سایه شوم سیاست بر بازار سرمایه
فاطمه حاج علی
با شدت گرفتن گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال دستیابی به توافق اولیه بین ایران و آمریکا، فضای مبهم و پرریسک بازار سرمایه ایران که مدت‌هاست اسیر نوسانات سیاسی، بلاتکلیفی در تصمیمات کلان اقتصادی و اخبار ضد و نقیض در حوزه‌هایی مانند خودروسازی است، بار دیگر به نقطه عطفی رسیده است.
گزارش سی‌ان‌ان که به نقل از منابع مطلع در دولت آمریکا از احتمال اعلام توافق اولیه هسته‌ای با ایران در نشست آتی خبر می‌دهد، بار دیگر امیدها به بهبود شرایط اقتصادی را زنده کرده، اما در عین حال، سایه تردیدها و ابهامات دیرینه همچنان بر سر بازار سنگینی می‌کند.
چرخش محتاطانه بازار در سایه توافق
بازار سرمایه ایران در روزهای اخیر نوساناتی سرد و گرم را تجربه کرده؛ شرایطی که ناشی از فضای سیاسی پیچیده، اخبار واگذاری صنعت خودرو و ابهام در نتایج مذاکرات هسته‌ای بوده است. با این حال، روز چهارشنبه هفتم خرداد ماه، شاخص‌ها نشانه‌هایی از بهبود جزئی داشتند و بازار توانست با اتکا به گزارش‌های مالی مثبت برخی شرکت‌ها و فضاسازی رسانه‌ای پیرامون احتمال توافق، اندکی از فشارها رها شود.
سی‌ان‌ان در گزارشی به نقل از مقامات کاخ سفید اعلام کرد که در نشست آینده میان ایران و آمریکا که ممکن است در خاورمیانه برگزار شود، توافقی اولیه اعلام خواهد شد. این توافق شامل سرفصل‌های مشترک و احتمال سرمایه‌گذاری آمریکا در برنامه هسته‌ای ایران است. ترامپ نیز گفته: «توافق نزدیک‌تر از همیشه است» و ممکن است برخی را شگفت‌زده کند.
بلاتکلیفی ساختاری، خطر بزرگ بازار
با وجود روزنه‌های امید، بازار همچنان با چالش‌های ساختاری جدی مواجه است. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، ابهام در واگذاری خودروسازان بزرگ است که با تکذیب‌ها و تأییدهای پیاپی، فضای بی‌اعتمادی را تقویت کرده. بازار نیاز به شفافیت دارد؛ یا واگذاری به‌طور شفاف اجرا شود یا صراحتاً کنار گذاشته شود. ادامه ابهام، اعتماد عمومی به بازار را تضعیف می‌کند.
از سوی دیگر، نرخ بهره بالا، سرکوب ارزی، و ناترازی‌های مزمن اقتصادی به‌عنوان ریسک‌هایی جدی، همچنان بازار را تهدید می‌کنند.
گزارش‌های مالی؛ چراغ راهی در تاریکی
در این فضای مبهم، گزارش‌های مالی شرکت‌ها نقشی کلیدی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارند. شرکت‌هایی که در کنار گزارش‌های سالانه نرمال، عملکرد ماهانه مطلوبی نیز ارائه داده‌اند، موفق شده‌اند تا حدودی سرمایه را به سمت خود جذب کنند.
با این حال، گزارش‌ها به‌تنهایی برای جهت‌دهی به بازار کافی نیستند. اخبار سیاسی همچنان محرک اصلی بازارند. اخبار مثبت، تأثیری کوتاه‌مدت دارند و بازار را شگفت‌زده نمی‌کنند، اما اخبار منفی حتی اگر جزئی باشند، می‌توانند باعث ریزش شدید شوند.
توافق در راه است؛ اما…
احتمال اعلام توافق اولیه، امیدهایی را در بازار زنده کرده، اما بازار همچنان درگیر «فرسایش سیاسی» است. سرمایه‌گذاران به جای واکنش هیجانی، منتظر نشانه‌های قطعی و اجرای واقعی توافق هستند. به عبارتی، بلاتکلیفی بیش از نبود توافق، به بازار لطمه زده است.
ترامپ از توافق می‌گوید، منابع آمریکایی از آمادگی سرمایه‌گذاری خبر می‌دهند، اما بازار ایران به قطعیت و اقدام عملی نیاز دارد، نه وعده و حرف.
جاده‌ای پرخطر اما عبورپذیر
بازار سرمایه ایران در شرایط کنونی نیازمند دو مؤلفه کلیدی است: سوخت (اخبار مثبت و گزارش‌های بنیادی) و موتور (توافق سیاسی مؤثر). در غیر این صورت، عبور از این مسیر تقریباً ناممکن خواهد بود.
در نهایت، فقط سرمایه‌گذاران با تحلیل درست و نگاه بنیادی می‌توانند از این فضای پرریسک عبور کنند. بازار آماده جهش است، اما تا زمانی که سیاست مسیر روشنی ترسیم نکند، تردیدها همچنان پا برجا خواهند بود.
