شرکت ملی نفت ایران با ۱۹۰۲ هزار میلیارد تومان درآمد عملیاتی و ۱۸۲۷ هزار میلیارد تومان هزینه عملیاتی، پردرآمدترین و پرهزینه ترین شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی در سال ۱۴۰۰ بوده است.
گروه اقتصادی: براساس کتاب «نگاهی به عملکرد شرکتهای دولتی» که توسط دفتر امور شرکتهای دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه شده، ۱۰ شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی دارای بیشترین درآمد عملیاتی و بیشترین هزینه عملیاتی در سال ۱۴۰۰، حدود ۹۶ درصد درآمد و ۹۸ درصد هزینه در کلیه شرکت های دولتی اصلی و مادرتخصصی (۷۷ شرکت) را تشکیل داده اند.
همانطور که در نمودار فوق مشخص است، شرکتهای زیرمجموعه وزارت نفت و بانک‌ها و بیمه ها حضور پررنگی در بین شرکت های دارای بیشترین درآمد عملیاتی دارند. این شرکتها در بین ۱۰ شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی با بیشترین درآمد کل هم قرار دارند.
همچنین شرکتهای زیرمجموعه وزارت نفت حضور پررنگی در بین شرکت های دارای بیشترین هزینه عملیاتی دارند. این شرکتها در بین ۱۰ شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی با بیشترین هزینه کل هم قرار دارند.
حدود نیمی از درآمد شرکت ملی نفت ایران از محل فروش داخلی نفت خام و میعانات گازی (فروش این محصولات به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران برای تامین نیاز داخلی) است.
حدود یک چهارم درآمد این شرکت در سال ۱۴۰۰ هم بخاطر درآمد ارزی ناشی از صادرات نفت خام و میعانات گازی بوده است. درآمد بالای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران هم بخاطر فروش نفت خام و میعانات گازی-که از شرکت ملی نفت ایران خریداری شده- به پالایشگاه هاست. همچنین ۷۰ درصد درآمد بالای شرکت ملی گاز ایران بخاطر درآمد ارزی ناشی از صادرات گاز و گازمایع بوده است.
قرارگیری سازمان هدفمندسازی یارانه ها در رتبه سوم شرکت های دارای بیشترین درآمد عملیاتی بخاطر الزام قانونی ذکر شده در قوانین بودجه سنواتی است که تمامی دریافتی‌ها (منابع) مندرج در جدول تبصره ۱۴ این قوانین باید به حساب این سازمان نزد خزانه‌داری کل کشور واریز شود.
بالا بودن درآمد سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) عمدتا مربوط به حق السهم معادن و فروش داخلی محصولات معدنی درآمد بوده است و به همین خاطر، در رتبه پنجم این لیست قرار دارد.
حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان از درآمد شرکت سهامی بیمه ایران هم از محل دریافت حق بیمه از بیمه شدگان است و همین موضوع، مهمترین دلیل قرار گرفتن این شرکت در بین پردرآمدترین شرکت های دولتی است.
بیمه سلامت هم بودجه زیادی از محل بودجه عمومی دولت دریافت می کند و به همین دلیل، درآمد عملیاتی بالایی را در صورت های مالی خود نشان می دهد.
شرکت بازرگانی دولتی ایران و شرکت پشتیبانی امور دام کشور برای تامین نیاز داخلی کشور به محصولات اساسی و نهاده های دامی نسبت به فروش این محصولات در داخل کشور اقدام می کنند و به همین دلیل، درآمد عملیاتی بالایی دارند. بخش اعظم درآمد و در نتیجه سود عملیاتی بالای بانک ملی هم از محل بازپرداخت تسهیلات اعطایی به وام گیرندگان است.
شرکت ملی نفت ایران بخاطر سهم ۸۵.۵ درصدی دولت و صندوق توسعه ملی از درآمد ناشی از فروش نفت خام و میعانات گازی، در صدر شرکتهای دولتی پرهزینه قرار دارد.
شرکت ملی گاز ایران بخاطر سهم ۸۵.۵ درصدی دولت و صندوق توسعه ملی از درآمد ناشی از فروش گاز و همچنین سهم بالای شرکت ملی نفت ایران از درآمد ناشی از فروش محصولات گازی (از جمله گازمایع)، جزو پرهزینه ترین شرکت های دولتی قرار دارند. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران هم بخاطر هزینه ناشی از خرید نفت خام و میعانات گازی از شرکت ملی نفت ایران برای تامین خوراک پالایشگاه ها، در رتبه دوم شرکت های پرهزینه قرار دارد.
شرکت بازرگانی دولتی ایران بدلیل آنکه برای تامین نیاز داخلی به محصولات اساسی نسبت به خرید تضمینی گندم و همچنین واردات گندم و سایر محصولات اساسی (گندم، شکر، روغن، برنج و دانه های روغنی) اقدام می‌کند، هزینه عملیاتی بالایی دارند. شرکت پشتیبانی امور دام کشور هم بدلیل مشابهی یعنی واردات اقلام علوفه ای (جو، ذرت و سویا) برای تامین نیاز داخلی به این محصولات، جزو پرهزینه ترین شرکتهای دولتی است.
شرکت سهامی بیمه ایران و سازمان بیمه سلامت ایران بخاطر خسارت بالای پرداختی به بیمه شدگان تحت پوشش خود در لیست ۱۰ شرکت دولتی پرهزینه قرار دارد.
هزینه بالای سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) ناشی از پرداخت حقوق و عوارض دولتی است. شرکت مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر) بدلیل بالا بودن بهای تمام شده تولید برق مورد نیاز کشور، جزو شرکتهای با بالاترین هزینه عملیاتی است.
