جنگ نفت

هاتف فرج الهی

اوپک پلاس در روزهای گذشته تصمیم  گرفت میزان تولید نفت کشورهای عضو این سازمان را ۲ میلیون بشکه کاهش دهد که این تصمیم، قیمت ها را در بازار نفت بار دیگر با افزایش همراه کرد و در نهایت منجر به نارضایتی مصرف کنندگان نفت شد.

از این رو پیش بینی می شود با این افزایش قیمت ها بحران اقتصادی جهان تعمیق شده و مصرف کنندگان نفت را در مقابل تولیدکنندگان قرار دهد.

کاهش تولید دو میلیون بشکه در روز معادل ۴ درصد از هدف تولید ۴۳.۸ میلیون بشکه ای اوپک پلاس است اما این گروه پیش از این هم برای رسیدن به اهداف تولید، به سختی تلاش می‌کرد و در اوت، حدود ۳.۶ میلیون بشکه در روز کمتر از سقف تعیین شده، نفت تولید کرد.

در چند سال گذشته، آنگولا و نیجریه به دلیل سرمایه گذاری ضعیف، اعضایی بودند که قادر به افزایش تولید نبودند. در ماه‌های اخیر، روسیه که با تحریم‌های گسترده غربی پس از حمله به اوکراین روبرو شده به این دو کشور پیوست و در سپتامبر ۹.۹ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد در حالی که سقف تولید این کشور، ۱۱ میلیون بشکه در روز بود.

میزان کاهش تولید نفت روسیه و عربستان

تحت توافق اخیر اوپک پلاس، روسیه تولید خود را به ۱۰.۵ میلیون بشکه در روز کاهش می دهد که در واقع ۰.۶ میلیون بشکه بالاتر از تولید فعلی این کشور است.

کارگزاری “بی سی اکسپرس” مستقر در روسیه اعلام کرد روسیه نیازی به کاهش تولید نخواهد داشت. این خبر مثبتی برای شرکت‌های نفتی روسیه است که از قیمت‌های بالاتر سود می‌برند و همزمان تولید شان را ثابت نگه می دارند.

در مقابل عربستان سعودی که مطابق با سهمیه تعیین شده، نفت تولید کرده، ناچار است تولیدش را نیم میلیون بشکه در روز به ارزش ۴۶ میلیون دلار در روز یا ۱.۴ میلیارد دلار در ماه، کاهش دهد.

یورگ لئون، نایب رئیس ارشد شرکت تحقیقاتی ریستاد انرژی گفت: برآورد می کند ۱.۲ میلیون بشکه در روز کاهش تولید بر عهده عربستان سعودی (۵۲۰ هزار بشکه در روز)، عراق ( ۲۲۰ هزار بشکه در روز)، امارات متحده عربی ( ۱۵۰ هزار بشکه در روز) و کویت (۱۳۵ هزار بشکه در روز) خواهد بود.

اما این کاهش تولید دقیقا در زمانی صورت گرفته  که اقتصاد جهانی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین از مشکلات شدیدی مانند کمبود کامودیتی ها و رشد تورمی نرخ ها رنج می برد. از این رو اقتصادهای بزرگ جهان این انتظار را از اوپک داشتند که در راستای تعادل قیمت ها گام بردارد. با این وجود اقدام اوپک پلاس در راستای کاهش تولید منجر شد که قیمت نفت بار دیگر صعود کند و بحران اقتصادی جهان را در خطر قرار دهد.

کاهش تولید در تقابل با تلاش برای کاهش تورم جهانی

براساس پیش بینی ها بهای بالاتر نفت، بی شک به نرخ تورم که بانک ‌های مرکزی جهان در حال مبارزه با آن هستند، اضافه می‌ کند و قیمت‌ های بالاتر نفت، عاملی در محاسبات برای افزایش بیشتر نرخ های بهره و کند شدن نرخ رشد اقتصاد خواهد بود.

تحلیلگران مورگان استنلی اعلام کردند کاهش تولید اوپک، بازار نفت را به میزان قابل توجهی دچار محدودیت عرضه می کند به خصوص زمانی که تحریم اتحادیه اروپا علیه نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه به اجرا گذاشته می ‌شود.

کارشناسان پیش بینی می کنند که بانک مرکزی آمریکا، افزایش نرخ‌های بهره را تسریع کند که به دلار قوی‌  تر، بازده اوراق قرضه بالاتر و کندی اقتصاد جهانی منجر می شود و معکوس کردن آن زمان زیادی خواهد برد.

نوربرت روکر از بانک جولیوس بائر نیز پیش بینی کرد تنش‌ها میان مصرف کنندگان و تولید کنندگان نفت افزایش پیدا خواهد کرد و غرب انگیزه های بیشتری برای تسهیل تحریم‌ها علیه کشورهایی مانند ونزوئلا یا ایران خواهد داشت؛ چرا که این تحریم ها می تواند مانع ورود نفت این کشورها با قیمت های متعارف به بازارها شود. علاوه بر این دست اوپک پلاس را در اقدامات مشابه خواهد بست.

در این راستا فایننشیال تایمز نیز تحلیل کرد که تصمیم اخیر صادرکنندگان عمده نفت در کاهش دو میلیون بشکه ای تولید نفت خام و واکنش منفی آمریکا به این تصمیم زنگ خطر وقوع یک جنگ نفتی جدید را در جهان به صدا درآورده است.

اعتماد به نفس عربستان در فاصله گرفتن از آمریکا

به نوشته این روزنامه انگلیسی، تصمیم اوپک پلاس از یک سو تهدیدی علیه اقتصاد جهانی است که با تورم و نگرانی مصرف کنندگان از گرانی و کمبود سوخت دست به گریبان است و از سوی دیگر می تواند نشان دهنده شکافی جدید و شاید خطرناک میان کشورهای تولیدکننده و مصرف کننده نفت به خصوص آمریکا و عربستان سعودی باشد.

این تصمیم تنها دو ماه و نیم پس از دیدار جو بایدن و محمد بن سلمان در جده و پنج هفته پیش از انتخابات میاندوره ای ۱۷ آبان اعلام شد. و این درحالی است که چند روز پیش نمایندگانی از کاخ سفید به عربستان سفر کرده بودند تا از ریاض بخواهند که با کاهش صادرات نفت موافقت نکند.

در عوض عبدالعزیز بن سلمان برادر ناتنی ولیعهد و وزیر انرژی عربستان در اجلاس وین و در کنار الکساندر نوواک معاون نخست وزیر روسیه که چند روز پیشتر در فهرست تحریم های آمریکا قرار گرفته بود،  توافق کاهش تولید را نهایی کردند.

این تصمیم برای عربستان سعودی که مدتها به حمایت ارتش آمریکا در قالب اتحاد انرژی در برابر امنیت وابسته بود، نشانگر اعتماد به نفسی تازه است که می توان از فشار آمریکا رها شد و بر مبنای منافع دیپلماتیک و تجاری خود اقدام کرد.

با وجود آنکه دولت بایدن آماده اعلام تصمیم اوپک پلاس می شد، با این حال واشنگتن واکنشی بهت زده در قبال نقض این اتحاد نشان داد.

رئیس جمهوری آمریکا گفت که “مایوس شده” و به دنبال راه های جایگزین برای تقویت ذخایر نفتی است. کاخ سفید نیز با متهم کردن اوپک به اینکه با وجود شدت گرفتن جنگ اوکراین، با روسیه هم رأی شده، وعده داد که نفت بیشتری از ذخایر راهبردی را آزاد خواهد کرد.

استدلال اوپک در کاهش تولید

کارشناسان بر این باورند که با توجه به نگرانی ها در مورد گرمایش جهانی، امنیت انرژی و تمایل دولت ها برای کاهش استفاده از سوخت های فسیلی، اوپک و واردکنندگان غربی نفت سال ها بود که در مسیر برخورد حرکت می کردند.

انتخاب بایدن که با شعار انتخاباتی کنار نهادن نفت و طرد ریاض به دلیل قتل جمال خاشقچی بر سر کار آمد، این شکاف را بیش از پیش افزایش داد. تهاجم روسیه، متحد عربستان در اوپک پلاس، به اوکراین نیز تمامی هنجارهای جهان انرژی را از بین برده است. اکنون به نظر می رسد که آینده شاهد نبرد برای کنترل بازار نفت و حتی آینده صنعت انرژی باشد.

به نوشته این روزنامه، مقام های اوپک استدلال می کنند که دولت بایدن با وعده کنار گذاشتن نفت و درخواست از این کارتل برای پایین نگاه داشتن قیمت ها تیر اول را شلیک کرده است. از دید اوپک، واشنگتن دخالت در بازار را آغاز کرد و آزادسازی ذخایر راهبردی برای کاهش قیمت ها موجب به زحمت افتادن اعضای اوپک شد.

برنامه واشنگتن برای کاهش درآمد نفتی روسیه از طریق اعمال سقف قیمت بر صادرات نفت خام آن کشور نیز موجب شده تا اعضای اوپک احساس خطر کرده و با وجود تکذیب های واشنگتن از یک سو نگران آن باشند که در آینده هدف این ابزار بوده و کنترل بازار نفت دوباره در دست مصرف کنندگان ثروتمند بیافتد.

بر این اساس شاهد آن هستیم که یک تقابل تمام عیار بین مصرف کنندگان و تولیدکنندگان نفت در جریان است و هر یک از طرفین به فکر جلوگیری از ضررهای اقتصادی خود هستند.

تولیدکنندگان تلاش دارند تا با کاهش تولید قیمت ها را بالا نگه دارند و از این بازه زمانی درآمدهای مطلوبی کسب کنند و مصرف کنندگان نیز تلاش خواهند کرد تا با بی اثر کردن این جریان، قیمت ها را به سطوح معقول بکشانند و مانع بحران اقتصادی شوند.