دایرکت دبیت در ایران؛ فرصت‌های نوین پرداخت و چالش‌های پیش رو

مهرین نظری

در دنیای امروز که پرداخت‌های دیجیتال به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند، روش‌های پرداخت نوین همچون دایرکت دبیت (Direct Debit) نقش کلیدی در افزایش سرعت و امنیت تراکنش‌ها ایفا می‌کنند.

پژوهش بازار پیمان در زمستان ۱۴۰۳ به بررسی میزان آگاهی، نگرش و رفتار کاربران ایرانی نسبت به این روش پرداخت پرداخته است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که دایرکت دبیت همچنان برای بخش بزرگی از کاربران ناشناخته است، اما پتانسیل بالایی برای رشد و توسعه دارد.

دایرکت دبیت چیست و چرا اهمیت دارد؟

دایرکت دبیت یک روش پرداخت خودکار است که در آن کاربران می‌توانند مجوز برداشت مستقیم مبالغ را از حساب خود به شرکت‌های مختلف بدهند. این روش در کشورهای پیشرفته برای پرداخت قبوض، هزینه‌های اشتراک، اقساط و حتی خریدهای پرتکرار روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طبق یافته‌های پژوهش پیمان، دایرکت دبیت می‌تواند در ایران نیز به یکی از روش‌های اصلی پرداخت تبدیل شود، اما چالش‌های متعددی همچون عدم آگاهی کاربران، نیاز به فرهنگ‌سازی و توسعه زیرساخت‌های بانکی بر سر راه آن قرار دارد.

نگاه کاربران ایرانی به دایرکت دبیت

نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که تنها ۳۷٪ از کاربران با دایرکت دبیت آشنایی دارند و ۶۳٪ همچنان این روش را نمی‌شناسند. این آمار نشان‌دهنده نیاز جدی به فرهنگ‌سازی و آموزش گسترده در این حوزه است.

همچنین، ۱۶٪ از کاربران نه‌تنها با این روش آشنا هستند، بلکه از آن استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، ۲۱٪ کاربران اگرچه نام دایرکت دبیت را شنیده‌اند، اما هنوز به استفاده از آن ترغیب نشده‌اند.

این ارقام نشان می‌دهند که با آگاهی‌بخشی و ارائه مشوق‌های مالی، می‌توان تعداد کاربران این سرویس را افزایش داد.

چرا برخی کاربران به دایرکت دبیت علاقه دارند؟

مهم‌ترین دلایلی که کاربران را به استفاده از دایرکت دبیت ترغیب کرده است، شامل موارد زیر می‌شود:

●        سرعت و راحتی در پرداخت‌ها (۴۱.۶٪)

●        کاهش احتمال فراموشی پرداخت‌ها (۱۹.۶٪)

●        امنیت بالای تراکنش‌ها

از سوی دیگر، کاربرانی که هنوز از دایرکت دبیت استفاده نکرده‌اند، دلیل اصلی خود را عدم شناخت کافی و نبود تبلیغات مناسب از سوی بانک‌ها و شرکت‌ها اعلام کرده‌اند.

سهم دایرکت دبیت در پرداخت‌های روزمره

یکی از مهم‌ترین کاربردهای دایرکت دبیت در ایران، پرداخت هزینه‌های پرتکرار مانند قبض‌ها، خرید شارژ، بسته‌های اینترنتی و اشتراک سرویس‌های دیجیتال است.

طبق پژوهش پیمان، رایج‌ترین روش‌های پرداخت در بین کاربران ایرانی عبارت‌اند از:

۱.     درگاه‌های پرداخت اینترنتی (بیشترین سهم)

۲.     کارت به کارت

۳.     کیف پول‌های دیجیتال

۴.     سرویس‌های اعتباری و اقساطی

بااین‌حال، دایرکت دبیت هنوز جایگاه قابل توجهی در بین کاربران ندارد و نیاز به گسترش خدمات و آگاهی‌بخشی دارد.

نقش بانک‌ها و تبلیغات در پذیرش دایرکت دبیت

یکی از چالش‌های اصلی توسعه دایرکت دبیت در ایران، عدم آگاهی کاربران و تبلیغات محدود است. طبق یافته‌های این پژوهش:

●        ۲۲٪ از کاربران معتقدند که بانک‌ها باید نقش پررنگ‌تری در تبلیغ این سرویس ایفا کنند.

●        ۱۵.۳٪ از کاربران می‌گویند که تبلیغات گسترده‌تر می‌تواند تأثیر بیشتری در ترغیب آن‌ها برای استفاده از دایرکت دبیت داشته باشد.

این آمار نشان می‌دهد که اگر بانک‌ها، فین‌تک‌ها و شرکت‌های پرداخت الکترونیکی بر روی تبلیغات و فرهنگ‌سازی بیشتر تمرکز کنند، دایرکت دبیت می‌تواند به یک روش پرداخت محبوب تبدیل شود.

اپلیکیشن‌های محبوب برای دایرکت دبیت

از میان اپلیکیشن‌های موجود، اسنپ، آپ و بلوبانک بیشترین میزان پذیرش دایرکت دبیت را در بین کاربران داشته‌اند. همچنین، ۵۴.۷٪ از کاربران دیجیکالا را به‌عنوان بهترین گزینه برای پیاده‌سازی این روش پیشنهاد داده‌اند.

آینده دایرکت دبیت در ایران؛ فرصت‌ها و چالش‌ها

دایرکت دبیت هنوز مسیر طولانی برای پذیرش گسترده در ایران دارد، اما فرصت‌های زیادی برای رشد آن وجود دارد:

فرصت‌ها:

● افزایش استفاده از پرداخت‌های دیجیتال در ایران
امکان کاهش خطای انسانی در پرداخت‌ها
راحتی و سرعت بیشتر نسبت به روش‌های سنتی

● امنیت بالاتر نسبت به کارت‌به‌کارت و پرداخت‌های دستی

چالش‌ها:

عدم آگاهی کافی کاربران
عدم تبلیغات گسترده توسط بانک‌ها و فین‌تک‌ها
نگرانی‌های امنیتی کاربران در مورد دسترسی شرکت‌ها به حساب بانکی آن‌ها

پژوهش پیمان نشان داد که دایرکت دبیت ظرفیت بالایی برای رشد و توسعه در ایران دارد، اما برای رسیدن به پذیرش عمومی، نیازمند فرهنگ‌سازی، تبلیغات گسترده‌تر و ارائه مشوق‌های مالی است.

درحالی‌که ۳۷ درصد از کاربران از این روش آگاهی دارند، همچنان ۶۳٪ شناختی نسبت به آن ندارند، که این یک چالش بزرگ برای توسعه‌دهندگان این سیستم است.

درصورتی‌که بانک‌ها و شرکت‌های فین‌تکی بتوانند آگاهی عمومی را افزایش داده و امنیت این روش را تضمین کنند، دایرکت دبیت می‌تواند به یکی از محبوب‌ترین روش‌های پرداخت در ایران تبدیل شود.