خرید واکسن کرونا گرفتار در مثلث تحریم، تردید و تناقض

محمد ارفع

در حالی که برخی کشورها مانند روسیه واکیسناسیون شهروندان را آغاز کرده‌اند و برخی دیگر نیز خود را برای واکسیناسیون در روزهای آینده آماده می‌کنند و حتی صحبت از واکسن مجانی به میان آورده‌اند در ایران خرید واکسن کرونا گرفتارمثلث تحریم، تردید و تناقض شده است.

با وجود آنکه پیش از این بارها و بارها از سوی وزیر بهداشت نقل شده است که ایران در فهرست پیش ‌خرید سازمان جهانی بهداشت برای خرید واکسن کرونا ثبت نام کرده و حتی هزینه لازم برای این نام‌نویسی تامین شده است، رئیس‌کل بانک مرکزی در حساب اینستاگرامی خود مدعی شده است که «تاکنون هر راهی برای پرداخت و انتقال ارز موردنیاز برای خرید واکسن کرونا، به ‌دلیل تحریم‌های دولت آمریکا با مانع مواجه شده است». این در حالی است که مسعود مردانی، عضو ستاد مبارزه با کرونا، معتقد است تحریم‌ها هیچ تأثیری در توزیع واکسن کرونا نخواهد داشت.

عبدالناصر همتی ادامه داد: «برخی سعی دارند نادانسته یا مغرضانه بر ادعای دروغین آمریکا بر عدم محدودیت بر معاملات دارو تأکید ‌کنند». او افزود: «ازآنجا که خرید واکسن کرونا (covax) باید از مسیر رسمی سازمان بهداشت جهانی انجام گیرد تاکنون هر طریقی برای پرداخت و انتقال ارز موردنیاز به‌خاطر تحریم غیرانسانی دولت آمریکا و ضرورت اخذ مجوز اوفک، با مانع مواجه شده است.»

وی در ادامه مدعی شد، صندوق بین‌المللی پول با فشار و تهدید آمریکا، حتی جرئت مطرح‌کردن وام بشردوستانه ایران در هیئت‌مدیره صندوق را پیدا نکرده است.

این سخنان در حالی مطرح می‌شود که مسعود مردانی، عضو ستاد ملی مقابله با کرونا، در این مورد گفت: «این‌طور نیست که کشورهای تولیدکننده واکسن فقط به فکر خود باشند، تحریم‌ها نیز هیچ تأثیری در توزیع واکسن کرونا نخواهد داشت». ایرنا به نقل از مردانی نوشت: «البته ما کشور فقیری نیستیم و حتماً دولت جمهوری اسلامی به‌موقع واکسن موردنیاز را برای گروه‌های پرخطر خریداری می‌کند.»

او تأکید کرد: «بر اساس سیاست سازمان بهداشت جهانی قرار است این واکسن برای کشورهای کم‌درآمد و فقیر به قیمت ۱۰ تا ۱۵ درصد قیمت تمام‌شده توزیع شود و حتی سازمان بهداشت جهانی کشورهای ثروتمند را ملزم کرده که هزینه این واکسن را برای کشورهای فقیر بپردازند و در برخی کشورها به‌صورت رایگان توزیع و اهدا شود»

از سوی دیگر، محمدمهدی زمانی، متخصص بیهوشی، در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد که نزدیک به دو ماه است که نام ایران در فهرست خریداران واکسن کرونا ثبت و هزینه آن نیز واریز شده است.

او در مورد نوع واکسن‌هایی که خریداری‌شده نیز گفت که این واکسن‌ها از نوع چینی و روسی است. او تأکید کرد که احتمال اینکه برای ۸۰ میلیون نفر از جمعیت ایران واکسن خریداری شود، هست.

پیش‌تر، مینو محرز، عضو دیگر ستاد مبارزه با کرونا در گفت‌وگویی با ایسنا گفته بود که کیفیت واکسن‌های چینی و روسی به‌هیچ‌وجه خوب نیست.

اگرچه طی روزهای اخیر اخبار متعددی نیز از امکان تولید واکسن کرونای ایرانی، با الگوبرداری از واکسن چینی و روسی منتشر می‌شود، محرز معتقد است که واکسن ایرانی و حتی وارداتی، زودتر از اواخر بهار یا اوایل تابستان سال آینده به دست مردم نخواهد رسید.

شبهه‌افکنی درباره تاثیر واکسنی که کشورهای دیگر به صورت گسترده در حال تزریق بر شهروندان آنهاست، از سخنان اعضای ستاد مبارزه با کرونا نیز فراتر رفته است. همین چند روز گذشته بود که رئیس‌جمهوری بهانه‌گیری برای تامین واکسن وارداتی کرونا را آغاز کرد و واردات آن را منوط به اثربخشی دانست و دیروز نیز کیانوش جهان‌پور، سخنگوی سازمان غذا ودارو، تشکیک در میزان اثربخشی واکسن کرونا را دوباره مطرح کرده است. او که با خبرگزاری صدا و سیما مصاحبه کرده گفته است: « واکسن یکی دو شرکت خارجی که هزینه نگهداری آن‌ها بالاست اثربخشی کمی هم دارند» این صحبت‌ها در حالی است که مدیرکل دارو سازمان غذا و دارو، یعنی همکار متخصص سخنگوی این سازمان احتمال داده است که واردات محموله واکسن کرونا در دو ماه آینده صورت گیرد.

براساس آنچه پایگاه خبری الف گزارش کرده است، سیدحیدر محمد در همین زمینه ادامه داد: «یپیش بینی می کنیم در صورت تائید واکسن‌ها و تامین ارز مورد نیاز، ظرف دو ماه آینده بتوانیم یک محموله را وارد کنیم.»

علاوه بر این روابط عمومی سازمان یاد‌شده اعلام کرده که میزان تامین واکسن، به میزان تولید شرکت‌ها بستگی دارد، از طرفی اولویت این شرکت‌ها کشور خودشان و در درجه بعدی کواکس است؛ کواکس نیز متعهد شده که واکسن را به کشورهای عضو خود ارائه کند که البته ایران نیز عضو کواکس است و از آن طریق هم واکسن تهیه خواهد شد. مرحله سوم تامین واکسن نیز قرارداد تجاری است که ایران با کشورهای چین، هند و چند کشور اروپایی در حال رایزنی است.

این مواضع سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد که رایزنی‌‌ها هنوز نتیجه نداده است و سرنوشت تامین واکسن کرونا برای کشور در‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد زیرا در زمانی که رئیس کل بانک مرکزی نغمه ناتوانی این بانک برای تامین ارز خرید واکسن کرونا را سرداده است، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان در مصاحبه‌ای با پایگاه خبری بازار نگران است که تامین و خرید واکسن کرونا هم به سرنوشت واکسن آنفلوآنزا دچار شود که امسال با وجود وضع حساس کشور یک‌دهم پارسال واکسن آنفلوآنزا وارد شد.

همه این صحبت‌ها و نگرانی را می‌توان در کنار سخنان دو سخنگو گذاشت: اولی سخنگوی وزارت امورخارجه که گفته است «در مورد بحث واکسن کرونا ما مسیرهای مختلفی را طی کرده‌ایم. ما عضو کنوانسیون کواکس هستیم و وزارت بهداشت اعلام کرده که مسیر پیش خرید این واکسن انجام شده است.» و دومی سخنگوی لایحه بودجه ۱۴۰۰ که گفته است دولت به دلیل اهمیت و ضرورت تامین واکسن کرونا، مبلغ یک هزار میلیارد تومان برای این موضوع پیش‌بینی کرده است.