آموزش؛ سنگ بنای تربیت نسل مسئولیت پذیر

امید نظری؛ کارشناس مسائل آموزشی

جامعه انسانی بر مدار محورهای گوناگونی در گردش است که یکی از این محورها، تربین انسانی هایی مسئولیت پذیر و آگاه به وظایف اجتماعی است.

تربیت نسل مسئولیت‌پذیر، فرآیندی پیچیده و نیازمند توجه و دقت است که از سنین کودکی باید آغاز شود. نخستین گام در این مسیر، الگوسازی صحیح از سوی والدین و مربیان مدارس است.

چرا که کودکان بیشتر از طریق مشاهده رفتارهای بزرگترها به ویژه مربیان و معلمان، مسئولیت‌پذیری را می‌آموزند. هنگامی که بزرگترها در موقعیت‌های مختلف به مسئولیت‌های خود عمل می‌کنند، کودکان این رفتارها را به‌عنوان مدل و راهنمای خود در نظر می‌گیرند. علاوه بر این، واگذاری مسئولیت‌های کوچک به کودکان در سنین پایین، مانند کمک در نظافت مدرسه، انجام کارهای ساده خانه، کمک به والدین در مغازه یا مزرعه و دامداری و …  می‌تواند به تقویت احساس مسئولیت در آن‌ها کمک کند.

 در این مسیر، آموزش مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری به کودکان کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات زندگی، نه تنها از خود بپرسند که چه کاری باید انجام دهند، بلکه توانایی انتخاب درست‌ترین راه‌حل را پیدا کنند. همچنین باید کودکان یاد بگیرند که پذیرش عواقب و تبعات رفتارهایشان جزئی جدایی‌ناپذیر از مسئولیت‌پذیری است و از این طریق، به مسئولیت‌پذیری اجتماعی دست یابند.

به‌عنوان مثال، شرکت در فعالیت‌های داوطلبانه و مشارکت در پروژه‌های اجتماعی، به آن‌ها کمک می‌کند تا دریابند که مسئولیت‌پذیری تنها به وظایف فردی محدود نمی‌شود و فرد باید در برابر جامعه نیز احساس مسئولیت کند یا شرکت در کارهای اقتصادی و کشاورزی به آنها می آموزد کسب درآمد سخت است و نیاز به تلاش زیادی دارد.

در نهایت، ایجاد اعتماد به نفس و خودآگاهی در فرد باعث می‌شود تا او از اشتباهات و شکست‌های خود درس بگیرد و با امید و انگیزه به حل مشکلات ادامه دهد. در مجموع، تربیت نسل مسئولیت‌پذیر نیازمند ترکیب تدریجی این اصول است تا نسل جدید قادر به پذیرش و مدیریت مسئولیت‌های فردی و اجتماعی خود در زندگی باشد.

با وجود دشواری های تربیت چنین نسلی، مزایای آن بی شمارند که یکی از آنها کاهش آسیب های اجتماعی در جامعه است. تربیت نسل مسئولیت‌پذیر می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش آسیب‌های اجتماعی داشته باشد، زیرا افرادی که از کودکی مسئولیت‌پذیری را فراگرفته‌اند، در برابر تصمیمات خود آگاه‌تر و از پیامدهای آن‌ها هوشیارترند.

این افراد معمولاً کمتر به رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد، خشونت، بزهکاری یا انحرافات اجتماعی روی می‌آورند، چرا که درک عمیق‌تری از عواقب اعمال خود دارند و توانایی مقابله با چالش‌های زندگی را با روش‌های سالم‌تر پیدا می‌کنند. همچنین، چنین نسلی بیشتر به اصول اخلاقی و اجتماعی پایبند است و تمایل دارند تا در حل مشکلات اجتماعی و خدمت به جامعه مشارکت کنند. در نهایت، نسل مسئولیت‌پذیر قادر است روابط مثبت‌تری با دیگران برقرار کند و در نتیجه به کاهش تضادها، نارضایتی‌ها و بحران‌های اجتماعی کمک نماید.

امید که مسئولان و متولیان امر به ویژه مسئولان ارشد نظام تعلیم و تربیت به فرمایشات مقام معظم رهبری نیز نگاه جدی تر ی داشته و سنگ بنای این سازه را جدی تر و آینده محور طراحی کنند و هزینه در راه تربیت نسل تربیت پذیر را سرمایه گذاری بدانند.