سبزی بی اعتماد!

زهرا کوثرغلامی

پس از ۲۴ روز افت مداوم، شاخص کل بورس روز گذشته سبز شد؛ اما پشت این رنگ تازه، حجم پایین معاملات و ادامه خروج پول حقیقی‌ها پنهان است.

کارشناسان هشدار می‌دهند که این رشد بدون محرک‌های بنیادی و کاهش ریسک‌های سیستماتیک، بیش از آنکه آغاز یک مسیر باشد، تنها نوسانی کوتاه‌مدت است.

در شرایطی که شاخص کل پس از افت‌های متوالی در محدوده ۲.۴ میلیون واحد تثبیت شده، انتظار می‌رفت با اولین نشانه‌های مثبت، موجی از ورود نقدینگی به بازار شکل بگیرد اما حجم و ارزش معاملات همچنان در سطوح پایین باقی مانده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که بسیاری از سرمایه‌گذاران، به‌ویژه حقیقی‌ها، هنوز نسبت به پایداری روند صعودی تردید دارند.

ادامه خروج پول حقیقی نشانه چیست؟

یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بی‌اعتمادی در بازار، ادامه روند خروج پول حقیقی‌هاست. در روزی که شاخص مثبت بود، باز هم شاهد خروج نقدینگی از سوی سرمایه‌گذاران خرد بودیم. این رفتار نشان می‌دهد که بسیاری از فعالان بازار، مثبت‌های اخیر را نه به‌عنوان فرصت خرید، بلکه به‌عنوان فرصتی برای خروج از بازار تلقی می‌کنند.

حسن کاظم‌زاده، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: بازار سرمایه بعد از یک دوره افت طولانی، نیاز به زمان دارد تا بتواند اعتماد از دست رفته را بازسازی کند. مثبت شدن شاخص در یک روز، آن هم با حجم معاملات پایین، نمی‌تواند نشانه‌ای از آغاز روند صعودی باشد.

خروج پول حقیقی‌ها در روزهای مثبت نشان می‌دهد که فعالان بازار هنوز به آینده خوش‌بین نیستند و مثبت‌ها را فرصت خروج می‌دانند. این رفتار تا زمانی که با ورود پول و افزایش تقاضا همراه نشود، نمی‌تواند به تغییر روند منجر شود. بازار در شرایط فعلی نیازمند محرک‌های قوی‌تر و کاهش ریسک‌های سیستماتیک است تا بتواند وارد فاز صعودی پایدار شود.

خروج پیوسته پول حقیقی‌ها حتی در روزهای مثبت، نشانه بی‌اعتمادی عمیق سرمایه‌گذاران و تردید نسبت به پایداری روند صعودی بازار است

وی افزود: تحولات سیاسی، ابهامات اقتصادی، و نزدیکی به موعد فعال‌سازی مکانیزم ماشه از جمله عواملی هستند که همچنان به‌عنوان ریسک‌های سیستماتیک بر بازار سایه افکنده‌اند. این ریسک‌ها باعث شده‌اند که حتی نهادهای حقوقی نیز با احتیاط بیشتری عمل کنند و خریدهای خود را به‌صورت پله‌ای انجام دهند.

کاظم زاده تاکید کرد: هرچند بازار پس از یک دوره طولانی افت، نشانه‌هایی از تثبیت نشان داده، اما حجم پایین معاملات، ادامه خروج پول حقیقی و حضور ریسک‌های سیستماتیک نشان می‌دهد که هنوز نمی‌توان با اطمینان از آغاز یک روند صعودی سخن گفت. بازگشت اعتماد، نیازمند زمان، شفافیت در سیاست‌گذاری و کاهش تنش‌های سیاسی و اقتصادی است.

وی تصریح کرد: با این وضعیت، رفتار نهادهای حقوقی نیز قابل توجه است. برخلاف انتظار، حقوقی‌ها نیز با احتیاط بیشتری وارد بازار شده‌اند و خریدهای خود را به‌صورت محدود و پله‌ای انجام می‌دهند. این موضوع نشان می‌دهد که حتی بازیگران بزرگ بازار نیز نسبت به پایداری روند صعودی تردید دارند و ترجیح می‌دهند در فضای فعلی، ریسک کمتری متحمل شوند.

کاظم زاده گفت: از سوی دیگر، نبود محرک‌های بنیادی قوی همچون گزارش‌های عملکرد مثبت شرکت‌ها، اخبار مساعد سیاسی یا اقتصادی و یا تغییرات محسوس در سیاست‌های پولی و مالی، باعث شده که بازار همچنان در وضعیت بلاتکلیف باقی بماند. در چنین شرایطی، هرگونه رشد شاخص بدون پشتوانه بنیادی، صرفاً می‌تواند نوسان‌ساز باشد و نه آغازگر یک روند پایدار.

بازار نیازمند یک «نقطه عطف» مشخص است

بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که بازار نیازمند یک «نقطه عطف» مشخص است؛ نقطه‌ای که بتواند جریان نقدینگی را تغییر دهد و اعتماد ازدست‌رفته را بازگرداند. این نقطه عطف می‌تواند شامل کاهش تنش‌های سیاسی، بهبود روابط بین‌المللی، یا حتی اصلاحات ساختاری در بازار سرمایه باشد. تا زمانی که چنین محرکی وارد بازی نشود، نمی‌توان انتظار داشت که بازار از فاز رکود خارج شود.

در حال حاضر، بسیاری از فعالان بازار ترجیح می‌دهند در موقعیت‌های نقد باقی بمانند و با احتیاط بیشتری تصمیم‌گیری کنند. این رفتار، هرچند محافظه‌کارانه، اما در فضای پرریسک فعلی کاملاً منطقی به نظر می‌رسد. به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران حقیقی که تجربه زیان‌های سنگین در ماه‌های گذشته را داشته‌اند، بازگشت به بازار نیازمند نشانه‌های قوی‌تری از ثبات و رشد است.

رضا روحی کارشناس بازار مالی در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: بازار سرمایه ایران در یک وضعیت گذار قرار دارد؛ گذار از رکود به سمت بازسازی اعتماد اما این مسیر، بدون اصلاحات ساختاری، کاهش ریسک‌های سیستماتیک و ورود نقدینگی جدید، بسیار دشوار و زمان‌بر خواهد بود. مثبت‌های مقطعی هرچند امیدوارکننده‌اند اما تا زمانی که با رفتارهای حمایتی و ورود پول همراه نشوند، نمی‌توانند به‌تنهایی مسیر بازار را تغییر دهند.

وی افزود: در چنین فضایی، نقش سیاست‌گذار نیز بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. بازار سرمایه به‌عنوان آیینه‌ای از اقتصاد، نیازمند حمایت‌های هدفمند و پایدار است؛ نه صرفاً وعده‌هایی که در عمل به نتیجه نمی‌رسند. تجربه نشان داده که اقدامات مقطعی مانند تغییر دامنه نوسان، توقف نمادها یا تزریق نقدینگی بدون برنامه، نه‌تنها اعتماد را بازنمی‌گرداند بلکه می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر منجر شود.

روحی تاکید کرد: از سوی دیگر، شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها و اطلاع‌رسانی دقیق به فعالان بازار، می‌تواند نقش مهمی در کاهش ترس و تردید ایفا کند. سرمایه‌گذاران حقیقی، که بخش بزرگی از نقدینگی بازار را تشکیل می‌دهند، نیاز دارند بدانند که تصمیمات کلان اقتصادی و سیاسی چه تأثیری بر سرمایه‌گذاری‌شان خواهد داشت. نبود این شفافیت، باعث می‌شود که هرگونه خبر منفی یا شایعه، به سرعت منجر به خروج پول و افزایش فشار فروش شود.

کارشناسان تاکید می‌کنند که برای بازگشت پایدار بورس به مسیر رشد، باید محرک‌های بنیادی قوی ایجاد و ریسک‌های سیستماتیک به‌طور جدی مهار شوند

در این میان، تحلیل‌گران تکنیکال نیز بر این باورند که شاخص کل در محدوده‌ای حساس قرار گرفته و هرگونه شکست یا عبور از این محدوده، می‌تواند مسیر بازار را مشخص کند. بازار برای تغییر روند نیازمند ورود پول و افزایش تقاضاست، نه صرفاً رشد شاخص در یک یا دو روزه. این جمله، به‌خوبی نشان می‌دهد که رشدهای اخیر هنوز نتوانسته‌اند اعتماد عمومی را جلب کنند.

در نتیجه، می‌توان گفت که بازار سرمایه در حال حاضر در یک وضعیت شکننده قرار دارد؛ وضعیتی که هرچند نشانه‌هایی از بهبود در آن دیده می‌شود، اما هنوز فاصله زیادی تا بازگشت به روند صعودی پایدار دارد. خروج پول حقیقی‌ها، حجم پایین معاملات و تداوم ریسک‌های سیستماتیک، همگی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران هنوز با دیده تردید به بازار نگاه می‌کنند.

برای عبور از این مرحله، نیاز به مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ در سطح سیاست‌گذاری، اطلاع‌رسانی، و حمایت عملی از بازار وجود دارد. تنها در این صورت است که می‌توان امیدوار بود بازار سرمایه بار دیگر به جایگاه واقعی خود در اقتصاد کشور بازگردد و نقش مؤثری در تأمین مالی و رشد تولید ایفا کند.