فولاد؛ داروی ترک اعتیاد به نفت
زینب غضنفری
کافی است جستجویی کوتاه انجام دهیم و حجم زیاد سخنان مقام معظم رهبری در خصوص کاهش وابستگی اقتصاد به نفت جلو چشم‌هایمان رژه برود. از دیرباز تا کنون و از زمانی که هنوز خبری از تحریم نفت ایران نبود، رهبری تاکید بسیار بر اقتصاد غیرنفتی داشتند و چه بسا اگر از همان زمان پایه‌های اقتصاد غیرنفتی گذاشته شده بود، اکنون با این حجم از کسری بودجه و مشکلات اقتصادی مواجه نبودیم.
به گزارش عصر اقتصاد، عدم وابستگی اقتصاد کشور به نفت جزء مسائل کلیدی از زبان رهبری است و بایستی بند ناف اقتصاد را از صادرات نفت خام ببریم و بیشتر به فعالیت‌های غیرنفتی بپردازیم.
به گفته رهبری، نفت این ماده مخدر از صد سال پیش تا کنون اقتصاد کشور را معتاد کرده که یک اعتیاد بسیار سختی است و ترک آن در کوتاه‌مدت ممکن نیست و نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت است.
بازگشایی درهای اقتصادی غیرنفتی با تحریم‌ها
تمرین جداسازی اقتصاد کشور از نفت، با شدت گرفتن تحریم‌ها و محدود شدن بازار نفت ایران جدی‌تر از قبل دنبال شد و در سالیان اخیر سهم درآمد نفتی در بودجه کاهش یافته است.
در واقع، به نوعی می‌توان گفت که تحریم‌ها سبب خیر شد و خواه ناخواه اقتصاد ایران را به سمت غیرنفتی شدن سوق داده و همگان می‌دانند که هر چه اقتصاد ایران از نفت فاصله بگیرد، تحریم آن سخت‌تر می‌شود و نتیجه‌ای که دشمنان از تحریم‌ها انتظار دارند، به طور کامل محقق نخواهد شد.
هر چه درآمد دولت از محل غیرنفتی‌ها تامین شود، کشور به اقتصادی تنومند دست می‌یابد. هم اکنون ایران به سوی اقتصادی بسیار متنوع حرکت می‌کند و نسبت به گذشته تک بعدی (نفتی) نیست و رشد صادرات محصولات غیرنفتی مؤید این موضوع است.
به طور کلی، وابستگی اقتصاد به نفت، کشور را بسیار آسیب‌پذیر و عبور از چالش‌ها و بحران‌ها را دشوار می‌کند و همین عامل کافی است تا به اقتصاد غیرنفتی بیش از پیش اهمیت داد و حوزه صنعت و معدن می‌تواند به خوبی جای صنعت نفت را بگیرد و نقش اول اقتصاد ایران را بازی کند.
فولاد جانشین اصلح نفت
میزان تولید فولاد به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم رشد و توسعه اقتصادی به شمار می‌رود و یکی از پرمعامله‌ترین کالاها در جهان محسوب می‌شود. صنعت فولاد سهم بزرگی در اقتصاد جهانی و تجارت دارد و به دلیل مورد استفاده قرار گرفتن در صنایع بی شمار، تطبیق‌پذیری، دوام و استحکام بالا به یکی از اجزای ضروری بسیاری از محصولات و صنایع تبدیل کرده است.
به دلیل تطبیق‌پذیری، استحکام و دوام بالا، فولاد در طیف وسیعی از کاربردها، از ساخت پل‌ها و آسمان خراش‌ها گرفته تا ساخت خودرو، هواپیما، ماشین آلات و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل، تغییر در میزان عرضه و تقاضا محصولات فولادی به صورت زنجیره‌وار سایر صنایع و بخش‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علاوه بر این، فولاد قابلیت بازیافت بالایی دارد و ضمن سازگاری با محیط زیست، ضایعات کمتری در چرخه آن تولید می‌شود و به حفظ منابع زیستی و حتی مالی کمک شایانی می‌کند.
تنور گرم اشتغال در صنعت فولاد
همانطور که پیش‌تر گفته شد، این صنعت با طیف وسیعی از صنایع و مشاغل در ارتباط است و به همین جهت رونق آن چرخ تولید در سایر صنایع را نیز به حرکت در می‌آورد. در نتیجه، فولاد به عنوان یک بخش کلیدی در زنجیره تأمین و تولید به طور مستقیم و غیرمستقیم اشتغال‌زایی بالایی ایجاد می‌کند و بدین ترتیب، نقش بسزایی در بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ایفا می‌کند. موردی که در صنعت نفت به این شدت و میزان مشاهده نمی‌شود و نفت کمتر صنعتی را به جمع خود راه می‌دهد و رشد آن تاثیر چندانی بر سایر صنایع ندارد.
زنجیره صنعت فولاد به گونه‌ای است که از ابتدای زنجیره (استخراج از معدن) تا پایان زنجیره (تولید مقاطع فولادی) مشاغل بسیاری ایجاد می‌کند؛ به عنوان مثال، در شرکت فولاد مبارکه اصفهان با اشتغال‌زایی مستقیم و غیر مستقیم ۳۸۰ هزار نفر،نیروی کار مشغول به فعالیت هستند
توسعه زیرساخت‌ها زیر سایه فولاد
فولاد به عنوان ماده اولیه و مهم در ساخت و ساز محسوب می‌شود و عملیات‌های عمرانی نظیر ساخت مسکن، پل‌ها، جاده‌ها و زیرساخت‌های صنعتی حضور فعال دارد. با توسعه زیرساخت‌ها جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید صورت می‌گیرد و فعالیت‌های اقتصادی در مناطق مختلف کشور افزایش می‌یابد.
بازی کردن نقش اول در تامین نیازهای زیرساختی کشور از جمله ساخت و ساز، راه سازی و تولید ماشین آلات، فولاد را به یکی از مواد اصلی در پروژه‌های عمرانی و صنعتی مبدل ساخته و بدین شکل به تقویت زیرساخت‌ها در بخش‌های مختلف کمک می‌رساند.
فولاد صنعت ارزآور
از آن جا که فولاد یکی از محصولات پرمبادله در سطح جهان است و همه کشورها نیاز به آن دارند، صادرات فولاد درآمدزایی بالایی به دنبال دارد و موجب تقویت تراز تجاری و اقتصاد ملی می‌شود. در این دوران که کشور تحت سخت‌ترین و شدیدترین تحریم‌های تاریخ قرار دارد و فروش نفت به سختی انجام می‌گیرد و ارز حاصل از آن با سختی دوچندان وارد کشور می‌شود، فولاد می‌تواند جایگزین خوبی جهت ارزآوری باشد.
بر اساس آمارهای موجود، در سال ۱۴۰۲ ارزش صادرات محصولات فولادی بالغ بر ۷.۶ میلیارد دلار بود و صادرات کل زنجیره آهن و فولاد کشور در پنج ماهه نخست سال ۱۴۰۳ به بیش از ۱۲ میلیون تن به ارزش ۲.۷ میلیارد دلار رسیده است.
فولاد محرک صنایع دیگر
با توجه به کاربرد بسیار فولاد در صنایع مختلف، صنعت فولاد به طور گسترده‌ای صنایعی مانند خودروسازی، لوازم خانگی، ماشین آلات صنعتی، و ساخت و ساز را نیز به خود وصل کرده و رشد آن می‌تواند رونق سایر صنایع را موجمب شود و با تحریک همگانی، سرعت بهبود شرایط اقتصادی را افزایش دهد.
صنعت فولاد پیش قراول توسعه اقتصادی
با توجه به آن چه گفته شد، صنعت فولاد به عنوان پیش قراول توسعه اقتصادی، در بهبود وضعیت اقتصادی کشور اثرگذاری بالایی دارد و نیاز است بیش از گذشته به این صنعت توجه کرد و به عنوان جایگزین اصلح و برتر برای صنعت نفت پذیرفت.
این صنعت با اشتغال‌زایی زیاد، قدرت صادرات بالا، رشد صنایع گوناگون و کمک به توسعه زیر ساخت‌ها، موجب افزایش درآمدهای ارزی و ملی و تقویت تراز تجاری می‌شود. از این رو، صنعت فولاد نه تنها به عنوان یک بخش کلیدی در اقتصاد جهانی و ملی بلکه به عنوان محرکی برای رشد و توسعه پایدار اقتصادی کشورها شناخته می‌شود و سهمی‌حیاتی و گسترده در اقتصاد کشور دارد و کمک چشمگیری به رشد و توسعه اقتصادی می‌کند.
بدین ترتیب، صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع بنیادی و استراتژیک در اقتصاد جهانی به طور مستقیم بر بهبود شرایط زندگی و رفاه اجتماعی تأثیر می‌گذارد و نقش بسیار زیاد و چند وجهی دارد.
بنابراین، در خاتمه باید اذعان داشت که در راستای منویات رهبری و کاهش اثر تحریم‌ها و داشتن دست بالاتر در مذاکرات بین‌المللی، لازم است به اقتصاد غیرنفتی پیش از گذشته بها داد و بر اساس مزیت‌هایی که صنعت فولاد دارد، بهترین گزینه برای نفت است و در دنیایی که به سمت سوخت‌های غیرفسیلی حرکت می‌کند، فولاد می‌تواند جای خالی آن را پر کند.
