جایگاه مامایی در نظام سلامت کشور

محبوبه ماندگار/ کارشناس مامایی

نقش ماما در دوران بارداری فراتر از یک نقش درمانی است و ارتباط روانی، فرهنگی، عاطفی و مراقبتی ماما با فرد باردار، از مهمترین رویکردهای حمایت در این دوران حساس محسوب می شود.

محبوبه ماندگار کارشناس مامایی در یادداشتی نوشت: مامایی را می توان رشته ای به قدمت تاریخ و عمر آن را مصادف با تاریخ حیات بشر قلمداد کرد. نوع بشر همواره برای تداوم زنجیره حیات نیازمند به رابطان موالید و فعالان حوزه مامایی بوده و هست.

جالب اینکه در گذشته یا همین چند دهه قبل شغل مامایی یا قابلگی عمدتاً بی‌ارتباط با دانش‌های بشری حتی پزشکی بوده است و آموزش این مهارت نیز به شیوه سنتی و موروثی انجام می‌شد. اما با توسعه علم و گذار از از قابلگی سنتی و باز شدن افق های نوین در امر مامایی، این رشته نیز جایگاه و اعتبار ویژه ای یافت تا جایی که نقش ماما در بسیاری از فرایندهای دوران مراقبت پیشا و پسا بارداری مشهود است.

امروزه در دنیا مامایی به عنوان “مراقبت ماهرانه، آگاهانه و دلسوزانه برای زنان باردار، نوزادان تازه متولد شده و خانواده ها در سراسر دوره قبل از بارداری، بارداری، تولد، پس از زایمان و هفته های اولیه زندگی” تعریف می شود و این رشته در دانشگاه ها تا مقاطع عالی تدریس می شود.

ارائه مشاوره های تخصصی، آموزش مراقبت های بهداشتی به زنان، مراقبت از مادر و جنین، آماده سازی جهت زایمان طبیعی، پیشگیری از بیماری های مراقبتی، کنترل مادر باردار و معاینات دوره ای قبل از زایمان، تلاش در جهت افزایش زایمان های طبیعی، توضیح درباره انواع زایمان مثل زایمان در آب، زایمان فیزیولوژیک و در یک کلام ارتقاء سلامت بانوان و فرایند باروری و در نهایت ارتقاء شاخص توسعه در جامعه از جمله نقش های اساسی ماما در جامعه کنونی محسوب می شوند.

در ایران نیز رشته مامایی از دیرباز مورد توجه نظام سلامت قرار داشته و پیشینه رشته مامایی و تحصیلات دانشگاهی آن در ایران به بیش از ۸۰ سال قبل باز می گردد.

اما در سال های اخیر نیز به دلیل افزایش شیب کاهش نرخ باروری و موالید در جامعه و ضرورت فرزندآوری، استراتژی حضور جدی تر و پررنگ ماماها در فرایند فرزندآوری و زایمان مورد توجه مسئولان نظام قرار گرفت و این مهم قانون جوانی جمعیت به صراحت بارها مورد تاکید قرار گرفته است.

از سویی در تمام دنیا کمتر از ۱۰ درصد موارد زایمان‌ها ممکن است نیاز به مداخلات جراحی داشته باشند و بیش از ۹۰ درصد زایمان ها به صورت فیزیولوژیک و کاملا طبیعی می تواند توسط ماما در بهترین شرایط انجام ‌شود، به خصوص در کشور ما با وجود ماماهای کارآزموده و آکادمیک در کل کشور این امر امکان‌پذیر است. بر همین اساس در ماده ۴۹ قانون جوانی جمعیت، در خصوص جذب و بکارگیری ماما در اتاق زایمان زایشگاه‌ ها تاکید شده است و قید شده که باید به ازای هر دو مادر در حال زایمان یک ماما حضور داشته باشد.

امید که در راستای افزایش کیفیت خدمات مامایی و سلامت باروری در جامعه، حمایت های لازم از این فداکاران عرصه سلامت صورت پذیرد تا در کنار شعار سال وزارت بهداشت با مضمون « هر ماما یک سفیر جوانی جمعیت» ، ضمن آگاهی بخشی به مادران باردار، پیشگیری از مخاطرات دوران باردار و توسعه شاخص های سلامت به سمت ایجاد جامعه ای شاد، سالم و پویا حرکت کنیم.