حراج سکه؛ ریل‌گذار آرامش در بازار طلا
در روزهایی که بازار سرمایه در تلاطم میان رکود و التهاب دست‌وپا می‌زند و انتظارات تورمی جرقه‌های ناگهانی در قیمت‌ها را شعله‌ور می‌کند، ابزارهای سیاستی بانک مرکزی بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده‌اند.
در بازار طلا و سکه، که همواره آینه تمام‌نمای تحولات ارزی و روانی اقتصاد ایران است، هر تغییر در سیاست عرضه می‌تواند به‌سادگی جبهه معاملات را از وضعیت بحرانی به شرایطی آرام‌تر سوق دهد.
یکی از این ابزارها که در سال‌های اخیر بارها مورد آزمون قرار گرفته، حراج و پیش‌فروش سکه است؛ روشی که با هدف جذب نقدینگی سرگردان، کاهش تقاضای هیجانی و کنترل حباب قیمتی به کار گرفته می‌شود.
ماهیت این سیاست بر یک اصل ساده اقتصادی استوار است: وقتی عرضه رسمی و شفاف افزایش یابد، مسیر شکل‌گیری قیمت‌ها از دلالی و معاملات فردایی جدا می‌شود و دوباره به چارچوب عرضه و تقاضای واقعی بازمی‌گردد.
حراج سکه با ایجاد کانال مطمئن برای خرید، زمینه را برای مشارکت سالم مردم در بازار فراهم می‌سازد و مانع از آن می‌شود که سرمایه‌های خرد، خوراک سفته‌بازی شوند. این روند نه تنها باعث مدیریت هیجان‌های کوتاه‌مدت در بازار می‌شود، بلکه به بانک مرکزی اجازه می‌دهد نقش فعال‌تری در هدایت جریان نقدینگی ایفا کند.
حراج سکه نه تنها باعث مدیریت هیجان‌های کوتاه‌مدت در بازار می‌شود، بلکه به بانک مرکزی اجازه می‌دهد نقش فعال‌تری در هدایت جریان نقدینگی ایفا کند
افزون بر این، تجربه نشان می‌دهد که هرگاه این سیاست با ابزارهای مکمل همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا یا امکان خرید آنلاین سکه از مراجع رسمی همراه شده، تأثیر آن در تعادل‌بخشی به قیمت‌ها دوچندان شده است.
ترکیب پایدار عرضه فیزیکی و مالی، می‌تواند به کاهش فاصله قیمت بازار و ارزش ذاتی سکه کمک کند و چرخه معیوب جهش و اصلاح متوالی را کند سازد.
در این چارچوب، بررسی تجربه سال گذشته و نیز نخستین حراج امسال حاکی از آن است که این روش همچنان ظرفیت بالایی برای اثرگذاری دارد. همان‌گونه که حمید نیک‌خواه، رئیس اتحادیه طلا و جواهر اصفهان، در گفت‌وگو با ایبنا تأکید کرده، حراج و پیش‌فروش سکه توانسته تا حدی از افزایش کاذب قیمت‌ها جلوگیری کند و آرامشی نسبی در سطح معاملات ایجاد کند.
او معتقد است استمرار این سیاست، همراه با واردات به‌موقع و عرضه کافی، می‌تواند در سال جاری نیز تعادل بازار را حفظ کرده و از شکل‌گیری حباب‌های قیمتی تازه پیشگیری نماید.
ترمز افزایش قیمت کشیده می شود
حمید نیک‌خواه؛ رئیس اتحادیه طلا و جواهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا با اشاره به تجربه سال گذشته حراج و پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی گفت: این اقدام توانست تا حدی از افزایش کاذب قیمت‌ها و ایجاد حباب قیمتی در بازار جلوگیری کند و به نوعی آرامش نسبی را در سطح معاملات به وجود آورد.
او درباره اولین حراج سکه امسال که پنجم شهریورماه برگزار شد، افزود: در شرایطی که امسال در بسیاری از حوزه‌ها و کسب‌وکار‌ها رکود حاکم است، حراج‌ها و پیش‌فروش‌های سکه می‌تواند نقش مؤثری در کنترل بازار و جلوگیری از جهش‌های قیمتی ایفا کند.
لزوم افزایش عرضه
نیک‌خواه تاکید کرد: اگر دولت سیاست واردات طلا را در حجم مناسب دنبال کند و همزمان با عرضه کافی در بازار، میزان پیش‌فروش سکه را افزایش دهد، نقدینگی موجود در دست مردم به سمت بانک مرکزی می‌آید و همین موضوع به تعادل بازار کمک خواهد کرد.
کاهش هیجان خرید
به گفته رئیس اتحادیه طلا و جواهر اصفهان؛ تجربه نشان داده است که وقتی بانک مرکزی و دولت از طریق صندوق‌های طلا و ابزارهای مشابه مانند حراج‌ها و پیش‌فروش‌ها، بازار طلا و سکه را مدیریت می‌کنند، هم از شدت هیجان در بازار کاسته می‌شود و هم حباب قیمتی کاهش پیدا می‌کند.
نیک‌خواه در پایان تصریح کرد: استمرار این سیاست می‌تواند در سال جاری نیز به ثبات بیشتر بازار و حفظ آرامش در معاملات کمک قابل توجهی کند.
کلام آخر
برآیند تجربه‌های اخیر نشان می‌دهد که حراج و پیش‌فروش سکه، اگر در چارچوبی منظم، شفاف و همراه با سیاست‌های مکمل اجرا شود، می‌تواند به ابزاری کارآمد برای آرام‌سازی بازار بدل شود. این سیاست نه تنها مرز میان معاملات واقعی و سفته‌بازی را پررنگ‌تر می‌کند، بلکه مسیر گردش نقدینگی را به‌سوی کانال‌های رسمی و تحت نظارت هدایت می‌نماید. در شرایطی که بازار طلا و ارز به‌شدت تحت‌تأثیر هیجانات کوتاه‌مدت و انتظارات تورمی قرار دارد، چنین اقداماتی فرصت ایجاد تنفس برای فعالان اقتصادی و مردم عادی را فراهم می‌آورد.
عرضه کافی در بازار، میزان پیش‌فروش سکه را افزایش دهد، نقدینگی موجود در دست مردم به سمت بانک مرکزی می‌آید و همین موضوع به تعادل بازار کمک خواهد کرد
حراج سکه با تقویت عرضه رسمی و دور کردن بخش بزرگی از تقاضا از بازار غیررسمی، به کاهش حباب قیمتی کمک می‌کند و اجازه می‌دهد قیمت‌ها بیش از گذشته به ارزش ذاتی خود نزدیک شوند. استمرار این روند، همان‌طور که نیک‌خواه رئیس اتحادیه طلا و جواهر اصفهان نیز یادآور شده، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در جلوگیری از جهش‌های ناگهانی و حفظ ثبات نسبی ایفا کند اما نمی تواند ثبات مورد نظر مردم و متقاضیان را تامین کند.
در نهایت، اهمیت این ابزار تنها در تأثیر کوتاه‌مدت آن خلاصه نمی‌شود؛ بلکه می‌تواند به عنوان بخشی از یک استراتژی کلان، به اعتمادسازی در بازار و بازگشت سرمایه‌های سرگردان به بسترهای امن‌تر کمک کند. تجربه سال گذشته و حراج‌های اخیر نشان داده‌اند که با طراحی دقیق، تداوم عرضه مناسب و تنوع‌سازی ابزارهای معاملاتی، حراج سکه قادر است نه تنها نقش «آرام‌ساز» را در مقاطع بحرانی بازی کند، بلکه به یک ستون ثابت در معماری مدیریت بازار طلا تبدیل شود.
