امیرعباس امامی -رئیس هیئت‌مدیره فینوپیا
از آنجا که قوانین و مقررات همیشه یک قدم عقب‌تر از پیشرفت‌های فناوری هستند، دولت‌ها به‌تازگی تصمیم گرفته‌اند که به چالش‌های مربوط به صنعت بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال واکنش نشان دهند. در عین حال، استفاده از ارزهای دیجیتالی مثل بیتکوین و اتریوم به‌سرعت در حال رشد است. از طرفی، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بلاک‌چین ساختار غیرمتمرکز آن است که باعث می‌شود از هرگونه نفوذ دولتی دور باشد.
به گزارش فینوپیا، تراکنش‌هایی که در بلاک‌چین‌ها انجام می‌شود، نسبتاً آسان، کم‌هزینه و تاحدودی ناشناس است. ناشناس بودن این تراکنش‌ها از همان ابتدا نگرانی زیادی در بین قانون‌گذاران ایجاد کرد، اما با گذشت زمان و افزایش اطلاعات، آنها دریافتند که امکان رهگیری تراکنش‌ها با توجه به اطلاعات ذخیره‌شده در دفاتر کل وجود دارد. با این حال، توسعه‌دهنگان صنعت ارزهای دیجیتال نیز پس از مدتی ابزارهایی به نام میکسر ارز دیجیتال (Mixer) را توسعه دادند که امکان رهگیری تراکنش‌های انجام‌شده را دشوارتر می‌کند و نگرانی‌های قانونی را افزایش می‌دهد.
میکسرها پروتکل‌هایی هستند که خدمات ترکیب ارزهای دیجیتال را در ازای دریافت کارمزد خود ارائه می‌کنند. معامله‌گران بازار ارزهای دیجیتال با استفاده از پلتفرم‌های مذکور می‌توانند مبدأ و مقصد تراکنش‌های خود را تا حد بالایی پنهان نمایند. از طرفی برای مجریان قانون، میکسرهای ارزهای دیجیتال ریسک بالایی دارند؛ چراکه فعالیت‌های مجرمانه‌ای مثل پول‌شویی را تهسیل می‌کنند.
از نظر فنی، تنها کاری که یک میکسر ارز دیجیتال انجام می‌دهد، این است که جریان‌های مختلف آنها را مخلوط می‌کند. در این پروتکل‌ها، برای مثال صاحبان ارزهای دیجیتالی مانند بیتکوین، تراکنش خود را از کیف پولشان به یک میکسر منتقل می‌کنند.
سپس سرویس میکسر، بیت‌کوین‌های تراکنش های مذکور را با یکدیگر مخلوط یا ترکیب می‌کنند و در نهایت نیز بیتکوین ترکیب‌شده را به ادرس های مربوطه منتقل می‌نمایند با این هدف که هیچ ارتباطی بین بیت‌کوین‌های اصلی و مقصد نهایی آنها باقی نماند.
افراد مختلف ممکن است از این ابزارها با اهداف متفاوتی استفاده کنند. برای مثال، فروشگاه‌های آنلاین، شرکت‌ها و کاربران مختلف می‌توانند از این فناوری‌ها به‌عنوان روشی سریع و قابل اعتماد برای حفظ حریم خصوصی خریدوفروش کالاها و خدمات خود سود ببرند.
به همین خاطر است که میکسرهای ارزهای دیجیتال خود را «ارائه‌دهنده خدمات حفظ حریم خصوصی» می دانند و باور دارند که آن را تنها به افرادی ارائه می‌کنند که تابع قوانین و مراقب مسائل امنیتی هستند. از طرف دیگر، همیشه این احتمال وجود دارد که مجرمان هم، از نام‌های مستعار از میکسرها استفاده کنند و ارزهای دیجیتال را به‌عنوان ابزاری برای پول‌شویی در فعالیت‌های غیرقانونی خود مورد استفاده قرار دهند.
همین مسئله، نگرانی‌ها و چالش‌ها حقوقی مختلفی را ایجاد کرده است. برای مثال، در حوزه حقوق عمومی موضوعات مربوط به قوانین نظارتی و مالیاتی نقش مهمی ایفا می‌کنند. جرایمی مانند پول‌شویی، باج‌خواهی، سرقت یا جرایم مرتبط با داده‌ها نیز در حقوق کیفری اهمیت زیادی دارد.
اگر تاجران از ارزهای دیجیتال و میکسرهای آنها در تجارت خود استفاده کنند، حل چالش‌های قانونی مربوط به آنها بسیار ضروری می‌شود. علاوه بر این، از آنجا که نه قانون جزا و نه قانون مدنی عادت به پرداختن به ماهیت های مجازی ندارند، چالش‌های موجود دشوارتر می‌گردد.
حقوق عمومی معمولاً قوانینی را برای روابط بین دولت و شهروندانش تعیین می‌کند. از آنجا که ارزهای دیجیتال به‌عنوان یک ارز جایگزین عمل می‌کنند و در حال فراگیر شدن هم هستند، سوالات مهمی علی‌الخصوص در زمینه مسائل مالیاتی مطرح شده است. موضوع پول‌شویی و انتقال پول بدون مجوز از جمله اتهاماتی است که به توسعه‌دهندگان میکسرهای ارزهای دیجیتال نسبت داده می‌شود.
سوال دیگری که در زمینه میکسرهای ارزهای دیجیتال مطرح می‌شود، این است که آیا این پلتفرم‌های معاملاتی باید از آژانس‌های نظارتی مجوز بگیرند یا خیر. به‌عنوان مثال، ایالت نیویورک در آمریکا قصد دارد مجوزی به نام بیت‌لایسنس (BitLicence) را برای چنین شرکت‌هایی معرفی کند.
هدف از راه‌اندازی این مجوز این است که قانون‌گذاران بتوانند از مصرف‌کنندگان در برابر کلاهبرداری‌های آنلاین محافظت کنند و فعالیت‌های پول‌شویی مرتبط با ارزهای دیجیتال را تا حدودی کنترل نمایند.
تاکنون ۴ میکسر ارز دیجیتال توسط دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی آمریکا تحریم شده است. این دفتر میکسر بیتکوین بلندر‌دات‌آی‌او (Blender.io) را در تاریخ ۱۶ اردیبهشت به اتهام ارائه خدمات به اتباع کره شمالی و جرایم سایبری تحریم کرد.
لازاروس (Lazarus)، که یک گروه هکری بدنام مرتبط با آژانس اطلاعاتی کره شمالی، که مسئول هک پروتکل رونین (Ronin) بازی اکسی‌اینفینیتی (Axie Infinity) و سرقت ۶۲۰ میلیون دلار ارز دیجیتال بوده نیز از این میکسر برای پول‌شویی مبلغ ۲۰.۵ میلیون دلار استفاده کرده است.
میکسر بیتکوین هلیکس (Helix) که در دارک‌نت از آن استفاده می‌شده است، اولین میکسر بیت‌کوینی بود که توسط شبکه مقابله با جرائم مالی آمریکا در اکتبر ۲۰۲۰ (مهر ۱۳۹۹) به‌دلیل نقض قوانین ضد پول‌شویی جریمه شد. لری دین هارمون (Larry Dean Harmon)، مؤسس این سرویس، به اتهام توطئه برای پول‌شویی ابزارهای پولی اعتراف کرد و به پرداخت ۶۰ میلیون دلار جریمه مدنی محکوم شد. این میکسر بین جولای ۲۰۱۴ (تیر ۱۳۹۳) و خاموش شدن آن در دسامبر ۲۰۱۷ (آذر ۱۳۹۶)، توانست حدود ۵۰۰۳۵۴, بیتکوین را پردازش کند.
بیتکوین فوگ (Bitcoin Fog) یکی دیگر از میکسرهای بیتکوین بود که وزارت دادگستری آمریکا از آن به‌عنوان «طولانی‌ترین سرویس پول‌شویی بیتکوین در دارک‌نت» یاد کرده است.
رومن استرلینگوف (Roman Sterlingov)، یکی از مدیران این میکسر، در آوریل ۲۰۲۱ (فروردین ۱۴۰۰) دستگیر شد و اعتراف کرد که از زمان راه‌اندازی بیتکوین فوگ در سال ۲۰۱۱، حدود ۳۳۶ میلیون دلار بیتکوین پول‌شویی کرده است.
تورنادو کش (Tornado Cash) نیز یکی از محبوب‌ترین میکسرهای اتریوم است که به گفته وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا از آن برای پول‌شویی بیش از ۹۶ میلیون دلار از وجوه هک‌شده بریج هارمونی (Harmony) در سال ۲۰۲۲ و حداقل ۷.۸ میلیون دلار از وجوه هک‌شده بریج نومد (Nomad) استفاده شده است.
علاوه بر این، به نظر می‌رسد که هکرهای صرافی کریپتو دات کام com).(Crypto نیز حدود ۴,۶۰۰ اتریوم از وجوه سرقت‌شده را با استفاده از این میکسر پول‌شویی کرده‌اند.
به نظر می‌رسد که قوانین و مقررات فعلی کشورهای مختلف از جمله ایران در این حوزه چندان مناسب نیست. در مقابل، مزیت‌های این سرویس‌ها باعث می‌شود تا ممنوعیت کامل آنها استراتژی خوبی نباشد.
قانون‌گذاران باید با حفظ مزیت‌های میکسرها و نیز با حمایت از نوآوری‌های اکوسیستم بلاک‌چین برای حفظ حریم خصوصی افراد تلاش کنند و میزان استفاده مجرمانه از این پلتفرم‌ها به حداقل ممکن برسد.
