صورت‌های مالی حسابرسی‌شده و گزارش‌های توضیحی شرکت‌ها نیز برای استفاده سهامداران در سایت کدال نیز منتشر می‌شود.
افزون بر اینکه همه شرکت‌های سهامی موظفند مجمع سالیانه تشکیل دهند، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس موظفند صورت‌های مالی خود (صورت عملکرد، سود و زیان جامع، صورت وضعیت مالی، صورت تغییرات در حقوق مالکانه و صورت جریان‌های نقدی) را به صورت میان‌دوره‌ای و سالانه همراه با گزارش‌های تفسیری مدیریت و یادداشت‌های توضیحی همراه صورت‌های مالی در سایت کدال برای استفاده عموم سهامداران و سرمایه‌گذاران منتشر کنند.
هلن عصمت‌پناه، کارشناس بازار سرمایه، در باره اهمیت توجه به صورت‌های مالی شرکت‌ها به «عصر اقتصاد» گفت: درک و تفسیر صورت‌های مالی، یادداشت‌های توضیحی همراه آن و گزارش‌های تفسیری مدیریت، فاکتوری تاثیرگذار در روند شناخت عملیات شرکت‌هاست و اتکا به این گزارش‌ها برای ارز‌یابی این شرکت‌ها، به تصمیم‌گیری مطلوب و نتیجه‌بخش سرمایه‌گذاران منتهی می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه درباره تحولات یک سال گذشته اظهار کرد: اواخر سال ۹۸ و اوایل سال ۹۹، طیف وسیعی از آحاد جامعه، بدون آگاهی کافی از اصول بازار سرمایه و بدون توجه به مقوله تحلیل سهام، با هیجانات بسیار وارد جو داغ بازار سرمایه شدند.
او افزود: دعوت و تضمین تلویحی برخی از مقامات دولتی، برای ورود مردم نیز یکی از دلایل این حضور بی‌سابقه بود تا جایی که در اوج پیک نخست کرونا (بهار ۱۳۹۹)، صف‌های طویلی برای احراز هویت سجام شکل گرفته بود.
عصمت‌پناه عنوان کرد: ورود گسترده حقیقی‌های تازه‌وارد، باعث ورود حجم عظیم نقدینگی، ایجاد فضای هیجانی در بازار، کم‌رنگ شدن هر چه بیشتر نگاه تحلیلی سهامداران و توجه نکردن آن‌ها به صورت‌های مالی و گزارش‌های شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری شد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: تا جایی که در آن روزها، شاهد صف خرید سهام بیشتر شرکت‌ها در اکثر صنایع، مستقل از ارزشمند بودن یا نبودنشان بودیم.
او افزود: در این اثنا استفاده از سیگنال‌های آماده و توصیه‌های دهان به دهان به تدریج جایگزین رجوع سهامداران به سایت کدال و بررسی صورت‌های مالی و گزارش‌ها شد.
به گفته عصمت‌پناه، با توجه به وجود طیف گسترده‌ای از نبود قطعیت‌ها در سال ۱۳۹۹ از جمله بحران ناشی از همه‌گیری کرونا، انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده و تشیدد تحریم‌ها علیه ایران در دولت ترامپ، نگرانی‌های عمده‌ای درباره عملیات شرکت‌ها و در نتیجه ارائه گزارش‌های نامطلوب مالی در حیطه سودسازی و ورود جریانات نقدی به شرکت‌ها، گریبان‌گیر فعالان بازار سرمایه شده بود.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: همان موقع پیش‌بینی می‌شد با تشدید بحران پاندمی شاهد کاهش شدید تقاضای جهانی و ریزش قیمت کامودیتی‌ها و در نتیجه کاهش درآمدهای عملیاتی شرکت‌ها باشیم.
عصمت‌پناه اظهار کرد: همچنین باکاهش چشمگیر صادرات نفت کشور به دلیل تشدید بی‌سابقه تحریم‌ها انتظار می‌رفت شرکت‌های صادرات‌محور نیز با مشکلات عمده‌ای در فروش محصولات خود و جریانات نقدی مواجه شوند.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، با تشدید فشار عرضه‌ها در اواخر تابستان ۱۳۹۹، ایجاد روند نزولی قیمت در اکثر نمادها، خروج حجم زیاد نقدینگی از بازار و بی‌اعتماد شدن سهامداران، نگرانی درباره نگهداری سهام تا موعد مجامع دو چندان شده بود؛ اما پس از گذشت چند ماه از افت شدید قیمت کامودیتی‌ها به دلیل پاندمی، انتشار کشف و تولید واکسن کرونا سبب مخابره خبرهای امیدوارکننده به بازارهای جهانی و تغییر برای این بازارها شد. افزون بر این، با انتخاب بایدن و پیش‌بینی اعمال سیاست‌های پولی انبساطی از سوی دولت جدید ایالات متحده، کامودیتی‌ها نیز وارد مدار صعودی شدند.
عصمت‌پناه با بیان اینکه در این میان به دور از آنچه تصور می‌شد، انتشار گزارش‌های میان‌دوره‌ای سال ۹۹، از رشد فروش و صادرات مطلوب گروهی از شرکت‌های بازار سرمایه مخصوصا صادرات‌محورها خبر می‌داد، عنوان کرد: در این راستا برخلاف تمامی انتظارات نگران‌کننده در ابتدای سال ۹۹، شاهد انتشار گزارش‌های پایان‌دوره‌ای مطلوب شرکت‌های بنیادی (ارزشمند) و استراتژی‌های هوشمندانه مدیریت مالی این شرکت‌ها بودیم.
تحلیل‌گران بنیادی به دنبال تخمین ارزش ذاتی سهام شرکت مورد نظر هستند و هر متغیری را که بر ارزش ذاتی این سهام تاثیر داشته باشد، در تحلیل بنیادی خود مورد بررسی قرار می‌دهند. این کارشناس بازار سرمایه درباره محاسبه ارزش ذاتی نیز گفت: وضع صورت‌های مالی شرکت، نوع مدیریت آن، میزان سودآوری، چشم‌انداز صنعت، اوضاع اقتصادی کشور و… از جمله فاکتورهای تاثیرگذار بر ارزش ذاتی سهام یک شرکت هستند که در تشخیص ارزندگی مورد توجه قرار می‌گیرد.
به گفته عصمت‌پناه، تحلیل‌گران با در نظر گرفتن جمیع فاکتورها، ارزش مشخصی را برای هر برگ سهم یک شرکت تخمین می‌زنند که این ارزش را با قیمت روز سهام آن شرکت که بر اساس عرضه و تقاضا و سازوکار بورس تعیین می‌شود، مقایسه می‌کنند.
او ادامه داد: اگر ارزش تخمین‌زده‌شده شرکت‌ها کمتر از قیمت روی تابلو معاملاتی باشد، این شرکت‌ها ارزنده (بنیادی) محسوب می‌شوند.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان پیش‌بینی کرد آن دسته شرکت‌های بنیادی و خوش‌نام بازار که در صورت‌های مالی و گزارش‌های منتهب به پایان سال ۹۹ و سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۰وضع مطلوبی را نشان داده‌اند، از ظرفیت رشد مناسب برای سال ۱۴۰۰ برخوردار باشند.
