فرزانه طهرانی
«ما در کشور اهل اینکه “نمی شود، نمی‌توانیم، مگر می شود؟ کو بودجه؟ کو اعتبارات؟” نیستیم. ما اصحاب “ما می‌توانیم” هستیم». این جملات ابراهیم رئیسی ۱۹ خرداد ۱۴۰۰ در دیدار با مردم خوزستان در ورزشگاه تخت اهواز است.
از یک سال پیش به طور جدی وعده های انتخاباتی ابراهیم رئیسی، رئیس پیشین قوه قضائیه و رئیس فعلی قوه مجریه آغاز شد. او در سخنرانی‌های متعدد، وعده یا شعارهای زیادی را مطرح کرد که در اغلب رسانه‌ها بیش از ۵۰ مورد آن منتشر شده است.
وعده‌هایی در حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که همه از دگرگونی‌های اساسی به جهت بهبود اوضاع و به قول رئیسی به نفع مردم نوید می‌دهد. او در اغلب وعده‌ها از همین کلمه کلیدی استفاده می کند. اصلاح امور… «به نفع مردم».
رئیسی بنا را بر حذف رودربایستی و جناح بازی می‌گذارد. او در خطابه‌ای می‌گوید: «امروز کشورما گرفتار جناح بازی و رودربایستی است کشورداری با رودربایستی امکان پذیر نیست. اداره کشور مدیریت جدی می‌خواهد.»
بنابراین رئیسی با بیش از ۵۰ وعده‌ای می آید که پیش درآمد اجرای آنها کنار گذاشتن رودربایستی است. در این گزارش ۲۰ وعده اقتصادی ابراهیم رئیسی مرور می کنیم تا بتوانیم انتظارات دقیق تری از دولت سیزدهم و عملکرد مدیرانش داشته باشیم.
مبارزه با فساد
مهم ترین و برجسته ترین وعده یا شاید شعار انتخاباتی ابراهیم رئیسی مبارزه با فساد و رانتخواری بود. بحث مبارزه با فساد در همه ستادهای انتخاباتی شنیده می‌شد و به برنامه اول دولت او تبدیل شده بود.
این شعار آنقدر پررنگ مطرح شده بود که برخی از افرادی که موافق تغییر قوه ابراهیم رئیسی نبودند به طعنه می گفتند در قوه قضائیه به مراتب بهتر می توان با فساد مبارزه کرد چه نیازی به حضور در قوه مجریه است.
رئیسی بعد از انتخابات نیز بر ضرورت مبارزه با فساد تاکید کرده بود. او آبان ماه سال گذشته در جلسه هیأت دولت با تأکید بر اینکه مبارزه با فساد به‌نوعی شرط ضمن رأی مردم به این دولت بوده است، گفته بود: «حتماً باید نسبت به احتمال بروز فساد حساس باشیم و به‌هیچ‌وجه از مبارزه با مصادیق آن غفلت نکنیم.»
ساخت مسکن
ساخت ۴ میلیون مسکن را اگر وعده اول دولت رئیسی ندانیم اما قطعا یکی از برجسته ترین شعارهای انتخاباتی او بود. ابراهیم رئیسی بارها در سخنرانی های پیش از انتخابات بر ضرورت تامین مسکن برای مردم تاکید کرد و همان دوره بود که بحث ساخت چهارمیلیون واحد مسکونی نیز مطرح شد.
یعنی قرار شد هر سال یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود تا کار تامین مسکن مردم کمتر برخوردار به نحو مطلوبی تری پیش رود.
رئیسی دی ماه سال گذشته در سفر به هرمزگان گفت: «ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در دولت سیزدهم یک‌وعده شعاری نیست و به عنوان نیاز مردم والزام قانونی، آن را عملی می‌کنیم.»
ایجاد اشتغال
برنامه‌های ۴ میلیونی در حوزه اشتغال هم وجود داشت. هر سال یک میلیون شغل از نظر رئیسی به راحتی قابل ایجاد است. ابراهیم رئیسی، در خرداد ماه ۱۴۰۰ و پیش از آنکه رخت ریاست به تن کند گفته بود: «بنا داریم ظرفیت خالی کشور را فعال کنیم که از این طریق به راحتی یک میلیون شغل در سال قابل ایجاد است.»
او در بخش دیگر از صحبت های خود گفته بود: «هر ایرانی عزیز در هر شهر و روستا که زندگی می‌کند در انتخابات شرکت کند و از هرکس که ناراحت و گله‌مند است و از هر جریان بی عدالتی به شدت او را آزرده خاطر کرده است بیاید و در انتخابات شرکت کند این دوره به لطف خداوند و با کمک شما مردم عزیز جلوه‌ای از آنچه که باید در گام دوم انقلاب اتفاق بیافتد هم در حوزه اقتصادی و هم در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی با کمک مردم اتفاق خواهد افتاد.»
مهار گرانی
وعده‌ای که می خواهیم به آن اشاره کنیم مهمترین و فراگیرترین درخواست عمومی جامعه است. کنترل گرانی؛ اقتصاد ایران سالهای پیاپی دچار تورم دو رقمی بوده و به قدری در یک دهه گذشته طعم گرانی‌های عجیب و ناگهانی را چشیده که این وعده به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است.
بر این اساس رئیسی هم برنامه رساندن تورم به نصف میزان فعلی و پس از آن، تک رقمی کردن تورم را در زمان انتخابات و بعد از آن اعلام کرد. او در یکی از سخنرانی‌های پیش از انتخاباتش گفته بود: «می‌توانیم با اقداماتی که انجام می‌شود وضعیت تورمی را یعنی هم گرانی و هم تورم را کنترل کنیم و تولید را به سطحی قابل قبول برسانیم.» او ذیل همین شعار، وعده تغییر وضعیت به نفع مردم را هم داده و دستورات مقابله با گران سازان هم پیرو همین وعده، صادر کرده بود.
ساماندهی بازار ارز
مدیریت بازار ارز، افزایش نظارت‌ها، کنترل قیمت و نهایتا کاهش وابستگی کالاهای اساسی به ارز را هم می‌توان در رده مهم ترین برنامه های دولت سیزدهم نام برد. رئیسی بلافاصله بعد از تشکیل کابینه به تیم اقتصادی دستور داد تا بازار ارز را کنترل کند.
تیم اقتصادی دولت مکلف شد درباره کنترل بازار ارز، اقدامات فوری و سازمان‌یافته انجام دهد؛ به نحوی که مردم اثرات آن را در زندگی خود احساس کنند. رئیسی در جلسات متعدد دولت در خصوص کنترل بازار ارز دستور صادر کرده است.
دستور به جلوگیری از مداخلات سودجویانه، دستور به مقابله با بازیگران سودجو و دستور به کاهش نرخ ارز در این جلسات به کرات صادر شده است.
تناسب دستمزد و تورم
متناسب سازی حقوق با تورم، وعده ای که چشم تمام کارمندان و کارگران و البته بازنشستگان در روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ به آن بود. رئیسی گفته بود: «متناسب سازی حقوق با تورم یک امر ضروری است و صرفا به یک قشر تعلق ندارد و باید همه گروه های شغلی را شامل شود.»
او با تاکید بر این که وجود اختلاف در نرخ تورم، تضییع حق الناس است و نباید به سهولت از کنار آن گذشت، تاکید کرده بود: «متناسب سازی حقوق با تورم ضروری است و صرفا به یک قشر تعلق ندارد.»
در سال ۱۴۰۰، رقم سبد معیشت خانوار ۸ میلیون و ۹۷۹ هزار تومان اعلام شد. نرخ تورم به ۴۰.۲ درصد رسید و حداقل دستمزد کارگران ۴ میلیون و ۱۷۹ هزار تومان تعیین شد.
اصلاح نظام قیمت گذاری
در هفتمین وعده انتخاباتی رئیس دولت سیزدهم به موضوعی اشاره می کنیم که اتفاقا اقداماتی هم پیرامون آن انجام شده. اصلاح نظام قیمت‌گذاری و تامین و توزیع برای حل فاصله طبقاتی به عنوان یکی از دغدغه های رئیس جمهور همواره مورد تاکید بود.
رئیسی معتقد است فاصله طبقاتی محصول بی عدالتی، سیاست های نادرست اقتصادی و نوع تصمیم گیری‌هایی است که منجر به فاصله‌های مختلف می‌شود. بر این اساس او دستور تثبیت قیمت ها را صادر می کند و به دنبال آن هم وزرا دستور کنترل قیمت‌ها را صادر می‌کنند.
در این دوره یکی از تصمیماتی که گرفته می‌شود حذف قیمت مصرف کننده از روی کالاهاست و بنا می شود به جای آن قیمت تولیدکننده ثبت شود. که البته بعد از مدتی به دلیل آشفتگی های پیش آمده، تصمیم بر درج دو قیمت تولید کننده و مصرف کننده به صورت همزمان بر روی کالاها گرفته شد و باید دید این اقدام اخیر چه نتایجی در بر خواهد داشت.
هدایت جریان نقدینگی
یافتن مقصد نقدینگی. ابراهیم رئیسی در یک سال گذشته سعی کرد مقصد نقدینگی را پیدا کند تا آن را به سمت تولید کشور ببرد. او ابراز نگرانی کرده بود که تسهیلات بانکی به تولید نمیرسد.
او در یکی از سخنرانی های انتخاباتیش با اشاره به اینکه افزایش نقدینگی که امروز در کشور نگران کننده شده است به کجا می‌رود؟ گفته بود: «اگر تولیدکننده این روز‌ها فریادش بلند است معلوم است که این نقدینگی به جای دیگری می‌رود، به سمت و سوی دلالی و سوداگری می‌رود. این نقدینگی حتما باید به طرف تولید هدایت شود و اگر اینگونه نشود ما با سیل بنیان کن روبرو خواهیم بود.»
رئیسی یکی از مهمترین برنامه های دولت را هدایت نقدینگی به سمت تولید اعلام کرده و گفته بود: «یکی از کار‌های دولت تحول همین خواهد بود. فعال شدن تولید می‌تواند حتما به افزایش اشتغال و به رونق تولید کمک کند.»
اصلاح نظام بانکی
ابراهیم رئیسی از زمان انتخابات گوشه چشمی هم به نظام بانکی داشت، چرا که به گفته او هدایت نقدینگی به سمت تولید و ایجاد اشتغال و رونق در اقتصاد از مسیر اصلاح بانکی می گذرد.
بنابراین در میان وعده های او اصلاح نظام بانکی کشور و تحول ساختاری در نظام بانکی به طور بارزی به چشم می خورد. او در این وعده هم از کلمه کلیدی «به نفع مردم» استفاده می کند.
او گفته بود: «سرمایه‌گذاری و ایجاد بنگاه‌های اقتصادی توسط بانک‌ها امری مفید است اما بنگاهداری مضر. ایجاد بنگاه آری اما بنگاهداری هرگز؛ این باید اساس کار بانک‌ها باشد.»
او در عین حال به نتیجه رسیدن تحول اقتصادی را در گرو موفقیت در ایجاد تحول در نظام بانکی دانسته و تاکید کرده بود: «وضع موجود نظام بانکی باید بر مبنای عدالت و به نفع مردم متحول شود.»
کاهش فاصله طبقاتی
وعده دیگر رئیس دولت سیزدهم به کم کردن فاصله طبقاتی مربوط می شود. یکی از اقدامات رئیسی برای حل این مشکل به وعده شماره ۷ مرتبط می شود که پیشتر درباره آن توضیح داده شد.
اقدام بعدی که رئیسی درخصوص کاهش فاصله طبقانی مد نظر دارد تجدیدنظر در بخشنامه طرح سلامت است تا برخی ۱۰۰ یا ۲۰۰ میلیون دریافت نکنند و برخی کارمندان و پرستاران رقم های ناچیزی بگیرند. او گفته بود: «ان شاءالله اگر رای مردم به من تعلق گرفت در بخشنامه ها تجدیدنظر می کنیم.» او این را هم اشاره کرده بود که «ظرفیت های اقتصادی باید بر اساس عدالت توزیع شود.
اگر همه ظرفیت ها به عدالت توزیع شود شاهد فاصله طبقاتی نیستیم. نظام قیمت گذاری و تامین و توزیع همه می تواند به جلوگیری از فاصله طبقاتی منجر شود. فاصله طبقاتی محصول تصمیم گیری های غلطی است که برخی را برخوردار از حقوق نجومی می کند و برخی حقوق ناچیز.»
پشتیبانی مالی از بورس
رئیسی در اواخر خرداد ۱۴۰۰ و پیش از آنکه در انتخایات ریاست جمهوری منتخب شود به صورت سرزده به تالار بورس اوراق بهادار رفت و در دیدار با مالباختگان بازار سرمایه، وعده‌هایی داد. این اقدام رئیسی به دلیل اتفاقاتی بود که طی یک سال پیش از آن در بازار افتاده بود.
از صعودهای مکرر شاخص ها از زمستان ۱۳۹۸ که پای خیلی ها را به بورس باز کرد تا ریزش یکباره و سقوط ارزش دارایی های مردم، بورس را برای نامزدهای انتخاباتی تبدیل به محل مهمی کرده بود. رئیسی نیز با حضور در بین مالباختگان گفته بود: «باید وضعیت را به‌سرعت اصلاح کرد. بازار بورس و مسائل آن مثل نرخ‌گذاری و دامنه نوسان را نمی‌توان دستوری اداره کرد بلکه باید سازوکارهایی برای آن ایجاد شود».
او همچنین قول داد تزریق ۲۰۰ میلیون دلاری به بازار بورس را با جدیت پیگیری کند تا مبلغ مصوب در جلسه سران قوا باید زودتر به بازار سرمایه تزریق شود تا وضعیت بورس هرچه سریع‌تر سامان یابد.
نظام هوشمند مالیاتی
وضعیت مالیاتی کشور قرار شد سر و سامان گیرد. رئیسی در زمینه اصلاح نظام مالیاتی هم وعده هایی داده بود که از آن جمله برقراری سامانه هوشمند نظام مالیاتی است. او در همان دوره نامزدی گفته بود: «استقرار سامانه هوشمند در نظام مالیاتی می‌تواند به دولت نسبت به وضعیت دریافت مالیات اشراف دهد.»
به عقیده او «اگر شفافیت اجرا شود، یقین داشته باشید که زمین خواری، قاچاق کالا و مساله فرارهای مالیاتی و بسیاری از این فسادها کنترل می‌شود.» او در کنار این هوشمند سازی یک وعده مالیاتی مهم هم به تولیدکنندگان می دهد. «با واقعی شدن مالیات، واحدهای تولیدی باید کاهش مالیات از ۲۵ درصد به ۱۰ درصد داشته باشند البته این میزان کاهش باید با شیب ملایم انجام شود.»
پایان فقر مطلق
«فقر مطلق نباید به سال ۱۴۰۱ برسد.» این هم شعاری است در ذیل برنامه ها و وعده های محرومیت زدایی رئیسی. حمایت از خانواده‌ها و اقشار محروم و تامین حداقل معاش مردم با ارائه کارت خرید برای سه دهک پایین جزو وعده های ابراهیم رئیسی بود که قرار بود در اسرع وقت به اجرا گذاشته شود تا فقر مطلق را ریشه کن کنند.
او با تاکید بر اینکه دولت امکانات کافی برای ریشه کن کردن فقر مطلق را دارد گفته بود: «با یک کار جهادی و یک برنامه‌ریزی مناسب می‌توانیم به نتیجه برسیم. از استانداران انتظار داریم نسبت به ریشه‌کن کردن فقر مطلق از تمام ظرفیت‌ها استفاده و اجازه ندهند این موضوع به سال ۱۴۰۱ برسد.»
احیای اقتصاد دریا
دستور رئیسی در حوزه اقتصاد دریایی. رئیسی به محض شروع به کار دولتش دستورات متعددی برای حوزه های مختلف صادر کرد. یکی از این دستورات احیای اقتصاد دریا بود. او پیشتر هم در دوره نامزدی انتخاباتی، فعال کردن اقتصاد دریا را یکی از برنامه های دولتش عنوان کرده بود. او گفته بود: «اگر اقتصاد دریا احیا شود می‌توانیم اقدامات بزرگی را انجام دهیم و از آن برای توسعه استفاده کنیم.»
اینترنت رایگان
اینترنت برای سه دهک پایین جامعه رایگان شود. وعده رایگان شدن اینترنت برای افراد کم برخوردار یکی از جالب ترین وعده های رئیسی بود. او در یکی از برنامه تلویزیونی اننتخاباتی گفته بود: «فضای مجازی و اینترنت امروز به صورت یک امری در آمده که تمام لایه‌های زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده است. امروزه فضای مجازی و اینترنت تبدیل به حق مردم شده است؛ حداقل استفاده از اینترنت برای دهک‌های پایین جامعه باید رایگان شود.
واقعا یک سوال وجود دارد که چرا با گسترش استفاده از فضای مجازی، زیر ساخت‌های مورد نیاز برای آن تهیه نشده است. چرا نگذاریم مردم در این فضای مجازی اشتغال داشته باشند مثلاً یک خانم خانه دار آشپزی کند و یک معلم که تولید محتوا انجام می‌دهد، چرا نسبت به این کاری که انجام می‌دهد سهم خود را نبرد.»
کاهش هزینه درمان
«می توانیم هزینه های درمان را تا ۵۰ درصد کاهش دهیم.» مقام دوم وعده های جالب توجه هم می رسد به کاهش ۵۰ درصدی هزینه های درمان. او گفته بود: «پرداخت هزینه درمان از جیب مردم را به نصف کاهش می دهیم.»
البته او به ساز و کار این وعده اشاره نداشته است. او در عین حال توجه به معیشت و حقوق پزشکان و پرستاران را از برنامه‌های اصلی دولت خود عنوان کرده بود.
رئیسی در یکی از نطق های خود تاکید کرده بود: «کسی نباید اجازه دهد جریان مافیا منافع خود را از طریق به خطر انداختن سلامت مردم و سوداگری تامین کند و بهترین کسی که می‌تواند حافظ حقوق مردم باشد دست اندرکاران نظام سلامت هستند.»
هماهنگی تیم اقتصادی
ایجاد یک تیم هماهنگ اقتصادی هم وعده ابراهیم رئیسی بود. او بعد از کسب رای و موفقیتش در انتخابات، یک تیم فرماندهی اقتصادی با نام ستاد هماهنگی اقتصادی به این نحو تشکیل داد: محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور که فرماندهی تیم اقتصادی را برعهده گرفت، محسن رضایی در کسوت معاونت اقتصادی رئیس جمهور مشغول به کار شد، احسان خاندوزی به عنوان وزیر اقتصاد رای اعتماد گرفت و این گروه را همراهی می کند، مسعود میرکاظمی در سازمان برنامه و بودجه به همراهی این تیم گمارده شد و فرهاد رهبر که دستیار اقتصادی رئیس جمهور است و در این ستاد یکی از اعضا به شمار می رود.
خصوصی سازی واقعی
تجربه خصوصی سازی در ۲ دهه گذشته، موفقیتی همراه نداشته و دستاوردش ایجاد پدیده ای جدید به نام خصولتی ها بود. ابراهیم رئیسی در انتخابات و در دوره ریاست جمهوریش به این دغدغه هم پرداخته و خصوصی سازی واقعی را وعده داده است.
رئیسی گفته بود: «دولت متصدی خوبی نیست به همین دلیل اقتصاد باید به بخش خصوصی واقعی واگذار شود و این مسئله در ابلاغیه اصل ۴۴ نیز دیده شده به همین دلیل اقتصاد باید به بخش خصوصی واگذار شود، نه به دستگاه‌های عمومی.»
رفع مشکل حاشیه نشینی
در بین برنامه و وعده ها خود رئیسی یکی از وعده ها را اولیت دارتر می داند. او حل مشکل حاشیه نشینان را در سرلیست برنامه های خود قرار می دهد. او گفته بود: «حل مشکل حاشیه‌نشینان از برنامه‌های اصلی دولت اوست که از طریق ارائه خدمات به حاشیه‌نشینان پیگیری می‌شود.
حاشیه‌نشینان به دلیل مشکلات اقتصادی در روستا و شهرشان به حاشیه شهرها آمدند و آنجا ساکن شدند در حالی که اگر تولید و زمینه کشاورزی باشد به حاشیه شهرها پناه نمی‌آورند.» او معتقد است با ایجاد اشتغال برای حاشیه نشینان مشکلشان را حل خواهد کرد.
کاهش قاچاق
یکی از راه‌های رسیدن به رونق تولید، مبارزه با قاچاق است. از این رو رئیسی کاهش جدی میزان قاچاق را هم در دستور کار قرار می دهد. ساماندهی بازارچه‌های مرزی و کالاهای ملوانی و کولبری و هماهنگی کامل سامانه‌های مبارزه با قاچاق کالا و ارز جزو اولین دستورات دولتش است.
او گفته بود: «همه دستگاه‌های اطلاعاتی، امنیتی و تعزیرات موظفند با به کارگیری تمام توان، سرشاخه‌ها و عوامل فعال در حوزه قاچاق کالا و ارز را شناسایی و احکام صادره را اجرا کنند.»
