سال سخت اهل رسانه
مهران ابراهیمیان؛ با کمک هوش مصنوعی
در پی جنگ ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی که در خرداد ۱۴۰۴ رخ داد و با حملات گسترده هوایی و موشکی همراه بود، اقتصاد ایران با چالش‌های عمیقی مواجه شده است.
این درگیری کوتاه‌مدت، که منجر به خسارات مستقیم زیرساختی و انسانی شده و خواهد شد، اثرات زنجیره‌ای بر بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله رسانه‌ها گذاشته است. رکود تورمی که ترکیبی از تورم بالای ۴۰ درصدی و رشد اقتصادی پایین است، همراه با تهدیدهای روانی ناشی از احتمال ادامه جنگ، فعال‌سازی مکانیزم ماشه (بازگشت تحریم‌های سازمان ملل)، و کمبود درآمد شرکت‌های بزرگ و دولتی، رسانه‌ها را در آستانه ورشکستگی قرار داده است.
در این میان خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای، به عنوان خط مقدم اطلاع‌رسانی، بیشترین آسیب را دیده‌اند. تعدیل نیروها، کاهش حقوق، و فشارهای روانی ناشی از این شرایط، معیشت این قشر را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
رکود تورمی و تأثیر آن بر رسانه‌ها
اقتصاد ایران پیش از جنگ نیز با مشکلات ساختاری مانند تحریم‌های طولانی‌مدت و نوسانات ارزی روبرو بود، اما جنگ ۱۲ روزه این مشکلات را تشدید کرد. طبق گزارش خبرگزاری مهر، شاخص مدیران خرید (شامخ) کل اقتصاد در خرداد ۱۴۰۴ پس از تعدیل فصلی معادل ۴۲.۹ برآورد شده که یکی از کمترین مقادیر در سری زمانی خود است و نشان‌دهنده رکود عمیق است.
این رکود، همراه با تورم بالا، منجر به کاهش سفارشات مشتریان و افت درآمد شرکت‌ها شده است. رسانه‌ها، که عمدتاً وابسته به آگهی‌های تبلیغاتی و حمایت‌های دولتی هستند، در چنین وضعیتی به شدت در معرض آسیب هستند.
طبق بررسی های میدانی خبرنگار عصر اقتصاد، کاهش منابع مالی رسانه‌ها منجر به تعدیل نیرو و افزایش حجم کار خبرنگاران شده است. یکی از کارشناسان رسانه در خبرگزاری ایسنا می‌گوید: “خبرنگاران پیش‌قراولان مطالبه‌گری هستند اما به دلایل مختلف از جمله وابستگی‌های اقتصادی باعث شده که در مطالبه‌گری محدودتر عمل کنند” . این وابستگی، در شرایط پسا جنگ، با کمبود درآمد شرکت‌های بزرگ به ویژه از محل خاموشی های مکرر و نا ترازی های انرژی و این روزها با کمبود آب و تعطیلی های هفتگی تشدید شده است.
اما این تمام ماجرا نیست زیرا در چنین شرایط محیط کسبو کار، فضای اقتصاد رسانه نیز دور از کلان اقتصاد نیست و همین موضوع باعث شده تا تولید محتوا به دلیل تعطیلی های مکرر و کارنامه های ضعیف بنگاه های اقتصادی، سخت تر و پر هزینه تر و گزارش ها تاریک ترشود.
رکود تورمی پساجنگ، درآمد شرکت‌ها را خشکاند و رسانه‌ها را به ریاضت واداشت؛ خبرنگاران با حقوق ناچیز و تعدیل گسترده، در چنگال نااطمینانی اقتصادی اسیرند
پیشتر نیز تحریم‌ها و بحران اقتصادی پس از تنش‌های هسته‌ای، اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده، که این امر بر رسانه‌ها نیز تأثیر گذاشته بود اما این روند فعلی به دلیل نوعی بلاتکلیفی فراگیر در اقتصاد، بسیار رسانه ها را تحت فشار قرار داده و اکثربرنامه های توسعه ای، پیوست های تبلیغاتی ورسانه ای به محاق رفته اند.
خبرگزاری مهر در گزارشی که در تیرماه منتشر شده؛ تأکید می‌کند: “برخی بنگاه‌ها با چالش‌های نقدینگی برای پرداخت حقوق مواجه‌اند و احتمال تعدیل نیرو وجود دارد. همچنین به گفته فعالان اقتصادی، جنگ دوازده‌روزه اخیر بر این مشکلات افزوده است”.
تعدیل نیرو و چالش‌های معیشتی
تعدیل نیرو در رسانه‌ها پس از جنگ به یک پدیده سریع تبدیل شد. رسانه های مطرح کشور از جمله اقتصاد انلاین و یا هلدینگ موسوم دنیای اقتصاد تابان مجبوربه تعدیل های ناگهانی و پر شمار شدند. همچنین گزارش ایسنا از خبرنگاران مشهد نشان می‌دهد که وضعیت رفاهی خبرنگاران بسیار ضعیف است و حقوق آنها متناسب با سختی‌های شغل‌شان نیست.
یکی از خبرنگاران در این باره می‌گوید: “اغلب با بی‌پاسخ‌ماندن از سوی مسئولان مواجه‌اند و همین مسائل، فشار روانی را افزایش می‌دهد” .خبرگزاری ایرنا نیز در گزارشی نوشته است: خبرنگاران مانند کارگران و کارمندان ساده، در مضیقه معیشت هستند. استاندار گلستان در مصاحبه با ایرنا روز گذشته گفته: “برخی خبرنگاران از وضعیت آگهی‌ها، بیمه، مسکن، معیشت و مطالبات صنفی گله‌مند بودند. ما وظیفه داریم برای حل این مشکلات از هیچ کوششی فروگذار نکنیم” .
تهدیدهای روانی ناشی از احتمال ادامه جنگ و مکانیزم ماشه نیز بر این مشکلات افزوده است.
فشار روانی و سختی امیدبخشی
بنابر این گزارش، فشار روانی در این روزها بر خبرنگاران دوچندان است و مسئولان نیک می دانند که قاطبه خبرنگاران جزو گروه ها و دهک های متوسط به پایین هستند و حقوق های تعیین شده نیز تناسبی با میزان تخصص و فشارهای کاری آنها ندارد. خبرنگاران اقتصادی این روزها علاوه بر دغدغه های خود بار مشکلات و گرفتاری های مردم و شرکت ها و بخش های مختلف اقتصادی را بر دوش می کشند.
وقتی حال خبرنگاران خوب نیست و می‌دانند که اوضاع شرکت‌ها خوب نیست، نوشتن امیدبخش و امید دادن هم سخت می‌شود. به خصوص که اکثریت خبرنگاران با ساعات کاری نامنظم، برنامه‌های ناگهانی تعطیلی های هفتگی و مشکلات مالی روبرو هستند.
وقتی خبرنگاران خود در تنگنای مالی غوطه‌ورند، نوشتن امیدبخش چون شمشیری دو لبه است؛ اکثریت با ساعات نامنظم و مشکلات روانی، نمی‌توانند جامعه را به آینده‌ای روشن رهنمون شوند، بلکه خود نیازمند نجات‌اند
گزارش مهر از مادران خبرنگار نقل می‌کند: “ساعت‌های کاری نامنظم، برنامه‌های ناگهانی برای پوشش اخبار، فشار روانی حاصل از مواجهه با مسائل گوناگون جامعه و در کنار همه آنها مشکلات مالی” (خبرگزاری مهر، ۸ ساعت پیش، ۱۷ مرداد ۱۴۰۴). این شرایط، خلق محتوای امیدبخش را دشوار می‌کند، زیرا خبرنگاران خود درگیر ناامیدی اقتصادی شده اند آنها دائما در حال تجربه احساسات و عواطف هیجانی و استرس‌زا هستند و اخبار و اطلاعات منفی عملکرد شخصی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد”
سال سخت خبرنگاران
بنا به آنچه گفته شد؛ سال ۱۴۰۴ برای خبرنگاران ایرانی سال سختی است. ترکیب رکود تورمی، تعدیل نیرو، و فشارهای روانی ناشی از جنگ و تهدیدها، نبود چشم انداز مثبت اقتصادی و ابراز همدردی با مردمی که گرفتار مشکلات اقتصادی هستند و بنگاه ها و شرکت های اقتصادی که در کمبودها غرق هستند و… در کنار مشکلات معیشت این قشر سال پرالتهابی را برای خبرنگاران رقم زده است. با این حال، بدون حمایت‌های دولتی مانند لایحه حمایت از خبرنگاران، که در ایسنا پیشنهاد شده، این وضعیت بهبود نخواهد یافت.
در نهایت، رسانه‌ها در جنگ ۱۲ روزه با ئجود کمبودها و قطع اینترنت و… نقش کلیدی ایفا کردند، اما اکنون نیازمند حمایت هستند تا بتوانند به عنوان صدای جامعه عمل کنند. حال رسانه ها که خوب نباشد، صدای امید پژواک نمی یابد!
