خداحافظی با قاچاق و موانع صادراتی!
در حالی که دروازه‌های تجارت ایران بیش از گذشته به روی بازارهای منطقه‌ای و جهانی باز می‌شود، سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی با اجرای توافقات تجاری و کاهش محدودیت‌ها، نوید پایان دوره قاچاق گسترده و موانع پیچیده صادراتی را می‌دهند.
به گزارش عصراقتصاد، در سال‌های اخیر، تحولات چشمگیری در حوزه تجارت خارجی ایران به وقوع پیوسته است. تحولاتی که نه‌تنها در قالب سیاست‌گذاری‌های کلان و انعقاد موافقتنامه‌های منطقه‌ای، بلکه در سطح عملیاتی و اجرایی نیز قابل مشاهده است.
در جدیدترین نشست هم‌اندیشی رایزنان بازرگانی ایران در کشورهای هدف صادراتی با حضور رئیس کل سازمان توسعه تجارت، محمدعلی دهقان دهنوی و دیگر مدیران این سازمان، بر نقش کلیدی دیپلماسی تجاری و افزایش سهم کالاهای ایرانی در بازارهای هدف تأکید شد.
یکی از محورهای کلیدی این نشست، توجه به ظرفیت‌های تجارت خارجی ایران و رصد دقیق تحولات و رویدادهای بازار کشورهای هدف بود تا ضمن تدوین استراتژی‌های متناسب، مسیر حضور فعالانه و اثربخش شرکت‌ها در رویدادها و نمایشگاه‌های تجاری هموار شود.
دهقان دهنوی با تاکید بر اثرگذاری و کارایی اقدامات، یادآور شد: «ارتباط مؤثر و مشارکت فعالان تولید و تجارت در بازارهای هدف باید منجر به خلق فرصت‌های جدید و رفع موانع موجود شود.» او نقش رایزنان بازرگانی را فراتر از روابط ظاهری دانست و افزود: «ماموریت رایزنان بازرگانی، شناسایی فرصت‌ها، حل موانع و خلق ایده‌هایی نو برای تعامل تجاری پایدار است.»
تجارت آزاد و مقابله با پدیده قاچاق
در همین حال، سخنگوی اتاق اصناف ایران، مهدی امیدوار، در اظهاراتی خبرساز، به چالش اساسی قاچاق کالا در اقتصاد ایران پرداخت و راهکار محوری را گسترش تجارت آزاد دانست.
حذف تعرفه‌ها و تسهیل تجارت با اوراسیا، موقعیت تازه‌ای برای کالاهای ایرانی ایجاد کرده و زمینه جذب میلیاردها دلار درآمد صادراتی را فراهم کرده است
به گفته او، در کشورهای توسعه‌یافته، سیاست‌های گمرکی معقول و عدم محدودیت بی‌دلیل در واردات باعث می‌شود عمده توان اقتصادی صرف چهار محور مبارزه با قاچاق انسان، سلاح، موادمخدر و الکل شود، نه قاچاق کالا. او با ذکر نمونه‌ای از اتحادیه اروپا توضیح داد: «کشورهای عضو از سال ۱۹۹۳، یک بازار واحد بدون موانع گمرکی را تجربه می‌کنند. کالاهای وارداتی از مبدا عضو، معاف از تعرفه‌اند و برای کشور ثالث فقط یک تعرفه مشترک تعیین می‌شود.»
امیدوار تصریح کرد: «در ایران با اعمال ممنوعیت‌های مکرر، تعرفه‌های بالا و بروکراسی زمان‌بر، زمینه برای قاچاق گسترده کالاها فراهم شده است. اگر سیاست‌گذاران با کاهش موانع و باز کردن واقعی دروازه‌های تجارت جهانی، تعرفه‌ها را تا حد منطقی و مطابق استانداردهای WTO پایین بیاورند، قاچاق کالا جذابیت اقتصادی خود را از دست داده و بخش بزرگی از توان دولت نیز برای مبارزه واقعی با جرایم سازمان‌یافته آزاد خواهد شد.» همچنین او بر لزوم بازنگری در سیاست‌های حمایتی و حرکت به سمت تعرفه‌گذاری تدریجی و هدفمند تأکید کرد.
فرصت ۱۲ میلیارد دلاری اوراسیا برای صادرات ایران
در مسیر توسعه بازارهای صادراتی، موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا از میانه اردیبهشت ۱۴۰۳ به اجرا گذاشته شد و تحولی قابل توجه در سهولت و اقتصادی‌شدن صادرات ایرانی رقم زد. براساس آمار، اتحادیه اوراسیا در سال ۲۰۲۴ بیش از ۳۱۱ میلیارد دلار واردات داشته و ایران دست‌کم ۱۲ میلیارد دلار ظرفیت صادراتی بالفعل به این بازار دارد.
حذف تعرفه برای ۸۷ درصد از اقلام و ایجاد کانال‌های همکاری جدید باعث شده قدرت رقابتی کالاهای ایرانی در بازار اوراسیا به طور مشهودی افزایش یابد و بهره‌برداری از این فرصت، مستلزم آماده‌سازی زیرساخت‌های صادراتی، بهبود کیفیت کالا و توسعه ظرفیت حمل و نقل و ترانزیت است. دبیرخانه موافقتنامه تجارت آزاد و تشکیل کارگروه‌های تخصصی در حوزه‌های استاندارد، حمل‌ونقل، همکاری گمرکی و بهداشت نیز بستر لازم را برای تعامل اجرایی فراهم کرده است.
در کنار بازار اوراسیا، بررسی تازه‌ترین آمارها، جایگاه ویژه ترکیه به عنوان سومین شریک تجاری و چهارمین بازار صادراتی ایران را نمایان می‌سازد. تجارت دوجانبه ایران و ترکیه در بهار سال جاری به بیش از ۲.۲ میلیارد دلار رسیده و ۱۶ درصد از کل تجارت خارجی ایران را پوشش می‌دهد.
افزایش همکاری ایران با شرکای منطقه‌ای مانند ترکیه، نه تنها تنوع محصولات صادراتی را بیشتر کرده بلکه ارزش تجارت خارجی کشور را نیز ارتقا داده است
ترکیه با واردات گسترده گاز، آلومینیوم، کود و فلزات از ایران و صادرات طلا، مواد غذایی، خودرو و محصولات حیوانی در قامت یک پل منطقه‌ای، نقش تعیین کننده‌ای در سبد اقتصاد خارجی ایران بازی می‌کند. ساختار متنوع سبد تجاری دو کشور و متوسط قیمت بالاتر هر تن صادرات و واردات نسبت به میانگین کشور، حکایت از ارتقای روابط اقتصادی دارد.
تنوع اقلام صادراتی و وارداتی (۷۱۰ قلم در صادرات و ۱۹۰۱ قلم در واردات) فرصت جدیدی را برای بازتعریف صادرات غیرنفتی به ارمغان آورده است. همچنین نسبت مناسب رابطه قیمت واحد صادرات به واردات با ترکیه نسبت به سایر کشورها، بر جذابیت توسعه تجارت با این کشور افزوده است.
در مجموع، افق تجارت خارجی ایران در سایه توجه به بازارهای منطقه‌ای و جهانی، کاهش موانع اداری و تعرفه‌ای، افزایش ظرفیت زیرساختی حمل‌ونقل و ترویج فرهنگ تجارت آزاد با محوریت استانداردهای جهانی، روشن‌تر و پویاتر از گذشته به نظر می‌رسد.
استفاده از فرصت‌های توافق با اوراسیا و تقویت پل تجاری با ترکیه نه‌تنها شانس ورود به بازارهای بدل را افزایش می‌دهد، بلکه به ارتقای جایگاه اقتصادی ایران در منطقه و عرصه بین‌المللی نیز کمک می‌کند.
