فراز و نشیب‌های اقتصادی تجارت با افغانستان
ارتباط تجاری ایران و افغانستان در تمام سال‌های گذشته وجود داشته اما روند آن در برخی سال‌ها افزایشی و در برخی زمان‌ها کاهشی بوده است.
به عنوان مثال در سال ۲۰۱۸ ارزش صادراتی ایران به افغانستان ۲.۹۲۶ میلیارد دلار بود که در نوع خود یک رکورد حساب می‌شد و ایران را در صدر کشورهای صادرکننده به افغانستان، بالاتر از چین و ترکیه قرار داده بود اما بعد از آن در سال ۲۰۱۹ این روند افت و دوباره از آغاز ۲۰۲۱ و روی کار آمدن دولت سیزدهم، روند افزایشی به خود گرفته است.
دولت سیزدهم که برای توسعۀ اقتصادی و تجاری، برقراری مجدد، تعمیق و گسترش ارتباط با کشورهای همسایه را در دستور کار خود قرار داده، در بخش صادرات، حساب ویژه‌ای روی بازار افغانستان باز کرده چراکه این بازار از جهات مختلف می‌تواند انتخاب خوبی برای ایران باشد.
وجود مرز طولانی بین دو کشور، نیازهای لجستیکی این بازار، قرابت زبانی و فرهنگی، ارتباطات سیاسی نسبتاً خوب، پایین بودن استانداردها در این بازار، تنوع بالای افغانستان در واردات و دیگر موارد، همگی از مزیت‌های توسعۀ روابط تجاری با این کشور است. ضمن اینکه تعریف منافع مشترک، جدا از بحث اقتصاد، در شرایط نظامی، انتظامی و امنیتی منطقه نیز تأثیرگذاری بالایی دارد.
ارتباط تجاری دو کشور البته در تمام سال‌های گذشته وجود داشته اما روند آن در برخی سال‌ها افزایشی و در برخی زمان‌ها کاهشی بوده است. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۸ ارزش صادراتی ایران به افغانستان ۲٫۹۲۶ میلیارد دلار بود که در نوع خود یک رکورد حساب می‌شد و ایران را در صدر کشورهای صادرکننده به افغانستان، بالاتر از چین و ترکیه قرار داده بود اما بعد از آن در سال ۲۰۱۹ این روند افت و دوباره از آغاز ۲۰۲۱ و روی کار آمدن دولت سیزدهم، روند افزایشی به خود گرفته است. در بحث واردات نیز ایران سهم نسبتاً خوبی در واردات از افغانستان دارد.
مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به افغانستان در سال ۲۰۲۱ شامل «سوخت‌های معدنی»، «روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آن‌ها»، «آهن و فولاد»، پلاستیک مصنوعات از آن‌ها، میوه و آجیل خوراکی و پوست مرکبات یا خربزه و همچنین سبزیجات خوراکی وریشه‌ها بوده است که البته با توجه به نیازهای موجود در این کشور به خصوص در بخش عمرانی و زیرساختی، ارزش این تجارت در محصولاتی مانند انواع سوخت و روغن صنعتی و همچنین فولاد و آهن می‌تواند حتی افزایش هم یابد.
گرچه در این بین، جای خدمات فنی و مهندسی به شدت خالی است با اینکه این نوع تجارت از ارزش‌افزودۀ بسیار بالایی برخوردار است و سهم آن در ارزآوری سبز بسیار بالاست.
از طرفی، در توسعۀ شاخص‌هایی مانند اشتغالزایی به ویژه در قالب‌هایی مانند شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، اثرگذاری ملموس خواهد داشت.
از سوی دیگر در بخش‌هایی مانند صنایع غذایی اعم از خوراکی و نوشیدنی، قطعات الکترونیک و کالای مکانیکی، منسوجات، ماشین‌آلات و ادوات برقی، روند کاهشی وجود دارد که باید تمهیدات ویژه‌ای برای این بخش‌ها نیز اندیشیده شود به ویژه اینکه بازار امروز افغانستان با وجود ترکیه و چین، رقابتی‌تر از گذشته شده است.
منبع: همت خبر
