آینده سرمایهگذاری در ایران با رشد ابزارهای نوین
در سالهای اخیر، چشمانداز سرمایهگذاری در ایران با تحولات چشمگیری روبهرو شده است که ریشه در ادغام فناوریهای نوین با بازارهای سنتی دارد.
با توجه به چالشهای اقتصادی مانند تورم بالا، نوسانات ارزی و محدودیتهای بینالمللی، سرمایهگذاران ایرانی به سمت ابزارهایی گرایش پیدا کردهاند که نه تنها ریسک را کاهش دهند، بلکه دسترسی به فرصتهای جدید را فراهم کنند. بر اساس گزارشهای اخیر، بازار فینتک ایران تا سال ۲۰۳۳ با نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR) حدود ۱۵.۸۲ درصد پیشبینی میشود و این رشد، نقش کلیدی در شکلگیری آینده سرمایهگذاری ایفا خواهد کرد.
ابزارهای نوین مانند پلتفرمهای دیجیتال سرمایهگذاری، اپلیکیشنهای مدیریت پرتفوی و هوش مصنوعی در تحلیل بازار، در حال تغییر چهره سنتی بورس و بانکداری هستند.
این ابزارها با ارائه دادههای واقعیزمان و الگوریتمهای پیشبینی، به سرمایهگذاران خرد کمک میکنند تا تصمیمات آگاهانهتری بگیرند و از فرصتهای کوتاهمدت بهره ببرند. برای مثال، سوپراپلیکیشنهای مالی که بیش از ۴۵ میلیون کاربر در ایران دارند، امکان سرمایهگذاری در سهام، صندوقها و حتی رمزارزها را با چند کلیک فراهم کردهاند.
این روند نه تنها مشارکت عمومی را افزایش داده، بلکه به کاهش هزینههای معاملاتی منجر شده است. با این حال، چالشهایی مانند کمبود زیرساختهای دیجیتال و نگرانیهای امنیتی همچنان وجود دارد که نیاز به سرمایهگذاری دولتی و خصوصی در فناوریهای بلاکچین و هوش مصنوعی را برجسته میکند.
در کنار ابزارهای نوین، گسترش بازار بدهی یکی ازمحورهای اصلی تحول سرمایهگذاری در ایران به شمار میرود. بازار بدهی که شامل اوراق دولتی، شرکتی و شهرداری است، در سالهای اخیر رشد قابل توجهی داشته و سهم آن از کل بازار سرمایه از حدود ۴ درصد در دهه گذشته به بیش از ۲۰ درصد در سال ۱۴۰۴ رسیده است. این گسترش، نتیجه سیاستهای دولت برای تأمین کسری بودجه از طریق اوراق بدهی به جای چاپ پول است که تورم را کنترل کرده و منابع پایدارتری برای پروژههای زیربنایی فراهم میآورد.
بر اساس آمار مرکز آمار ایران، انتشار اوراق بدهی در نیمه اول سال ۱۴۰۴ بیش از ۵۹۰ هزار میلیارد تومان بوده که نشاندهنده اعتماد فزاینده سرمایهگذاران به این ابزارها دارد. بازار بدهی نه تنها برای سرمایهگذاران ریسکگریز جذاب است، بلکه به شرکتها امکان تأمین مالی ارزانتر را میدهد و از وابستگی به تسهیلات بانکی میکاهد.
با این وجود، چالشهایی مانند نرخ بهره بالا و عدم تنوع در اوراق (مانند اوراق سبز برای پروژههای زیستمحیطی) هنوز مانع رشد کامل این بازار هستند.
پیشبینی میشود تا سال ۱۴۰۸، سهم بازار بدهی به ۳۰ درصد برسد که این امر نیازمند اصلاح قوانین و افزایش شفافیت است. گسترش این بازار همچنین به جذب سرمایه خارجی کمک میکند، به ویژه در شرایطی که تحریمها کاهش یابند و ایران بتواند اوراق بینالمللی منتشر کند.
در نهایت، بازار بدهی میتواند پلی بین اقتصاد سنتی و دیجیتال باشد، جایی که اوراق بدهی با ابزارهای فینتک ادغام شوند تا معاملات سریعتر و کمهزینهتر شوند.
یکی از هیجانانگیزترین جنبههای آینده سرمایهگذاری در ایران، توکنایزیشن داراییهای واقعی (RWA) است که با استفاده از فناوری بلاکچین، داراییهای فیزیکی مانند املاک، طلا، انرژی و حتی آثار هنری را به توکنهای دیجیتال تبدیل میکند. این فرآیند، نقدشوندگی داراییهای راکد را افزایش میدهد و به سرمایهگذاران خرد اجازه میدهد با مبالغ کم، در داراییهای بزرگ شرکت کنند.
در ایران، توکنایزیشن از سال ۱۴۰۳ شتاب گرفته و نمونههایی مانند توکن انرژی خورشیدی «یوسول» که در کمتر از یک ماه رکورد فروش زد، نشاندهنده پتانسیل بالای آن است.
بر اساس گزارش انجمن بلاکچین ایران، این حوزه میتواند تا سال ۱۴۰۸ بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی ایجاد کند و به عنوان ابزاری برای مقابله با تحریمها عمل کند.
توکنایزیشن نه تنها شفافیت را افزایش میدهد (با ثبت تراکنشها روی بلاکچین)، بلکه هزینههای واسطهگری را کاهش میدهد و دسترسی جهانی به داراییهای ایرانی را فراهم میکند. برای مثال، توکنایز املاک میتواند بازار مسکن را دگرگون کند، جایی که سرمایهگذاران خارجی بدون نیاز به حضور فیزیکی، در املاک ایرانی سرمایهگذاری کنند.
با این حال، چالشهای قانونی مانند نبود چارچوبهای حقوقی محکم و نگرانیهای امنیتی، رشد این حوزه را کند کرده است. دولت ایران در برنامه هفتم توسعه، بر توسعه توکنایزیشن تأکید کرده و مذاکراتی با پلتفرمهای بینالمللی برای ادغام رمزریال (CBDC) با توکنها آغاز شده است. این ادغام میتواند پلی بین CeFi (مالی متمرکز) و DeFi (مالی غیرمتمرکز) ایجاد کند و ایران را به عنوان هابی برای سرمایهگذاری دیجیتال در منطقه معرفی کند.
ترکیب این سه عنصر «ابزارهای نوین، بازار بدهی و توکنایزیشن»، آینده سرمایهگذاری در ایران را به سمت یک اکوسیستم یکپارچه سوق میدهد. تصور کنید سرمایهگذاری که با اپلیکیشن فینتک، اوراق بدهی توکنایز شدهای را خریداری کند و سود آن را به صورت رمزارز دریافت کند؛ این سناریو نه تنها ریسک را توزیع میکند، بلکه بازدهی بالاتری ارائه میدهد. با این حال، موفقیت این تحولات به عوامل خارجی مانند ثبات سیاسی، کاهش تورم (که پیشبینی میشود در سال ۱۴۰۴ به حدود ۲۵ درصد برسد) و بهبود روابط بینالمللی بستگی دارد. همچنین، آموزش عمومی و افزایش سواد مالی ضروری است تا سرمایهگذاران از ابزارهای نوین بهره ببرند بدون اینکه قربانی کلاهبرداری شوند.
گزارشهای جهانی مانند گزارش IMF نشان میدهد که توکنایزیشن میتواند هزینههای معاملاتی را تا ۵۰ درصد کاهش دهد و در اقتصادهای نوظهور مانند ایران، نقش کلیدی در جذب سرمایه بازی کند.
در نهایت، آینده سرمایهگذاری در ایران نه تنها به فناوری وابسته است، بلکه به اعتماد عمومی و سیاستگذاریهای هوشمندانه نیاز دارد.
اگر این عناصر همگرا شوند، ایران میتواند از یک اقتصاد مبتنی بر نفت به سمت یک اقتصاد دیجیتال و سرمایهمحور حرکت کند و فرصتهای جدیدی برای نسل جوان فراهم آورد. این تحول، بیش از هر چیز، نیازمند همکاری بین بخش خصوصی، دولت و نهادهای بینالمللی است تا ایران در نقشه جهانی سرمایهگذاری دیجیتال جایگاهی شایسته بیابد.
