تئوری اقتصادی «همه چیز سبز» چه می‌گوید

مترجم: سلیم حیدری

ایجاد یک تئوری اقتصادی درباره ارتباط همه چیز با تغییر اقلیم یک جاه‌طلبی جسورانه است؛ اما اگر فردی پیدا شود که بتواند این کار را انجام دهد، احتمالاً او ویلیام نوردهاوس است؛ اقتصاددانی که تلاش‌های طولانی‌مدت او برای مدل‌سازی تعامل اقتصاد و وضع آب‌و‌هوایی باعث شد وی در سال ۲۰۱۸ جایزه نوبل را از آن خود کند.

در کتاب جدید او، «روح سبز: اقتصاد تصادف‌ها و سرایت‌ها در یک جهان شلوغ» ، گزارش جامعی آمده است از اینکه چگونه جنبه‌های مختلفی از جمله مالیات کربن تا ساکن شدن در مریخ می‌توانند به هم مربوط باشند. همچنین راه حل‌هایی را که اقتصاددانان برای مقابله با تغییرات آب‌و‌هوایی مشخص کرده‌اند، پیشنهاد داده است.

این مجلد تا حدی یک تاریخچه گسترده و یک آغازگر مفاهیم و اصطلاحات اصولی در بحث درباره محیط زیست است. همچنین کاستی‌ها در اقتصاد کلاسیک، واقعیت‌های سیاسی، انتخاب‌های سیاسی، ضعف بشری و غیره را پوشش می‌دهد و موارد موازی متناسب با زمان حال را بررسی می‌کند. به این ترتیب، این کتاب زمینه ارزشمندی است برای کسانی که معمولاً به یک مجموعه با دیدگاه ریزبینانه‌تر علاقه‌مند هستند.

به عنوان مثال ، نوردهاوس اندازه‌گیری‌های سنتی را و اینکه آنها چگونه منجر به از دست دادن عناصر کلیدی می‌شوند، دقیقا به صورت عینی در برخی موارد بررسی می‌کند. او یادآور می‌شود که در تولید ناخالص داخلی باید فعالیت‌های اندازه‌گیری‌نشده از جمله کاهش منابع و  عوامل خارجی (کلمه‌ای که خواننده اغلب در کتاب می‌بیند) مانند تأثیر منفی آلودگی بر سلامت لحاظ شود. بنا بر برآورد نوردهاوس، تولید آمریکا تقریباً ۱۰درصد کمتر به نظر می رسد اگر که اجازه انجام چنین مواردی را بدهند.

از طرف دیگر، در صورت تنظیم مسائل اقتصادی بر اساس هزینه انتشار دی اکسید کربن، رشد اقتصادی در ایالات متحده در دهه‌های اخیر ممکن است، قوی‌تر نیز به نظر برسد. این به این دلیل است که در این کشور میزان انتشار در واحد تولید در حال کاهش است. این پیام یک نقطه فروش امیدوارکننده برای اصلاح حسابداری ملی است؛ اما فقط برای کشورهای ثروتند و با اقتصاد توسعه‌یافته مصداق دارد.

کتاب روح سبز با مفهوم «جامعه سبز» آغاز می‌شود و طیف وسیعی از موضوعات در ادامه آن می‌آید، از جمله فلسفه، حقوق، امور مالی، پیشرفت‌های فناوری و موارد دیگر. وسعت موضوعات مطرح‌شده گاهی طاقت‌فرساست. با وجود این، نوردهاوس حتی در مورد موضوعاتی که می‌توانست کنار گذاشته شود حرف‌های جالبی برای گفتن دارد. تلاش او برای اندازه‌گیری اقتصاد اسفبار ناشی از استقرار بشریت در سیارات دیگر جذاب است.

یک درس از آنالیز هزینه‌ها و همچنین از مفاهیم گسترده‌تر مطرح‌شده در این کتاب، این است که نیاز به شمردن کمی درست همه چیز وجود دارد. آب شیرین و سایر منابع عمومی تقریباً در همه جا در زیر قیمت و ارزش واقعی آن هستند. سود اجتماعی ناشی از بهره‌مندی از مقررات زیست‌محیطی بسیار زیاد است اما محاسبه این سود به صورت کمّی، دشوار است. از نظر هزینه ، انتشاردهنده‌های آلودگی به‌ندرت هزینه آن را پرداخت و انگیزه‌های مالی خود را از دید سایر افراد جامعه پنهان می‌کنند. این فهرست طولانی است و پیچیدگی مسئله را نشان می دهد.

برخلاف طرفداران سر سخت محیط زیست، نوردهاس نمی‌خواهد مشاغل تولید‌کننده آلودگی را بکشد؛ در عوض، او راه حل‌هایی را که از نظر اقتصادی، کارآمدند، پیشنهاد می‌کند. این راه حل‌ها گرچه به صورت اجتناب‌ناپذیر معمولا با فشار دولت‌ها تحمیل می‌شوند، برای اجرا به نیروی بازار متکی‌اند.

«مالیات کربن بگیرید»، ایده‌ای است که نوردهاوس به شدت بر آن تاکید می‌کند. او می‌گوید که این مالیات باید دقیقا اندازه‌گیری و کالیبره شود نه اینکه صرفا انتشاردهنده‌ها را جریمه کنند. به اعتقاد این اقتصاددان مالیات یادشده برای جبران هزینه‌های اجتماعی آلودگی است و میزان آن اکنون در ایالات متحده شاید حدود ۴۰ دلار به ازای تولید هر تن دی اکسید کربن باشد.

به منظور تحقق اهداف تعیین‌شده در توافقنامه آب‌وهوایی پاریس ۲۰۱۵، نوردهاس درباره تغییرات کاملاً بنیادی در عادات انسانی و شرکت‌ها صحبت می‌کند. البته این مساله تا کنون هرگز بهبود نیافته است. با این حال، به نظر می رسد او تمایلی به استفاده از مالیات بسیار بالاتر کربن که از نظر تئوری می تواند منجر به موفقیت باشد، ندارد.

از طرف دیگر، ایالات متحده و بسیاری از حوزه‌های قضایی دیگر اکنون به هیچ وجه مالیات کربن ندارند و بسیاری از آلودگی‌ها تا حدی با مجوزهای انتشار که به صورت رایگان توزیع می‌شوند، تنظیم می‌شوند. ذهنیت موجود باید در بسیاری از کشورها تغییر کند تا مکانیسم‌های نوردهاس شانس تصویب گسترده‌تری در جهان را داشته باشد.

به گفته نویسنده روح سبز، از این مهمتر «تنظیم قیمت جهانی هماهنگ (کربن) در سطح مناسب برای همه‌ مواردی» است که برای یک سیاست کارآمد برای تغییرات آب و هوا مورد نیاز است.

او به خوبی عظمت این «همه» را می‌داند: اجرای یک توافق بین‌المللی برای اقدام هماهنگ به منظور خم شدن منحنی میزان انتشار به اندازه کافی که به منظور جلوگیری از آسیب جدی در تغییرات آب‌و‌هوایی لازم است. این سخت‌ترین سطح همکاری و یک چالش مشابه با مبارزه با همه‌گیری جهانی است.

جمع‌بندی سبز نوردهاس منطقی و متعادل است. موارد استثنایی نادری وجود دارد، مانند ارزیابی او در مورد اینکه پرتفوی سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی طبق معیارهای خود، بخشی از سهام موجود برای خرید را حذف می‌کند.

نویسنده روح سبز که به‌شدت به آب‌وهوا اهمیت می‌دهد، معتقد است که اقتصاد پاسخ می‌دهد و برخی از روندهای مثبت را در این زمینه می‌بیند؛ اما هیچ یک از اینها دنیا را به آنجایی که دانش پیش‌بینی می‌کند نخواهد رساند، مگر اینکه مردم  و به ویژه سیاستمداران گوش دهند ، یاد بگیرند و عمل کنند.

منبع: رویترز