حذف ۴ صفر امسال عملیاتی نمی شود

مریم غدیرپور

حذف چهار صفر از پول ملی این روزها در فضایی ابلاغ شد که تورم مزمن همچنان فشار معیشتی ایجاد می‌کند و انتظارات عمومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و دامنه‌ای از پرسش‌های جدید شکل می‌دهد.

افکار عمومی انتظار دارد این تصمیم دست‌کم احساس منظم‌تری در قیمت‌گذاری ایجاد کند و فشار روانی تورم را کاهش دهد و هم‌زمان می‌کوشد اثر واقعی این سیاست را بر قدرت خرید ارزیابی کند.

فعالان اقتصادی نیز رشد نقدینگی، ناترازی بانکی و تداوم افزایش سطح عمومی قیمت‌ها را کنار این اقدام قرار می‌دهند و رابطه این تصمیم با روندهای تورمی را بررسی می‌کنند.

در سال‌های گذشته چند بار پیشنهاد حذف صفر مطرح شد و هر بار تورم بالا یا بی‌ثباتی سیاستی اجرای آن را متوقف کرد و همین سابقه حساسیت تازه ایجاد کرده است. جامعه اقتصادی انتظار دارد چرایی اجرای دوباره این طرح در دوره‌ای که تورم هنوز پایدار مانده توضیح داده شود و مدیران سیاست پولی مشخص کنند؛ این اقدام چگونه می‌تواند مسیر ثبات را تقویت کند.

حذف صفر مجموعه‌ای از الزامات پیچیده مانند تغییر استانداردهای حسابداری، بازنگری در نظام گزارش‌دهی و به‌روزرسانی سامانه‌های اطلاعاتی ایجاد می‌کند

ارزیابی‌های کارشناسی نیز نشان می‌دهد این سیاست به تنهایی توان مهار تورم ندارد و بدون اصلاح کسری بودجه و ناترازی بانک‌ها اثر ماندگار ایجاد نمی‌کند و همین واقعیت نگاه محتاط‌تری در تحلیل‌ها شکل می‌دهد.

عصراقتصاد در مصاحبه اختصاصی با بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس امورپولی و بانکی تلاش می‌کند تصویر دقیق‌تری از موقعیت حذف صفر در اقتصاد تورمی ارائه دهد و نشان دهد این اقدام تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که مسیر کنترل رشد نقدینگی و مهار فشارهای تورمی هم‌زمان تقویت شود.

تحمیل هزینه نابجا به کشور

بهاءالدین حسینی‌ هاشمی کارشناس امورپولی و بانکی، در گفت‌وگوبا عصر اقتصاد به بررسی ابعاد اجرایی و اقتصادی سیاست حذف صفر از پول ملی می‌پردازد و نگاه کارشناسی وی را منعکس می‌کند.

حسینی‌ هاشمی توضیح داد: سیاست حذف صفر در وضعیت فعلی اقتصاد ایران منفعت قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند و با توجه به شرایط تورمی و محدودیت‌های ساختاری می‌تواند هزینه‌های سنگینی به کشور تحمیل کند.

وی تأکید کرد: اجرای این طرح صرفاً یک اقدام ظاهری تلقی می‌شود و توان اثرگذاری واقعی بر روند تورمی ندارد و در نبود انضباط مالی این سیاست تنها بار اجرایی جدید ایجاد می‌کند.

این کارشناس امورپولی و بانکی تصریح کرد: حذف صفر مجموعه‌ای از الزامات پیچیده مانند تغییر استانداردهای حسابداری، بازنگری در نظام گزارش‌دهی و به‌روزرسانی سامانه‌های اطلاعاتی ایجاد می‌کند و دولت را ناچار به هماهنگی گسترده میان دستگاه‌های مختلف می‌کند.

وی ادامه داد: اجرای این فرآیند نیازمند یکپارچه‌سازی داده‌های بانکی و مالی است و این فعالیت بخش بزرگی از ظرفیت اجرایی دولت را درگیر می‌کند و هزینه‌های قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.

دو روی سکه یک حذف بزرگ

حسینی‌ هاشمی درباره تجربه بین‌المللی حذف صفر توضیح داد: نمونه‌های جهانی دو تصویر متفاوت ایجاد می‌کند و نشان می‌دهد موفقیت این سیاست به شرایط اقتصادی وابسته است.

وی اشاره کرد: ترکیه و برزیل زمانی به ثبات نسبی رسیدند که حذف صفر را همراه برنامه‌های گسترده مهار تورم و اصلاحات مالی اجرا کردند و توانستند اثر روانی این سیاست را به نتیجه عملی تبدیل کنند.

این کارشناس امورپولی و بانکی در ادامه یاد آورشد: زیمبابوه و ونزوئلا به دلیل نبود کنترل تورم و نبود اصلاحات ساختاری با شکست کامل روبه‌رو شدند و حتی مجبور به تکرار چندباره حذف صفر شدند. همچنین تجربه کشورها نشان می‌دهد این سیاست بدون مهار تورم نتیجه پایدار ایجاد نمی‌کند.

حسینی‌ هاشمی جمع‌آوری اسکناس‌های قدیمی و چاپ و توزیع اسکناس‌های جدید را نیز یکی از پرهزینه‌ترین مراحل این سیاست توصیف می‌کند و توضیح می‌دهد هر مرحله از این فرآیند زمان، بودجه و نیروی انسانی قابل‌توجه نیاز دارد و بار مالی مضاعف ایجاد می‌کند.

وی تأکید کرد: حذف صفر تنها زمانی می‌تواند نتیجه مطلوب ایجاد کند که اقتصاد به ثبات برسد و تورم کاهش یابد و دولت مسیر انضباط مالی و اصلاحات ساختاری را تقویت کند.

در آستانه سال نو حذف صفر ممکن نیست

حسینی‌ هاشمی در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است بانک مرکزی در آستانه سال نو و طبق روال چاپ اسکناس‌های جدید، اسکناس‌های کاملاً بدون چهار صفر را وارد چرخه کند؛ توضیح داد: چنین احتمالی از نظر اجرایی بسیار بعید ارزیابی می‌شود و بانک مرکزی برای انتشار هرگونه اسکناس جدید باید مجموعه‌ای از مراحل فنی و حقوقی را طی کند.

وی تأکید کرد: انتشار اسکناس نو برای ایام نوروز یک روند طبیعی محسوب می‌شود، اما حذف چهار صفر یک تغییر بنیادین در واحد پولی به شمار می‌رود و نیازمند تصویب نهایی، آماده‌سازی سامانه‌ها، هماهنگی گسترده با شبکه بانکی و ایجاد زیرساخت‌های آموزشی برای عموم مردم محسوب می‌شود.

این کارشناس امورپولی و بانکی افزود: انتشار اسکناس با واحد جدید بدون اجرای کامل این مقدمات می‌تواند سردرگمی گسترده ایجاد کند و ریسک خطا در مبادلات را افزایش دهد.

احتمال ورود اسکناس‌های جدید بدون چهار صفر برای نوروز پیش‌رو نزدیک به صفر ارزیابی می‌شود و سیاست‌گذار چنین اقدامی را بدون ثبات تورمی اجرا نمی‌کند

حسینی‌ هاشمی توضیح داد: طراحی، چاپ و توزیع اسکناس‌های تازه‌واحد یک دوره زمانی طولانی نیاز دارد و بانک مرکزی بدون طی این فرآیند امکان عرضه اسکناس حذف‌صفر را ندارد.

وی در پایان تصریح کرد: احتمال ورود اسکناس‌های جدید بدون چهار صفر برای نوروز پیش‌رو نزدیک به صفر ارزیابی می‌شود و سیاست‌گذار چنین اقدامی را بدون ثبات تورمی اجرا نمی‌کند.

کلام آخر

در ادامه حسینی‌ هاشمی درباره آینده‌نگری سیاست حذف صفر و میزان اثرگذاری آن بر روندهای تورمی را منعکس کرد.

وی توضیح داد حذف صفر در افق میان‌مدت نیز توان ایجاد تغییر معنادار در مسیر تورم ندارد و این سیاست بیشتر نقش صوری ایفا می‌کند. همچنین گفت: کاهش تعداد صفرها ارزش پول ملی را تقویت نمی‌کند و تنها ظاهر اعداد را دگرگون می‌کند و همین واقعیت ضرورت تمرکز سیاست‌گذار بر مهار ریشه‌های تورم را پررنگ‌تر می‌کند.

این کارشناس امور پولی و بانکی یادآور شد کسری بودجه، رشد نقدینگی و ناترازی شبکه بانکی عواملی محسوب می‌شوند که تورم را در اقتصاد ایران پایدار نگه می‌دارند و بدون اصلاح این متغیرها هر اقدام شکلی به‌سرعت بی‌اثر می‌شود.

وی ادامه داد: تجربه کشورها نشان می‌دهد آینده موفق این سیاست زمانی رقم می‌خورد که انضباط مالی ایجاد شود و پایه پولی تحت کنترل قرار گیرد و بانک‌ها به مسیر ترازنامه‌ای پایدار بازگردند. بنابراین حذف صفر بدون اصلاحات ساختاری نمی‌تواند مسیر تورم را تغییر دهد و تنها زمانی نتیجه ایجاد می‌کند که ثبات اقتصادی تقویت شود.