شهر ۱۵ دقیقه ای

رسول مظفری

امروزه شهر سازان و پژوهشگران شهری با ارائه ایده ها و راهکارهای نوین در صدد ایجاد تحولات نوین در عرصه شهروندی و شهرنشینی هستند.

این تحولات در اکثر حوزه های شهرنشینی نظیر حمل و نقل عمومی، مبلمان شهری، زیبایی بصری، مکان های تفریحی، استفاده از ظرفیت های بومی و … به چشم می خورد و کارشناسان بنا دارند با الگوهای نوین مانع از فرسودگی شهری، آلودگی های بصری و سایر معضلات اجتماعی و غیر اجتماعی رایج در شهر ها شوند.

در عصر کنونی به دلیل توسعه شهری، در بسیار ی از شهرها، مردم برای خرید، کار، تفریح و آموزش نیاز به طی مسیری طولانی دارند و ساکنان هر منطقه برای رفع نیازهای خود مجبور هستند مسافت‌هایی طولانی را از طریق وسایل حمل‌ونقل موتوری سپری کنند که این امر به افزایش انتشار کربن و سنگینی ترافیک شهری و سایر تبعات منفی منجر شده است.

بدون شک، تغییر طراحی شهرها، در راستای ایجاد تحولات ساختاری در شهر ها می‌تواند اثرات منفی ناشی از رفت‌وآمد وسایل نقلیه و بی‌تحرکی انسان‌ها را به حداقل برساند و رفاه را هر چه بیشتر برای آنان به ارمغان بیاورد.

الگوی شهر ۱۵ دقیقه ای نیز در همین راستا توسط برخی کارشناسان مطرح شده است و مبتنی بر برنامه ریزی شـهری بر اساس نیازها و ترجیحات شهروندان، تشــویق به انجام ســـفرهای کوتاه و فعالیتهای محله محور طراحی شده است. در حقیقت  الگوی شهر ۱۵ دقیقه ای با اهداف مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و … طراحی شده است و کشورهای با توجه به نیازشان در صدد تعریف نوین و بومی شده از شهر ۱۵ دقیقه ای هستند.

اما در مجموع «شهر ۱۵ دقیقه ا ی»  شهری است که در آن شـهروندان می توانند با یک ربع پیاده روی یا دوچرخه سواری  از خانه به محل کار یا امکانات تفریحی مورد نظرشان برسند. هر چند  برخی کشورهای اروپایی در صدد کاهش این مدت به ده دقیقه نیز هستند.

شهرهای مختلفی در کشور ما نیز در صدد برنامه ریزی برای رسیدن به مولفه های شهر ۱۵ دقیقه ای هستند. در بین شهرهای استان گلستان شهرستان علی آباد کتول نیز به لحاظ ساختاری قابلیت تبدیل شدن به شهر پانزده  دقیقه ای یا حتی کمتر را داراست و  این امر مستلزم بهره گیری از خرد جمعی، جلوگیری از تمرکز مراکز اقتصادی و درمانی در محدوده چهار راه جنگلده تا فلکه، توزیع متوازن مراکز خدماتی در سطح شهر و … است.

در حال حاضر اگر از ورودی غرب وارد شهر شویم ، اولین بانک بعد از میدان سردار سلیمانی قرار دارد. یعنی اگر مدخل یا ورودی شهر را کارخانه خاور دشت یا راهنمایی و رانندگی در نظر بگیریم از این محل تا میدان سردار سلیمانی یک بانک جانمایی نشده است و اولین بانک که بانک مسکن است بعد از این میدان قرار دارد!

محرومیت تقریباً یک سوم جمعیت شهر از مراکز تجاری و درمانی باعث ایجاد ناهمگونی در کالبد شهری شده و علاوه بر تحمیل بار ترافیکی، باعث بر هم خوردن توازن اقتصادی نیز شده که ماحصل آن افزایش نجومی اجاره بهای املاک در برخی از نقاط شهر است.

از دیگر معضلات شهری که مانع از توسعه پایدار و عدم توازن خدمات  شهری  می شود، نبود برنامه ریزی مدون در خصوص افزایش راه های مواصلاتی در شهر است. خیابان  بیست متری جنگل امروز به عنوان یک راه پیشرو در حل مشکل ترافیکی شهر بسیار موثر است و علاوه بر کمک  به روان تر شدن ترافیک شهری، باعث رونق اقتصادی و ساخت و ساز در محدوده این خیابان نیز شده است.

ایجاد و ساخت خیابان های مشابه در سایر نقاط شهر، نظیر انتهای خیابان منوچهری و جنگلده و اتصال آنها به کمربندی، اتصال جاده مسکن مهر الازمن یا اداره فنی و حرفه ای به شهر و برخی جاده های مشابه در سطح شهر ( پشت هتل کانیار- قبل از فرمانداری- اتصال کمربندی به خیابان اصلی شهر و …) می تواند علاوه بر روان سازی ترافیک، منجر به توسعه شهری و تقویت بنیه اقتصادی مردم نیز شود.

به هر روی آنچه مسلم است شهرستان علی آباد کتول از منظر گردشگری، کشاورزی، تفریحی و … دارای ساختار مینیاتوری و متمرکز است و  مزیت کم بودن فاصله شهر تا مراکز مختلف باید نقشی اساسی در ایجاد توسعه پایدار شهر ایجاد کند.

فاصله کم روستاهای اطراف تا شهر ، همچنین نزدیکی کارخانجات و مناطق جنگلی و ییلاقی به محدوده شهر از مزایای مهمی در توسعه شهر محسوب می شوند که می توان با برنامه ریزی مناسب ، زمینه بهره مندی شهروندان از مزایای شهر ی را با کمترین هزینه و در کوتاه ترین زمان فراهم کرد و شهر محله محور یا شهر ۱۵ دقیقه ای را تبدیل به واقعیت کرد.