جوانمردی اسحاق جهانگیری
سیف الله یزدانی
اعلام کاندیداتوری اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو بحث های متعددی را در محافل سیاسی در پی داشت. بسیاری از منتقدان دولت با اشاره به نقش کاندیدای پوششی وی در کنار دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری فعلی و دیگر کاندیدای انتخابات آتی، آنرا امری تازه و غیر قانونی تفسیر کردند.
مروری به تاریخ۱۵۰ سال اخیر کشورمان و به قطعیت میتوان گفت که ایران اولین کشور در راه پیش روی به سوی دمکراسی و تحولات سیاسی مدرن در منطقه بوده است. از نهضت تحریم تنباکو و نهضت مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ همواره ایرانیان پیشگام و مبتکر در پیشبرد اهداف دمکراتیک بوده اند.
از اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی نیز شیوه دمکراسی و مراجعه به رای مردم رویه غالب بوده است. بطوریکه امام خمینی(ره) در کمتر از دو ماه بعد از پیروزی انقلاب و زمانی که اقبال مردم به وی هرگونه مدیریت فردی ایشان را بر می تافت ، دستور مراجعه به آراء عمومی برای تعیین حکومت بعد از انقلاب را صادر نمودند که به رفراندوم جمهوری اسلامی معروف گردید.
بعد از آن هم تا کنون طی ۳۸ سال گذشته بیش از ۴۰ انتخابات مختلف برگزار شده است. و این امر گویای تاکید بر بعد جمهوریت و رای مردم در نظام اسلامی ایران با وجود همه اختلافات سیاسی است.
مخالفان نظام اسلامی طنزی را ساخته بودند که بیشتر از کنایه، نوعی تعریف از نظام بود. طنزی مبنی براینکه بعضی از ماتریالیست ها و کمونیست ها به اسلام روی آروده ، علت تغییر مشی خود را نیز چنین بیان کرده بودند که ایران بحرانهایی را پشت سر گذاشته است که تنهای یکی از آنها برای سقوط یک نظام کافی بود، اما این کشور هنوز سر پاست. پس وجود امداد های غیبی در این کشور صحت دارد!
نکته ظریف دقیقا در همین جاست که درکنار عنایات الهی و ایثار مردم، اکسیری که ضامن بقای این کشور شده تاکید و تکیه مصرانه و مستمر رهبران و مردم بر انتخابات و رای مردم بوده است. و این ان جوهر نادر و نایابی است که بسیاری از تحلیل گران سیاسی قدرت درکش را ندارند.
قطعا عملکرد مردم سالاری ما بی عیب و خالی از نقص نیست. همانگونه که اندیشمندان علوم سیاسی در کشورهای غربی هنوز سیستم خود را ایدآل و بی نقص نمی دانند. با این وجود ما طی ۳۸ سال گذشته پیچیده ترین بحران ها و معضلات را با تکیه بر انتخابات و رای مردم پشت سر گذاشته ایم. نارسایی هایی داشته ایم، اما کشور ما بیشتر از سایر کشور های منطقه خاورمیانه به آرا عمومی رجوع کرده و گره های متعددی را از پیش پا برداشته است.
بنابراین برنایی و پویایی مردم سالاری ما، قطعا نیاز به ابداعات، تکامل و رفع نواقص دارد. خاصه آنکه ما نظام حزبی منسجم و کارآمدی در کشور نداریم و شیو های رقابت های انتخاباتی در هر نوبت از انتخابات با پدیده های جدیدی ما را مواجه میکند، و مانند هر پدیده در حال رشدی نیازمند آزمون و خطا و تجربه است.
بدیهی است همه ابداعات ، نو اوری ها و رفتارهای انتخاباتی مفید نیستند و برخی از ابداعات که مضر تشخیص داده میشود، باید پالایش شده، موارد مفید مورد حمایت قرار گیرد.که درخصوص پالایش ابداعات و ابتکارات مفید تکیه بر چهارچوب های قانونی( نه تفسیر های سلیقه ای و فردی) منطقی ترین ابزار برای چهارچوب بندی و تعیین کارایی آنهاست.
یکی از موارد نقص که نیامند چاره اندیشی است و تحزّب می توانست راهکارهای مناسبی راپیش رو قرار دهد این است که رقابت های انتخاباتی در دور دوم برای رئیس جمهوری وقت، در فضای تبلیغاتی و شعاری ، این مشکل را بوجود می اورد که رقبای وی بی محابا بر عملکرد ۴ ساله وی می تازند و در چنین فضای رییس جمهور باید به تنهایی پاسخگوی چند منتقد باشد که نه برای سازندگی ، بلکه برای پیشی گرفتن بر وی فضا سازی می کنند.
در همین راستا حضور شفاف و صادقانه اسحاق جهانگیری یکی از ابتکاراتی است که نه تنها هیچ مغایرتی با قوانین جاری و حفظ حرمت آراء عمومی ندارد، میتواند خلا تحزب در انتخابات ریاست جمهوری را نیز تاحدودی جبران کند. چرا که در سیستم حزبی انتخاباتی ، شاید کاندیداها برای عموم از شعار و خطابه های غرا و بدون استدلال استفاده کنند ، اما حداقل برای نخبگان وعناصر درون حزبی باید منطق و برهان اقامه نمایند.
به همین خاطر زمانی که برنامه های مدون کاندیداها موضوع رقابت های انتخاباتی نیست، باید با رعایت موازین و قوانین کشور زمینه مساعد و مناسب را برای انتخاب رای دهندگان فراهم کرد.
حضور اسحاق جهانگیری بعنوان نفر دوم قوه مجریه سهم روحانی را در پاسخگویی به نقدها و دفاع از عملکرد دولت تا حدودی بهبود می بخشد. همینطور به رای دهندگان ایرانی فرصت بهتری برای داوری و تصمیم گیری خواهد داد.
این کاندیداتوری برای شخص اسحاق جهانگیری هیچ دستاورد مادی نخواهد داشت و پستی بالاتر از معاون اولی رییس جکهور که اکنون حائز آن است ، برای او به همراه نخواهد آورد. لذا به جرات میتوان گفت با تمام نقدهایی که به ایشان داریم اقدام اخیر وی را یک عمل صادقانه جوانمردانه باید نامید و از آن تقدیر کرد.
در عین حال مجددا از شورای نگهبان باید تشکر کرد که با علم به آنکه جهانگیری کاندیدای پوششی است صلاحیت وی را برای حضور در رقابت های انتخاباتی احراز کرد و او را نادیده نگرفت. و همین مقدار برای قانونی بودن اقدام وی کافیست!
