سرمایه از سدها آزاد شد
سکینه مهرائی
پس از سال‌ها رکود در مسیر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، جریان اقتصادی تازه‌ای در صنعت برق‌آبی ایران شکل گرفته است. اصلاح قوانین، بازنگری در مقررات بازار برق و بسته‌های واگذاری جدید سبب شده تا سدهای کشور از زیرساخت‌های عمرانی صرف به موتورهای واقعی جذب سرمایه تبدیل شوند.
این تغییر رویکرد که اکنون به مرحله اجرا رسیده، مسیر سرمایه‌گذاری را برای بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران خارجی هموارتر از همیشه کرده است.
در گفت‌وگوی اختصاصی خبرنگار عصراقتصاد با علی‌اکبر صابری، مدیر روابط عمومی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، ابعاد این تحول و چشم‌انداز آینده سرمایه‌گذاری در پروژه‌های برق‌آبی مورد بررسی قرار گرفت.
صابری با اشاره به سابقه طولانی فعالیت شرکت گفت: «شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران بیش از ۳۶ سال است در حوزه طراحی، ساخت و بهره‌برداری سدها و نیروگاه‌های برق‌آبی کشور فعالیت دارد و می‌توان گفت بزرگ‌ترین کارفرمای این صنعت در سطح ملی هستیم. تاکنون حدود ۴۵ درصد از سدهای کشور توسط ما احداث شده و نزدیک به ۹ هزار مگاوات از ظرفیت نصب ۱۲ هزار مگاواتی برق‌آبی ایران به پروژه‌هایی اختصاص دارد که این شرکت اجرا کرده است.»
وی افزود: «در طول این سال‌ها در ۲۴ استان فعالیت اجرایی داشته‌ایم و اکنون طرح‌های مطالعاتی در استان‌های باقی‌مانده نیز در حال پیشرفت است. شرکت آب و نیرو از معدود مجموعه‌هایی است که نقشی فراگیر و ملی در توسعه زیرساخت‌های برق‌آبی ایفا می‌کند.»
در ادامه درباره حضور شرکت در نمایشگاه اخیر انرژی‌های پاک گفت: «در این رویداد تمرکز اصلی ما بر معرفی ظرفیت‌های انرژی تجدیدپذیر برق‌آبی بود. انرژی تجدیدپذیر، آن دسته از منابعی است که در چرخه طبیعی عمر انسان دوباره بازسازی می‌شوند؛ برخلاف سوخت‌های فسیلی که محدودند.
امروز حدود ۲۸ درصد مصرف انرژی جهان از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شود و کشورهای صنعتی در مسیر افزایش این سهم گام‌های جدی برداشته‌اند. در ایران نیز طی دو سال اخیر توجه دولت و بخش خصوصی به انرژی‌های پاک رشد قابل توجهی داشته است و همکاران ما در حوزه خورشیدی و بادی عملکردی درخور تحسین داشته‌اند.»
صابری به موضوع مشارکت بخش خصوصی در طرح‌های برق‌آبی اشاره کرد و گفت: «سال‌ها سرمایه‌گذاران داخلی تمایل داشتند وارد این حوزه شوند، اما به‌دلیل قواعد خرید تضمینی برق، بازده اقتصادی جذابی برای سرمایه‌گذاری وجود نداشت. در یکی دو سال اخیر با اصلاح مقررات بازار برق و تلاش جدی شرکت آب و نیرو، الگوی جدید سرمایه‌گذاری طراحی شد و از مرحله بررسی به اجرا رسید.
ماه گذشته پنج نیروگاه کوچک برق‌آبی به بخش خصوصی واگذار شد و این نخستین گام عملی در چرخه تازه سرمایه‌گذاری است. همچنین نیروگاه سطح‌تنظیمی گتوند نیز امسال واگذار شد. پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان سال واگذاری‌ها سرعت بگیرد و در سال آینده حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد ظرفیت بالقوه کشور به بخش خصوصی سپرده شود.»
وی افزود: «مدل تازه سرمایه‌گذاری بر پایه ماده ۱۲ قانون و امکان فروش برق در بورس انرژی اجرا می‌شود. این تغییر نه‌تنها مقررات را به‌روز کرده بلکه نرخ تضمینی خرید برق را تقریباً چهار برابر افزایش داده است.
به این ترتیب سرمایه‌گذار می‌تواند آزادانه برق تولیدی را در بورس بفروشد و درآمد خود را بر پایه رقابت بازار تعیین کند. نتیجه آن، تزریق سرمایه‌های داخلی به چرخه زیرساخت، ایجاد اشتغال پایدار و تغییر جهت سرمایه از فعالیت‌های غیرمولد به حوزه‌های تولیدی چون برق و صنعت است.»
با اجرای مدل تازه سرمایه‌گذاری، مسیر ورود بخش خصوصی و سرمایه‌های خارجی در صنعت برق‌آبی ایران هموار شد و چرخ اقتصاد انرژی دوباره به حرکت درآمد
صابری با تأکید بر اهمیت حضور سرمایه‌گذاران خارجی افزود: «در قراردادهای جدید، بستر مشارکت بین‌المللی کاملاً فراهم شده است. از آنجا که خرید برق بر اساس ارز دلار انجام می‌شود، جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد.
با این حال، پایه و هدف اصلی ما جذب و بسیج سرمایه‌های داخلی است؛ یعنی صنایع بزرگ، نهادهای مالی و صاحبان سرمایه خرد و کلان بتوانند مشارکت مؤثر داشته باشند. سرمایه‌گذاری خارجی را استقبال می‌کنیم، اما باور داریم رشد واقعی زمانی اتفاق می‌افتد که ظرفیت‌های داخلی فعال شوند و سرمایه ایرانی در مسیر توسعه زیرساخت‌های ملی گردش پیدا کند.»
او ادامه داد: «مدل جدید، به‌ویژه برای مناطق محروم و کم‌برخوردار کشور اهمیت زیادی دارد. احداث نیروگاه برق‌آبی علاوه بر تولید انرژی، به اشتغال مستقیم و غیرمستقیم منجر می‌شود.
هر پروژه حدود دوهزار فرصت شغلی در مرحله اجرا و ده‌ها فرصت پایدار در زمان بهره‌برداری ایجاد می‌کند. حضور بخش خصوصی در این طرح‌ها باعث می‌شود منابع مالی دولتی آزاد و به حوزه‌های دیگر اختصاص یابد. این همان نقطه اتصال میان توسعه اقتصادی و پایداری انرژی در کشور است.»
صابری با اشاره به نقش شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در آینده صنعت انرژی گفت: «ما معتقدیم مسیر تازه سرمایه‌گذاری برق‌آبی تنها آغاز یک تحول بزرگ است؛ تغییری که اقتصاد انرژی را از پروژه‌محوری به سمت خلق ارزش پایدار سوق می‌دهد.
امروزه محور توسعه باید بر مشارکت هماهنگ دولت، صنعت و دانشگاه قرار گیرد تا علاوه بر رشد تولید برق، موجب ارتقای فناوری داخلی، افزایش بهره‌وری و امنیت انرژی شود.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «این مدل نوین سرمایه‌گذاری با اصلاح ساختار قانونی و اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذاران، زمینه‌ساز دوره‌ای تازه در صنعت برق‌آبی شد. اکنون که سدها از رکود مدیریتی خارج شده‌اند، سرمایه در مسیر اقتصادی مشخص حرکت می‌کند و کشور آماده جذب منابع داخلی و بین‌المللی است.
آب و نیرو با تجربه مهندسی و ظرفیت مدیریتی خود تصمیم دارد فصل تازه‌ای از رشد زیرساختی و انرژی تجدیدپذیر در ایران ایجاد کند؛ فصلی که سودآوری اقتصادی را با توسعه پایدار گره می‌زند و چرخ سرمایه را در صنعت برق‌آبی دوباره به حرکت درمی‌آورد.»
