توسعه معادن در گرو بهبود اکتشاف

وجود ذخایر عظیم معدنی در کشور بر هیچ‌کس پوشیده نیست. از طرف دیگر سیاست کلی بر کاهش وابستگی به نفت و اتکا به دیگر صنایع مانند صنایع معدنی، نساجی و خودرو‌سازی است. به منظور اینکه بتوان وابستگی اقتصاد به نفت را کاهش داد باید علاوه بر برنامه‌‌‌ریزی در مورد این موضوع، اجرای برخی از برنامه‌‌‌ها در دستور کار قرار گیرد.

برای توسعه صنایع معدنی باید ابتدا به معادن توجه کرد و برای توسعه معادن نیز باید به اکتشاف پرداخت. مقوله اکتشافات در ایران بسیار مغفول واقع شده است. هم از نظر عمق و هم از نظر گستردگی اکتشافات فاصله زیادی بین ایران و کشورهای معدنی پیشرو در جهان وجود دارد.

نکته مهم در این باب این است که می‌توان موانع موجود در مسیر را برطرف کرد. کمبود ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات با کمک دولت رفع شدنی است.

همچنین سطح اکتشاف شده نیز با همکاری سازمان‌های ذی‌ربط مانند سازمان محیط‌زیست، سازمان انرژی اتمی و وزارت صمت اگر به یک تعامل و نتیجه واحد دست پیدا کنند، بسیاری از پهنه‌‌‌های معدنی قابل اکتشاف و بهره‌‌‌برداری خواهند شد.

بهبود وضعیت اکتشافات معدنی در کشور به معنی توسعه معادن است. اگر رفع موانع اکتشافات صورت گیرد و مسیر آن هموار شود با توسعه معادن، تقویت صنایع و به دنبال رشد اقتصادی در دسترس خواهد بود.

امین صفری، معاون امور معادن و صنایع معدنی شرکت سرمایه‌‌‌گذاری توسعه معادن و فلزات از فاصله زیاد اکتشافات در ایران و جهان گفت و عنوان کرد: در کشور به شعار حمایت از اکتشافات توجه زیادی می‌شود.

همه فعالان معدنی به این موضوع اذعان دارند که اکتشافات یکی از مهم‌ترین بخش‌‌‌های این صنعت است. حتی شرکت‌هایی که معدنی نبودند، یک بخش معدنی راه‌‌‌اندازی کرده و به تحقیق و بررسی معادن و اکتشاف معادن پرداخته‌‌‌ و ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات خریده‌‌‌اند.

نسبت به سال‌های قبل این بخش بسیار پیشرفت کرده است‌‌‌. اما فاصله ما با کشور‌‌‌های پیشرو بسیار زیاد است.

به عنوان مثال کشورهایی مانند چین و استرالیا سالانه بالغ بر ۷ تا۸‌میلیون متر حفاری دارند، در حالی که در بهترین شرایط در ایران ۷۰۰‌هزار متر حفاری انجام می‌شود.

از لحاظ تجهیزات و روش‌های حفاری و اکتشافی نیز بخش معدنی ایران از ابتدای کار که مربوط به مباحث زمین‌‌‌شناسی است تا انتها، همچنان به صورت سنتی درحال فعالیت است که متعلق به ۴۰ سال پیش هستند.

اما در دنیا هم تجهیزات و هم روش‌های تحلیل تغییر کرده و به‌روز شده‌‌‌اند. در نتیجه فاصله ما با استاندارد دنیا بسیار زیاد است.

وی به بیان دلایل عدم‌دستیابی به موفقیت‌‌‌های بزرگ در حوزه اکتشافات معدنی پرداخت و افزود: اینکه به این حوزه توجه می‌شود اما اتفاق ویژه‌‌‌ای رخ نمی‌‌‌دهد دلایل زیادی دارد. یکی از موانع موجود قوانین هستند.

قوانین باید به گونه‌‌‌ای اصلاح شود که پهنه‌‌‌ها و محدوده‌‌‌های معدنی برای بهره‌‌‌برداری بخش‌‌‌های خصوصی و استفاده از پتانسیل شرکت‌های غیردولتی آماده شوند.

الان قوانین امکان استفاده بهتر از این پتانسیل را فراهم نمی‌‌‌کند. دومین چالش، تجهیزات قدیمی و عدم‌استفاده از دانش کارشناسان خبره حتی مشاوران با تجربه و با دانش خارجی است.

اگر این امکان فراهم شود انتقال دانش و انتقال تجربه توامان اتفاق می‌‌‌افتد. با اقدامات اورژانسی و وارد کردن محدود برخی از تجهیزات اتفاق ویژه‌‌‌ای در حوزه اکتشافات معدنی رخ نخواهد داد. برای تجربه یک تحول باید برخی امور اساسی را انجام داد.

اشتیاق شرکت‌های غیردولتی به اکتشاف

امین صفری در پاسخ به این سوال که آیا شرکت‌های غیردولتی به حوزه اکتشافات معدنی ورود کرده‌‌‌اند یا نه؟ گفت: شرکت‌های بزرگ خصولتی کمبود منابع را به آرامی احساس می‌کنند.

مخصوصا شرکت‌های زنجیره فولاد این احتمال را بالا می‌‌‌دانند که تا ۱۵ سال بعد ممکن است با کمبود مواد اولیه مواجه شوند. همین الان نیز برخی از فولاد‌سازان برای تامین خوراک مصرفی خود با مشکلاتی مواجه هستند.

به نظر می‌‌‌رسد توجه این شرکت‌ها به حوزه معدن و اکتشافات معدنی از سر ناچاری است. انجام عملیات اکتشافی پرهزینه و پر ریسک است به همین علت شرکت‌های خصوصی معدنی در سال‌های گذشته کمتر به صورت گسترده به این حوزه می‌‌‌پردازند.

اما امروزه نسبت به سال‌های گذشته به دلیل افزایش قیمت مواد معدنی توجه این شرکت‌ها به اکتشافات جلب شده است. به نظر می‌‌‌رسد این یک فرصت طلایی برای دولت است تا از این جذابیت ایجاد شده برای بخش‌خصوصی استفاده کند.

دولت می‌تواند به جای اینکه خود دست به عملیات اکتشافی بزند، پول شرکت‌های خصوصی را در این برهه وارد بخش اکتشافات کند و معادن را توسعه دهد. لازم به ذکر است که این فرصت طلایی ابدی و تضمین شده نیست.

شاید پنج سال دیگر چنین فرصتی در دسترس نباشد. در مجموع می‌توان این‌‌‌گونه بیان کرد که شرکت‌های خصوصی امروز بسیار مشتاق به اکتشافات در کشور هستند.

وی در ادامه به تاثیر معدن‌کاری فراسرزمینی در تامین مواد اولیه صنایع معدنی کشور اشاره کرد و افزود: شک نکنید معدن‌‌‌کاری فراسرزمینی به رفع مشکل تامین مواد اولیه کمک خواهد کرد.

مخصوصا در حوزه سنگ آهن حتما شرکت‌های ایرانی مجبور هستند به سمت معادن فراسرزمینی حرکت کنند. هر شرکتی که زودتر به این فکر باشد، سود بیشتری کسب خواهد کرد. تا امروز شرکت‌های زیادی به کشورهای دیگر رفته و از معادن آنها بازدید کرده‌‌‌اند اما تعداد محدودی از آنها عملیات معدن‌‌‌کاری را در این معادن آغاز کرده‌‌‌اند.

البته این حوزه نیز با مشکلاتی مواجه است. گاهی ما نمی‌توانیم تضامین قانونی کشور دیگر را فراهم کنیم. دولت نیز در این سال‌ها تغییرات مثبت زیادی در این حوزه ایجاد نکرده است. بنابراین ریسک معدن‌کاری فراسرزمینی کمی بالاست.

اما شرکت‌های ما مجبور هستند تا این مساله را پیگیری کنند. در غیر این صورت کمبود منابع گریبانگیر فعالان معدنی خواهد شد. در حال حاضر به نظر می‌‌‌رسد قزاقستان شرایط خوبی برای سرمایه‌‌‌گذاری روی معادن سنگ‌‌‌آهن، مس و روی دارد.

کشورهای آفریقایی مانند سنگال، موریتانی و دیگر کشور‌‌‌هایی که هنوز شرایط توسعه را پیدا نکرده‌‌‌اند و همچنین ثبات سیاسی بیشتری دارند، شرایط خوبی برای سرمایه‌‌‌گذاری پیداکرده‌‌‌اند.

پروژه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای ومعادن

معاون امور معادن و صنایع معدنی ومعادن در آخر به تشریح برنامه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای این شرکت‌‌‌در حوزه معدن و اکتشافات معدنی پرداخت و اظهار کرد: در سال گذشته حوزه اکتشاف ومعادن را فعال‌‌‌تر کرده‌‌‌ایم و پروژ‌‌‌ه‌های خوبی تعریف شده است.

یکی از پروژه‌‌‌ها اکتشافات شرکت صبانور است که معاونت معدنی شرکت ومعادن در این موضوع اثرگذار بوده است‌‌‌. از ایده‌‌‌اولیه و طرح جامع تا اجرای آن برعهده توسعه معادن و فلزات بود که خوشبختانه به خوبی پیگیری می‌شود و نتایج خیلی خوبی کسب شده است.

می‌توان گفت ذخایر سنگ‌‌‌آهن فعلی صبانور از بسیاری از ذخایر سنگ‌‌‌آهن فعلی شرکت‌های سنگ‌‌‌آهنی کشور بیشتر است. در شرق و جنوب شرق کشور، خراسان جنونی و سیستان و بلوچستان نیز چند محدوده پر پتانسیل معدنی را شناسایی کرده‌‌‌ایم.

در این مناطق محدوده‌‌‌های معدنی مربوط به طلا را شناسایی کرده‌‌‌ایم و مراحل حفاری آغاز شده‌‌‌اند. فکر می‌‌‌کنم در آینده‌‌‌ نه‌‌‌چندان دور می‌توانیم اعلام کنیم که در ومعادن معادن طلا با ذخیره بالا  داریم‌‌‌.

از نظر تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات نیز به‌‌‌واسطه تاسیس شرکت اکتشافی، دستگاه‌های حفاری خارجی وارد کرده‌‌‌ایم و به همین علت این شرکت می‌تواند علاوه بر ومعادن به شرکت‌های دیگر معدنی نیز خدمات حفاری ارائه کند. یکی دیگر از اموری که در ومعادن پیگیری می‌شود و تا چندماه آینده نتایج آن اعلام خواهد شد، نوآوری و به‌روزرسانی اکتشافات معدنی از مراحل اول مانند شناسایی و پی‌‌‌جویی تا تجهیزات است.

بسیاری از کارشناسان اکتشافات معدنی کشور متاسفانه با علوم جدید اکتشافی آشنا نیستند، به همین علت نمی‌توانند از آنها بهره‌‌‌مند شوند. ومعادن به همین علت دنبال نقاط مغفول اکتشافات و آشنایی با روش‌های مدرن اکتشافی است تا آمار اکتشافات کشور به طرز چشمگیری افزایش پیدا کند.