ژاکت علیه راست چین؛ نبرد آمار و اعتبار در بازار وردپرس ایران
در بازار میلیون‌دلاری افزونه‌ها و قالب‌های وردپرس در ایران، روایت‌ها مهم‌تر از محصول شده‌اند. مارکت‌پلیس‌هایی که تا دیروز با تخفیف‌های مناسبتی و بنرهای گرافیکی به‌دنبال جذب مشتری بودند، حالا وارد میدان گزارش‌نویسی و «جنگ آمار» شده‌اند.
رقابتی خاموش اما پر از تنش میان دو غول این بازار، ژاکت و راست‌چین، حالا با انتشار دو گزارش سالانه وارد مرحله‌ای جدید شده است. گزارش سال ۱۴۰۳ ژاکت، با زبانی فنی، داده‌محور و تحلیلی منتشر شد؛ در حالی‌که گزارش سال ۱۴۰۴ راست‌چین، هرچند از نظر طراحی گرافیکی جذاب بود، اما بیشتر شبیه کاتالوگی تبلیغاتی به‌نظر می‌رسید تا سندی قابل استناد.
وقتی آمار به روایت تبدیل می‌شوند
گزارش سالانه راست‌چین ادعا می‌کند که با ۲۵۰ هزار کاربر فعال و ۷۰ درصد سهم بازار، بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس وردپرسی ایران است. اما این ارقام در هیچ بخشی از گزارش با منبع معتبر، فرمول محاسبه یا معیار تعریف “کاربر فعال” همراه نیست. حتی در بخش «افزونه‌های پرفروش»، تعداد نصب‌ها یا فروش واقعی اعلام نشده، بلکه صرفاً نام افزونه‌ها همراه با رتبه‌بندی غیرشفاف آمده است.
در این گزارش، سهم قالب‌های مختلف به‌صورت درصدی نمایش داده شده اما مشخص نیست که این درصدها از چه جامعه آماری استخراج شده‌اند. مثلاً قالب‌های فروشگاهی مانند «وودمارت» و «دیجی‌کالا» مجموعاً ۳۵ درصد بازار را به‌خود اختصاص داده‌اند، اما معلوم نیست این اعداد براساس تعداد فروش، مبلغ فروش یا نصب فعال‌اند.
همچنین راست‌چین در بخشی از گزارش با نموداری چشمگیر، مدعی رشد ۷۲ درصدی فروش در سال گذشته شده، اما هیچ عدد پایه یا سال مبنا ارائه نمی‌دهد. رشد نسبت به چه چیزی؟ نسبت به چه تعداد محصول؟ چه حجم تراکنش؟ همه این‌ها سؤالاتی بی‌پاسخ‌اند.
در مقابل، ژاکت نه‌تنها از عددسازی پرهیز کرده، بلکه در صفحه ۷ گزارش خود، توضیح می‌دهد که «به‌دلیل رعایت اصول شفافیت، از بزرگ‌نمایی پرهیز شده و فقط داده‌هایی گزارش شده‌اند که با روش مشخص و قابل راستی‌آزمایی به‌دست آمده‌اند.» همین رویکرد، اعتماد مخاطبان فنی را جلب کرده است.
داده‌محور، نه شعاری و مبهم
ژاکت در گزارش ۱۴۰۳ خود، از ارائه اعداد پرتکرار و بی‌معنا خودداری کرده و به‌جای آن، به سراغ تحلیل روندها و رفتار کاربران رفته است. در صفحه ۹۹ تا ۱۰۴، آمار دقیقی از پراکندگی افزونه‌های کاربردی آمده که نشان می‌دهد افزونه‌های مربوط به امنیت، سئو، و درگاه پرداخت، بیشترین محبوبیت را دارند.
یکی از نقاط قوت گزارش ژاکت، تحلیل رفتار خرید کاربران است. آنچنان که در گزارش، مشخص شده که میانگین تعداد افزونه خریداری‌شده در یک سبد خرید ۲.۳ عدد بوده است؛ عددی که می‌تواند برای توسعه‌دهندگان جهت باندل‌سازی و بهینه‌سازی بسته‌های فروش بسیار مفید باشد. در همین بخش، ذکر شده که ۶۲ درصد خریداران ژاکت پس از اولین خرید، طی دو ماه مجدد خرید کرده‌اند؛ این داده برگرفته از رفتار واقعی کاربران است، نه برآوردهای ذهنی.
در بخشی از گزارش، ژاکت با اشاره به آمار واقعی پشتیبانی، اعلام کرده که میانگین زمان پاسخ‌دهی به تیکت‌ها ۳ ساعت و ۴۰ دقیقه بوده و ۹۱ درصد رضایت کاربران از پشتیبانی ثبت شده است. این نوع گزارش‌دهی، مبتنی بر معیارهای قابل اندازه‌گیری، تفاوتی جدی با ادعاهای شعاری در گزارش راست‌چین دارد که صرفاً نوشته شده «پشتیبانی سریع و مؤثر داریم» بدون اینکه حتی یک عدد ارائه شود.
ژاکت همچنین به‌صورت شفاف به چالش‌هایش هم اشاره کرده؛ از جمله رشد کند در دسته قالب‌های غیر فروشگاهی یا مشکلات کاربران در نصب قالب‌ها روی هاست اشتراکی. این میزان صداقت، در گزارش راست‌چین حتی نزدیک هم نشده است.
در غیاب نهاد ناظر، برندها قانون‌گذار شده‌اند
نکته اساسی در دعوای رسانه‌ای بین ژاکت و راست‌چین، نبود یک نهاد ناظر یا مرجع بی‌طرف برای اعتبارسنجی آمارهاست. در چنین فضایی، هر پلتفرمی تلاش می‌کند روایت خودش را به‌عنوان واقعیت غالب جا بزند. اما تفاوت لحن و ساختار این دو گزارش، نشان می‌دهد که ژاکت بیشتر به روش علمی نزدیک شده و راست‌چین بیشتر به تبلیغات بصری و برندینگ رسانه‌ای دل بسته است.
در بخشی از بیانیه واکنشی ژاکت که پس از انتشار گزارش راست‌چین منتشر شد، آمده است:
«اعتقاد داریم رقابت سالم با اتکا به داده‌های دقیق و روش‌های شفاف، نه‌تنها به توسعه بازار کمک می‌کند، بلکه باعث رشد دانش کاربران و توسعه‌دهندگان نیز می‌شود. ارائه اطلاعات مبهم و بدون پشتوانه، به کل اکوسیستم آسیب می‌زند.»
این موضع‌گیری، در مقابل سکوت راست‌چین درباره انتقادها، بیش از پیش ژاکت را در موقعیت برتری از نظر اعتبار برند قرار داده است که نیازمند مدیریت بحران از راست چین است.
از سوی دیگر، رشد بازار وردپرس ایران موضوعی غیرقابل انکار است. طبق هر دو گزارش، تقاضا برای افزونه‌ها و قالب‌های فروشگاهی، رزرو آنلاین، سامانه‌های خدماتی و پلتفرم‌های عضویت در حال افزایش است. اما از تفاوت در نحوه تحلیل این روندها، می توان چنین استنباط کرد که ژاکت به نیازهای پنهان توجه کرده و راست‌چین بیشتر به نمای ظاهری!
