رانندگان تپسی تحت فشار رشد شتابان!
تپسی در گزارش اردیبهشت ۱۴۰۴ از جهش ۶۵ درصدی درآمد ماهانه و رسیدن به رقم ۳۶۸ میلیارد تومان سخن گفته است.
در ظاهر، چنین عددی نشان می‌دهد دومین بازیگر بازار تاکسی اینترنتی ایران در مسیر صعودی محکمی قرار دارد؛ اما مرور جزئیات مالی، شرایط کلان اقتصاد و داده‌های بیرونی حاکی از آن است که این «رشد» بیش از آن‌که محصول نوآوری و بهره‌وری باشد، بازتاب مستقیم تورم و فشار بر رانندگان است.
در ادامه، با تکیه بر گزارش‌های کدال، داده‌های رسمی تورم و تحلیل سایر رسانه‌ها، افزایش درامد این تاکسی اینترنتی را بررسی می کنیم.
اعداد بزرگ، واقعیت کوچک
بیش از ۹۷ درصد درآمد دوماهه تپسی از کمیسیون سفرها حاصل شده است. وابستگی مطلق به یک خط درآمد، هر شرکتی را در برابر تکانه‌های قیمتی یا تصمیم‌های سیاست‌گذار آسیب‌پذیر می‌کند. به‌علاوه، شورای شهر تهران امسال کرایه تاکسی را به طور میانگین ۳۶٫۸ درصد بالا برده است.
وقتی این افزایش را کنار تورم سالانه ۳۳٫۹ درصدی اردیبهشت بگذاریم ، درمی‌یابیم بخش مهمی از رشد ۶۵ درصدی تپسی از بالا رفتن نرخ‌ها ناشی شده، نه الزاماً افزایش سفر. گزارش نبض بورس نیز یادآوری می‌کند که رشد درآمد دو ماهه ۱۷۵ درصدی در مقایسه با سال قبل روی پایه‌ای کم‌رمق بنا شده است.
رانندگان گروگان کمیسیون
کمیسیون سنگین تپسی در فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۴ به ۵۷۵ میلیارد تومان رسیده است. این پول مستقیماً از جیب سفیران کسر می‌شود؛ در حالی‌که هزینه سوخت، عوارض و استهلاک خودرو نیز رشد کرده است. وبلاگ رسمی تپسی خود می‌نویسد عوارض سالانه خودرو براساس قیمت کارخانه‌ای بالاتر محاسبه می‌شود.
نتیجه آن است که درآمد واقعی رانندگان کاهش می‌یابد و همین امر جرقه اعتراض‌های گاه‌وبیگاه آنان را زده است. هرچه تپسی رقم بالاتری به بورس ارائه می‌کند، فشار اقتصادی بر نیروی کارش بیشتر می‌شود و خطر فرسایش ناوگان بالا می‌رود.
شفافیت گمشده در گزارش‌گری
صورت‌مالی اردیبهشت که روی سامانه کدال منتشر شده، فقط چند سطر کلان درباره درآمد ارائه می‌دهد و خبری از هزینه جذب کاربر، نرخ لغو و متوسط زمان تطبیق نیست. این سطح از افشای ناقص برای شرکتی بورسی کافی نیست.
افزون‌بر آن، تپسی اعلام کرده درباره مالیات ارزش افزوده ۱۵۹ میلیارد تومانی با سازمان امور مالیاتی به تفاهم رسیده است، بی‌آن‌که جدول تسویه یا اثر آن بر جریان نقد شرکت را منتشر کند. در غیاب این داده‌ها، درآمد ۳۶۸ میلیاردی بیشتر به مانور روابط‌عمومی می‌ماند تا گزارش عملکرد مثبت یک شرکت بورسی
رقابت ناسالم یا بازار کم‌رمق؟
تپسی سال گذشته از اسنپ نزد شورای رقابت شکایت کرد و رقیب را به رفتار ضدرقابتی متهم ساخت. با این‌همه، آمار مستقل نشان می‌دهد اسنپ هنوز سهم بازار بسیار بزرگ‌تری دارد.
بنابراین، رشد درآمد تپسی لزوماً به معنای تصاحب بخش تازه‌ای از بازار نیست؛ بلکه می‌تواند ناشی از بزرگ‌تر شدن کیک قیمتی کل بازار در پی تورم باشد.
افزون بر این، سهم سرویس تلفنی تپسی از کل فروش اردیبهشت فقط ۳٫۸ میلیارد تومان است؛ رقمی که اثبات می‌کند تنوع درآمد هنوز یک رؤیاست و هر نوسان کوچکی در سفرهای آنلاین، سودآوری را تهدید می‌کند.
نکته دیگری که باید به‌دقت بررسی شود، مقایسه سال‌به‌سال است. تپسی می‌گوید مجموع درآمد فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۷۵ درصد جهش داشته است.
این درصد سه‌رقمی ممکن است سرمایه‌گذار خُرد را وسوسه کند، اما باید در نظر گرفت پایه درآمدی سال ۱۴۰۳ به دلیل رکود پساکرونا پایین بود اما نمی توان یک موضوع را در افزایش درامد این تاکسی اینترنتی نادیده گرفت و آن هم طرح تخفیف ۳۰ درصدی برگشت از مقصد به مبدا است که چنانچه این طرح را را رقیب خود نیز به درستی اجرا کند، عملا فرصت ایجاد شده از بین خواهد رفت.
در نگاه اول، عدد ۳۶۸ میلیارد تومان جذاب است؛ اما وقتی پشت آن را بررسی کنیم، موفقیت ادعایی تپسی بر چهار پایه لرزان بنا شده است: تورم فزاینده، افزایش رسمی کرایه، طرح تخفیف ۳۰ درصدی برگشت و فشار روی رانندگان. نبود جزئیات عملیاتی کلیدی، ابهام مالیاتی و تک‌خطی بودن سبد درآمد هر سهامدار و کاربر را به تردید می‌اندازد.
اگر تپسی می‌خواهد این رشد را به حاشیه امن سود پایدار تبدیل کند، باید میزان سفر و شاخص رضایت مشتری را شفاف کند، مدل کمیسیون را بازنگری کند و خطوط درآمدی جدیدی بسازد که بدون فشار بر نیروی کار، ارزش بیافرینند. در غیر این‌صورت، اعداد بزرگ امروز ممکن است به حبابی بدل شود که نخستین باد مخالف، آن را می‌ترکاند!
