جایزه ارزی برای آدم‌های خاص!

اکرم رضائی نژاد

بانک مرکزی جمهوری اسلامی با هدف کنترل نوسانات ارزی تصویب کرده است که به هر فرد ایرانی با کارت ملی، یک بار در سال، سهمیه ارز دولتی تعلق بگیرد.

به این ترتیب براساس مصوبه سال ۱۴۰۳، هر فرد ایرانی در سال تنها یکبار می‌تواند ۲۰۰۰ یورو یا به میزان معادل آن مثلا ۲۲۰۰ دلار، ثبت نام ارز دولتی کند و در سامانه ثبت نام خرید دلار با کارت ملی اقدام به خرید کند. همین موضوع باعث شده است تا صف خرید ارز سهمیه ای جلو صرافی‌ ها تشکیل شود و برخی از افراد ساعتها در صف بایستند و ارزی را دریافت کنند که آن طرف خیابان با چند میلیون سود بفروشند.

دولت در سال ۱۳۹۷، در پی تک نرخی کردن قیمت ارز، قیمت دلار را ۴۲۰۰ تومان برای تمام مصارف اعلام کرد ولی این کار عواقب زیادی در پی داشت؛ طبیعتا این مصوبه باعث افزایش تقاضا شد، به همین علت دولت این ارز نیمایی را صرفا به کالاهای اساسی اختصاص داد که بعدها به علت انتقادهای زیاد این قانون حذف شد.

اما در سال‌های اخیر سیاست گذار ارزی در راستای پاسخ به نیاز ارزی مردم، سرفصل‌های مختلفی را تعیین کرده است؛ از سرفصل ارز مسافرتی و دانشجویی تا ارز درمان و تحصیل، اما یکی از سرفصل‌های مهمی که در این سال‌ها با استقبال مردم همراه بوده، سرفصل سایر در سامانه سنا بانک مرکزی است. به گونه‌ای که به طور خلاصه هر شخص متقاضی می‌تواند در هر سال به ازای کد ملی خود، تا سقف ۲ هزار یورو و معادل آن به دلار را دریافت کند.

برای دانشجویانی که بین ۱۰ تا ۲۰ هزار دلار ارز دانشجویی می‌گیرند از این پس آن را، نقدی حساب کنند، و مثلاً هر یک بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان بگیرند و بروند درس بخوانند و بعد هم اعلام کنیم که از دادن جایزه به کسانی که در داخل درس می خوانند، یا در داخل کشور سفر می‌کنند، یا کالای داخلی، تولید و مصرف می‌کنند یا در بیمارستان‌های داخلی کشور درمان می‌شوند معذور هستیم

این سیاستی است که برخی کارشناسان از جمله علی‌اصغر سمیعی، کارشناس بازار پولی و مالی با آن مخالف است و ارز سهمیه ای را جایزه چند میلیونی برای برخی از افراد می داند که با فروش آن و تفاوت قیمتی که با بازار آزاد دارد چند میلیون تومان سود می برد.

سمیعی درباره مدیریت تبعیض آمیز بازار ارز در گفت و گو با عصراقتصاد می گوید: وقتی به واردکننده کالاهای اساسی به یک قیمت خاص دلار می‌فروشیم، و به واردکننده‌های دیگری دلار به قیمت نیمایی می‌دهیم، به دانشجویان مشغول تحصیل در خارج به یک نرخ خاص ارز می فروشیم، به بیمارانی که می خواهند در خارج از کشور معالجه شوند هم سهمیه ارزی خاصی در نظر می گیرند، و در عین حال به مسافرانی که سیر و سفر در خارج از کشور را به ایرانگردی ترجیح داده‌اند، با دادن ارز یک‌جور جایزه می دهیم، و اخیراً هم که به کسانی که دو، سه ساعت وقت بگذارند و در صف بایستند و ۲۲۰۰ دلار بخرند و آن طرف خیابان بفروشند چند میلیون تومن جایزه داده شود، به این نوع مدیریت بازار ارز چه نامی می توان داد؟

کارشناس بازار پولی و مالی با انتقاد از چندنرخی بودن نرخ ارز می افزاید: این چه طور اقتصادی است که برای یک دلار آمریکایی چند قیمت متفاوت در نظر گرفته شده؟ ممکن است بگویند ما هدفمان حمایت از مستضعفان است، خب آخر این کارها که نقض غرض می شود، کمک به محرومان که نیست، بلکه در دراز مدت به زیان آنها هم خواهد بود.

وی ادامه می دهد: بازی با نرخ ارز پیامدهای مخرب بی‌شماری دارد و البته مواهبی هم برای گروهی رانت‌خوار به همراه دارد.

اگر می‌خواهید یارانه دهید، به جای یارانه پنهان یا حتی یارانه نقدی، به صورت کالا، یارانه دهید، مثلاً شیر، بنزین، یا سایر حامل‌های انرژی، یا گندم، جو و برنج و… به راحتی داخل کارت مردم بریزید و کارت ها را شارژ کنید

سمیعی اظهار می کند: اگر می‌خواهید به مردم خدمت کنید، آموزش و پرورش را رایگان کنید، همانطور که در قانون اساسی آمده است، بهداشت و درمان را با به اجرا درآوردن طرح بیمه درمانی برای همه ملت رایگان یا لااقل ارزان کنید، امنیت و قضاوت را رایگان و تقویت کنید. اگر می‌خواهید یارانه دهید، به جای یارانه پنهان یا حتی یارانه نقدی، به صورت کالا، یارانه دهید، مثلاً شیر، بنزین، یا سایر حامل‌های انرژی، یا گندم، جو و برنج و… به راحتی داخل کارت مردم بریزید و کارت ها را شارژ کنید.

رییس اسبق کانون صرافان از عدم شفافیت در تخصیص ارز گلایه می کند و می گوید: اگر می خواهید به دوستان خودتان جایزه دهید، چرا اقتصاد را به هم می‌ریزید؟ خوب جایزه نقدی بدهید به صورت شفاف، مثلاً بگویید که به فلان شرکت خاص ماهانه مثلاً فلان مقدار جایزه داده می شود، به جای مثلاً ۵ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی که می خواهید به آن شرکت بدهید ۲۸۰ میلیارد تومان جایزه دهید یا مثلاً به شرکت دیگری که می خواهید ۵ میلیون دلار ارز نیمایی ماهانه بدهید ۷۰ میلیارد تومان جایزه نقدی دهید، به فلان صراف که مثلاً ۲۰ میلیون دلار و فلان مقدار یورو از بازار متشکل می گیرد و آزاد می فروشد، از این به بعد سالانه ۵۰ میلیارد تومان جایزه نقدی دهید، ولی به بقیه صرافی ها اجازه فعالیت و دادن خدمات به مردم را بدهید.

وی ادامه داد: مسافرهای عزیزی هم که راهی سفر خارج هستند، بیایند آن چند میلیون تومان جایزه را نقدی بگیرند و بروند، انشاالله به آنها هم نه به اندازه مواردی که ذکر شد، ولی تا اندازه ای خوش بگذرد، دانشجویان محترمی هم که بین ۱۰ تا ۲۰ هزار دلار ارز دانشجویی می‌گیرند از این پس آن را، نقدی حساب کنند، و مثلاً هر یک بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان بگیرند و بروند درس بخوانند و بعد هم اعلام کنیم که از دادن جایزه به کسانی که در داخل درس می خوانند، یا در داخل کشور سفر می‌کنند، یا کالای داخلی، تولید و مصرف می‌کنند یا در بیمارستان‌های داخلی کشور درمان می‌شوند معذور هستیم، جایزه مخصوص آدم های خاص است.