اتابک جعفری مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به ۲ دهه رویارویی کشور با خشکسالی‌های پی‌درپی، اظهار کرد: در کنار مصرف بی‌رویه آب و افزایش جمعیت، سرانه منابع آب تجدیدپذیر کشور کاهش یافته و در شرایط تنش آبی قرار گرفته است.
درک این شرایط سبب شد در ابتدای دولت سیزدهم و در هنگام رای اعتماد به دولت منتخب توسط مجلس شورای اسلامی، وزیر محترم نیرو، وعده هایی را در قالب یک برنامه چهار ساله ارائه دهد.
مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در تشریح طرح های آبرسانی عنوان کرد: ویژگیهای اقلیمی، تداوم وضعیت کم¬بارشی و افزایش تقاضا برای آب شربِ بهداشتی سبب شد که طرح های آبرسانی به شهروندان عزیز میهن مان در راس برنامه های بخش آب وزارت نیرو قرار بگیرد. این طرح¬ها از طریق فراهم سازی آب بهداشتی، شاخص سلامت و امید به زندگی را در شهروندان افزایش می دهد.
همچنین با تامین آب مورد نیاز برای شهرها سبب ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی می¬شود. در واقع طرح¬های آبرسانی در دسته طرح های رفاهی، سبز و محیط زیستی جای می گیرند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: میثاق وزارت نیرو با مردم شریف ایران و نمایندگان مجلس این بود که طی ۴ سال، ۹ درصد بر ظرفیت آب شرب بهداشتی کشور بیفزاید، یعنی حجمی معادل ۷۰۰ میلیون متر مکعب. اما تلاش خستگی ناپذیر خدمتگذاران مردم در بخش آب و آبفای وزارت نیرو، این مقدار را به بیش از یک میلیارد و ۵۸ میلیون متر مکعب رسانید.
یعنی عمکلرد دو سال نخست، ۵۰ درصد از وعده ۴ ساله فراتر رفته است. به بیان دیگر، راه چهار ساله در کمتر از دو سال طی شده است. فرزندان ملت برآنند تا در پایان فرصت خدمتگذاری دولت سیزدهم، ضریب تحقق میثاق خود را در برنامه آبرسانی به ۳۰۰ درصد یعنی به حجم دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب برسانند.
طرح های رو به جلوی فاضلاب شهریجعفری با بیان اینکه امر جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهری علاوه بر الزامات و ضرورت های زیست محیطی و بهداشتی، به عنوان تامین کننده بخشی از منابع آب نا متعارف به شمار می آیند، گفت: بازچرخانی پساب کمک شایانی به پایداری تامین آب در مصارف گوناگون می کند. مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور همچنین اظهار داشت: برنامه دولت سیزدهم در این بخش شامل اجرای ۴۶ طرح با حجم یک میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب در کشور بوده است.
در حال حاضر از این مقدار ۶۴۷ هزار متر مکعب به بهره برداری رسیده است که حکایت از تحقق ۵۴ درصدی برنامه دارد. درپایان دولت و با بهره برداری از ۴۷ طرح دیگر، ضریب تحقق تعهدات وزارت نیرو به ۱۰۷ درصد خواهد رسید.
اجرای عدالت آبی در سراسر کشوروی در بخش دیگری از اظهارات خود به اقدامات صورت گرفته در جهاد آبرسانی اشاره کرد و گفت: در جهان، در امر آبرسانی به کانون های جمعیتی ، معمولا مناطق روستایی مورد کم توجهی قرار می گیرند.
در ایران، توجه به مقوله «عدالت آبی» سبب شده است که سطح دسترسی روستائیان به آب آشامیدنی سالم در مقایسه با بسیاری از کشورهای دنیا در وضعیت بهتری باشد، ولی هنوز از ضریب دسترسی شهری کمتر است.
جعفری افزود: همین تفاوت وزارت نیرو را بر آن داشت تا با اجرای طرح جهاد آبرسانی، شاخص های دسترسی به آب روستایی را جابجا کند و از ۸۲ درصد در ابتدای دولت به ۹۰ درصد در انتهای دولت برساند. هم اکنون کوشش¬های انجام شده موجب گشته که ضریب دسترسی روستائیان عزیز به آب آشامیدنی سالم و بهداشتی به ۸۶.۶ درصد برسد. این درصورتی است که به عنوان مثال قرارداد ب متقابل تا قبل از ۱۴۰۰ چیزی حدود ۳۵ میلیون بودهو این در حالی است که طی ۲ سال گذشته به ۳۷۰ میلیون رسیده و یعنی یک کار عظیم صورت گرفته است.
مدیریت تنش آبی شهرها
وی همچنین خاطر نشان کرد: در دوسال گذشته، با هدف جلوگیری از بروز تنش آبی در زمان پیک مصرف و از طریق بررسی موازنه تولید و مصرف آب در فهرست بلند شهرهای کشور، تعداد ۸۵ طرح اضطراری به اعتبار مورد نیاز ۱۹هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان برای ۳۰ استان کشور تعریف شده است که از سال ۱۴۰۱ به صورت هفتگی با حضور وزیر محترم نیرو مورد پایش قرار می گیرد.
مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور افزود: از طرحهای اضطراری شاخص می توان به مناطق تحت پوشش سدهای پنج گانه تهران، نهند(آذربایجان شرقی)، تهم(زنجان)، دوستی(مشهد)، رودبال(داراب – فارس)، نهرین(طبس-خراسان جنوبی)، چاه نیمه¬ها (سیستان و بلوچستان)، سد یامچی(اردبیل) اشاره کرد که خوشبختانه با اجرای طرحهای اضطراری به موقع، در حال حاضر تمام این شهرها تحت پوشش منابع پایدار آب قرار دارند.
وی استان سیستان و بلوچستان را یکی از نقاط مهم کشور در حوزه تنش آبی معرفی کرد و گفت: در استان سیستان و بلوچستان وزارت نیرو به موازات پیگیری حقابه هیرمند، مجموعه ای از اقدامات چند لایه را در سه بسته کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تعریف کرده است.
در بسته کوتاه مدت حفر و تجهیز ۱۱۵ حلقه چاه در منطقه هامون هیرمند، شیله، حرمک و منطقه سیستان برنامه ریزی شده بود. اجرای سرجمع بیش از ۲۰۰ کیلومتر جاده دسترسی، خطوط لوله جمع آوری و انتقال آب و نیز خطوط برق رسانی به چاهها، ایستگاههای پمپاژ و سامانه نمک زدایی از مهمترین اقدامات انجام شده در بسته کوتاه مدت است.
در همین بخش اجرای سامانه نمک زدایی به ظرفیت ۱۰۰ هزار متر مکعب در روز در دستور کار قرار دارد. مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور افزود: طرح انتقال آب از آبخوان شرقی و نیز خط انتقال آب از دریای عمان به زاهدان و منطقه سیستان در بسته های میان مدت و بلند مدت جای می گیرند.
جعفری عنوان کرد: علاوه بر پروژه های اضطراری در استان های پیش گفته، باهدف رفع نا ترازی بین مصارف و منابع و افزایش تاب آوری و پایداری آب شرب بهداشتی مشترکان در بقیه شهرهای کشور، نسبت به ساخت و ارتقا ۵۲ ایستگاه پمپاژ، ۱۷ طرح ارتقای کیفی، ساخت و بازسازی یک میلیون و ۲۹۷ هزار مترمکعب مخزن و اجرای ۱۷۹۸ کیلومتر خطوط انتقال اقدام شده است.
اطلاع‌رسانی، آموزش و فرهنگ‌‌سازیجعفری با بیان اینکه فعالیت های مدیریت منابع و مصارف آبی بدون توجه به افکار عمومی و فرهنگ مردم کاری ناتمام و ناقص خواهد بود، عنوان کرد: در این میان بخش آب و آبفای وزارت نیرو اهتمامی مستمر به امر اطلاع رسانی، فرهنگ سازی و آگاهی بخشی در زمینه مسائل آب کشور دارند.
به نحوی که طی دو سال اخیر علاوه بر فعالیت های جاری و مستمر اطلاع رسانی از طریق رسانه¬های عمومی، شرکت های آب منطقه ای در قالب طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی، تعداد ۵۳۷ نشست هم اندشی و آگاهی بخشی با نمایندگان بهره‌برداران از منابع آب و تشکل‌های مرتبط داشته اند.
همچنین طی این مدت بیش از یک هزار و ۳۰۰ نشست در زمینه فرهنگ سازی مسائل آب با مقامات اجرایی و ائمه جمعه، سازمان‌های مردم نهاد، و نمایندگان مجلس داشته اند.
مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور گفت: در این مدت تعداد ۳۶۵ برنامه از صدا و سیمای مراکز استان ها درخصوص مدیریت منابع و مصارف آب پخش شده است. همچنین در طرحِ ماندگارِ دانش‌آموزی نجات آب (داناب) بیش از دو میلیون و ۶۳۰ هزار دانش‌آموز زیر نظر مربیان و معلمان آموزش دیده در زمینه مسائل آب، آموزش دیده‌اند.
مدیریت بحران از شمال تا جنوب کشور
جعفری عنوان کرد: طی دو سال اخیر و در پی بروز خشکسالی و پدیده تغییر اقلیم در کشور، حوادث و رویدادهایی شکل گرفت که هر کدام وضعیت منطقه¬ای خاص از کشور را تحت تاثیر خود قرار داد.
وی همچنین خاطر نشان ساخت: در همدان به دنبال بروز خشکسالی بی سابقه و اتمام ذخیره سد اکباتان، تامین آب شرب مردم با اخلال مواجه شد.
برای حل اساسی این مشکل پروژه انتقال آب از سد تالوار به شهر همدان ظرف مدت کوتاهی اجرایی و وارد مرحله بهره برداری شد.مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور گفت: در شهرکرد بروز بارش¬های سیل آسا، منابع تامین آب شهر را دچار مشکل کیفیت کرد که با همت و بسیج امکانات این مشکل در کمتر از دو هفته حل شد.
جعفری در بخش پایانی اظهارات خود اظهار داشت: سیلاب جاده چالوس در تابستان ۱۴۰۲ یکی از اصلی ترین منابع آب شرب کلانشهر تهران یعنی سد امیرکبیر را از مدار بهره برداری خارج کرد. کار شبانه روزی آوار برداری در یک هفته انجام و یکی از تهدیدات جدی به وقوع پیوسته طی سالیان اخیر برای شهروندان پایتخت مدیریت و رفع شد.
