تجدید‌‌‌‌‌پذیرها و برون‌‌‌‌‌رفت از ناترازی انرژی
ایران در رتبه اول جهان از منظر مجموع ذخایر نفت و گاز قرار دارد. به‌رغم حجم معتنابه ذخایر سوخت‌های فسیلی در کشور، کماکان با پدیده ناترازی برق در تابستان و ناترازی گاز در زمستان، به‌علاوه ناترازی بنزین در ایام اوج تردد مواجه هستیم. در این گذر، باید اذعان کرد که طرح‌های بهینهسازی مصرف در مقام عمل، توفیق چندانی نداشته‌‌‌‌‌اند.
در همین ارتباط، مدیرعامل انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران، ضمن اشاره به‌وجود قوانین و برنامه‌‌‌‌‌های فراوان در حوزه «بهینهسازی مصرف انرژی» اعلام کرد: در این حوزه مطالعات فراوانی در مرکز پژوهش‌های مجلس، وزارت نفت، شرکت بهینهسازی مصرف سوخت، وزارت نیرو و مراکز متعدد پژوهشی صورت‌گرفته‌است، همچنین در شورای اقتصاد، از حدود ۱۰ سال‌پیش، پروژه‌ها و طرح‌های کلانی تعریف شد، اما در عمل توفیق خاصی در این زمینه حاصل نشده‌است، زیرا به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری در حوزه مصرف بهینه انرژی، صرفه اقتصادی نداشته‌باشد. به گزارش «ایرنا» مسلم موسوی‌درچه، ضمن اشاره به کسری افزایش مصرف بنزین در تابستان گذشته گفت: از ده، پانزده سال‌پیش، کارشناسان حوزه انرژی شرایط امروز را پیش‌بینی می‌کردند و هشدار می‌دادند که در اوایل ۱۴۰۰، با ناترازی گاز و برق و بنزین مواجه خواهیم شد.
عضو هیات‌علمی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در مورد دلیل «ناترازی‌‌‌‌‌ها» توضیح داد: هم از نظر مجموع ذخایر نفت و هم از نظر گاز در دنیا اول هستیم؛ اما با ناترازی برق در تابستان و ناترازی گاز در زمستان و ناترازی بنزین در روزهای پرمصرف مواجه هستیم. قیمت‌های انرژی در کشور نسبی است و گاز و گازوئیل مصرفی نیروگاه‌ها یارانه‌‌‌‌‌ای است. قیمت تبدیل انرژی به ازای هر کیلو وات ساعت نزدیک به ۷۰۰ تا ۸۰۰تومان تمام می‌شود؛ ولی کشور ما به‌صورت متوسط آن را به قیمت ۱۰۰تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهد یعنی به ازای هر کیلو وات ساعت حدود ۷۰۰تومان یارانه به هر مصرف‌کننده پرداخت می‌شود. موسوی یکی از دلایل شرایط نامطلوب اقتصادی و کسری‌بودجه دولت را صرف‌شدن عمده درآمدهای دولت برای یارانه‌های انرژی دانست و گفت: قیمت‌ها در حوزه انرژی منصفانه نیست؛ مثلا قیمت یک لیتر بنزین از قیمت یک لیتر آب‌معدنی هم ارزان‌تر است. وقتی قیمت‌ها متناسب نیست، مصرف خودبه‌‌‌‌‌خود بالا می‌رود.
ثابت نگه‌داشتن قیمت حامل‌های انرژی
موسوی گفت: متاسفانه در برخی از دوره‌‌‌‌‌های مجلس شورای‌اسلامی، بعضی از نمایندگان به‌نام حمایت از مردم سیاستی را پایه‌‌‌‌‌گذاری کردند که الان گریبان‌گیر خود مردم شده و معضلاتی را برای کشور ایجاد‌کرده و آن هم ثابت نگه‌داشتن قیمت حامل‌های انرژی بود؛ غافل از اینکه این سیاست باعث ایجاد مشکلات عدیده در حوزه گاز و برق و بنزین می‌شود.
وی با بیان اینکه اصلاح قیمت حامل‌های انرژی ضروری است، درباره روش این اقدام توضیح داد: وقتی دولت قیمت انرژی را مشخص می‌کند، بعد از یکی‌‌‌‌‌دو سال‌تورم ایجاد می‌شود. مصرف انرژی در کوتاه مدت کاهش پیدا می‌کند ولی در بلندمدت دوباره به مسیر خودش برمی‌گردد و افزایش می‌یابد چون با تورمی که ایجاد می‌کند دوباره قیمت‌های نسبی در حوزه انرژی در مقایسه با سایر کالاها ارزان می‌شود و مصرف دوباره افزایش پیدا می‌کند.
موسوی درباره «اصلاح قیمت حامل‌های انرژی» توضیح داد: این موضوع به این معنا نیست که قیمت‌ها افزایش پیدا کند بلکه به این معنا است که یک «بازار متشکل‌ریالی» در حوزه انرژی ایجاد شود و خود بازار، قیمت انرژی را مشخص کند، نه دولت، ضمن اینکه به آن معنا هم نیست که قیمت انرژی‌‌‌‌‌مان را با قیمت فوب خلیج‌فارس مقایسه کنیم، چون درآمدها و هزینه‌های ما در کشور،ریالی است. این اقدام، قطعا تبعات سیاسی و اجتماعی دارد. متاسفانه دولت قبل قصد داشت قیمت بنزین را اصلاح کند که دوباره همان سیاست قبلی را در پیش گرفت و بازهم قیمت توسط دولت تعیین شد؛ ضمن اینکه این اقدام به یکباره و بدون اطلاع‌‌‌‌‌رسانی و فرهنگ‌سازی و بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم صورت‌گرفت.
میزان تولید برق از انرژی‌های پاک
لازم به ذکر است، میزان تولید برق از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر در مهر ۱۴۰۲، رشد ۱۷.۴درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته را ثبت کرد. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از مهم‌ترین برنامه‌‌‌‌‌های وزارت نیرو در دولت است. روند توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و استفاده از برق پاک به‌‌‌‌‌جای برق تولیدی از نیروگاه‌های فسیلی از ابتدای دولت مستقر، موردتوجه جدی قرارگرفت. علی‌‌‌‌‌اکبر محرابیان وزیر نیرو، یکی از برنامه‌‌‌‌‌های دولت سیزدهم را توسعه ۱۰هزار مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر اعلام کرد. وی با بیان اینکه دولت برنامه‌‌‌‌‌ای چهارساله برای افزایش ۱۰هزار مگاواتی انرژی‌های تجدیدپذیر دارد، خاطرنشان کرد: بازار توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ایران، با اتکا به قابلیت بالای منابع انرژی‌های تجدیدپذیر اعم از خورشیدی، بادی، زیست‌‌‌‌‌توده و زمین‌گرمایی، از طریق امکان عقد قراردادهای بلندمدت با نرخ‌های تشویقی، بازار بسیار جذابی برای سرمایه‌گذاران است.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در بخش خورشیدی با سرعت بیشتری در کشور در حال اجرا است. برای این بخش مجوز ساخت چهار‌هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی پیش‌‌‌‌‌تر صادرشده بود که اکنون مراحل احداث خود را سپری می‌کند. همچنین اخیرا سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌‌‌‌‌وری برق ایران به‌عنوان متولی توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و صندوق توسعه ملی، تفاهم‌نامه‌‌‌‌‌ای برای تامین مالی ساخت چهار‌هزار و ۵۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی به امضا رساند. تازه‌‌‌‌‌ترین آمار منتشرشده از سوی معاونت سرمایه انسانی و تحقیقات و فناوری اطلاعات وزارت نیرو بیانگر آن است که میزان تولید برق از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر در مهر امسال با رشد ۱۷.۴درصدی همراه بوده‌است. بر اساس این گزارش ظرفیت کل نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک تا پایان مهر ۱۴۰۲ نسبت به ماه گذشته آن ۸۲/۱درصد افزایش داشته‌است.
ظرفیت نیروگاه‌های بادی
ظرفیت نیروگاه‌های بادی تا پایان مهر ۳۶۴.۸۹ مگاوات بود، همچنین ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی هم تا پایان مهر به رقم ۴۷۷.۶۵مگاوات رسید. ظرفیت نیروگاه‌های برق‌‌‌‌‌آبی کوچک هم ۹۹/۴۷مگاوات و ظرفیت نیروگاه‌های زیست‌‌‌‌‌توده نیز به ۱۲.۵۳مگاوات در پایان مهر رسید. چندی پیش معاون اول رئیس‌‌‌‌‌جمهوری نیز در نشست بررسی طرح‌های آب و برق، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر را یکی از ضرورت‌‌‌‌‌های مهم کشور ارزیابی و اظهار کرد: لازم است مسائل و موانع پیشروی توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر با فوریت مرتفع شود تا در تابستان و در زمان اوج مصرف، مشکلی برای تامین برق موردنیاز صنایع و بخش خانگی وجود نداشته‌باشد. وی نمایندگان وزارتخانه‌‌‌‌‌های نیرو، جهادکشاورزی و سازمان حفاظت محیط‌زیست را مکلف کرد به‌منظور تسهیل احداث ۴۵۰۰مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر، جلساتی را به‌صورت مستمر تشکیل دهند و موانع موجود پیشروی احداث و توسعه این نیروگاه‌ها را با اولویت برطرف کنند.
واقعیت این است که توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر که یکی از راهکارهای موثر در رفع ناترازی برق می‌تواند باشد، متاسفانه در سال‌های گذشته موردتوجه جدی نبوده و همین بی‌‌‌‌‌توجهی کشور را از داشتن برقی مطمئن و پایدار محروم کرده‌است. این روند ادامه داشت تا آنکه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در دستور کار وزارت نیرو قرارگرفت. وزیر نیرو تاکید کرده‌بود که ایران از قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی برخوردار بوده و فرصت اقتصادی مناسبی برای سرمایه‌گذاران این حوزه برای ایجاد مزارع تجدیدپذیر فراهم کرده‌است، پس از آن بود که رئیس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌‌‌‌‌وری برق ایران گفت: ۱۰هزار مگاوات نیروگاه جدید در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر با کمک سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی ساخته می‌شود. به باور کارشناسان حوزه انرژی، طراحی مدل‌های مختلف سرمایه‌گذاری، مشوق خوبی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه است.
