مغفول مانده
مهندس امین صفری – معاون توسعه معادن و صنایع معدنی شرکت «ومعادن»
سرمایه‌گذاری در بخش معدن در حوزه‌های اکتشاف، ماشین‌آلات و فرآوری صورت می‌پذیرد.
در حالی که اکتشاف، قلب تپنده معادن به شمار می‌آید و از اهمیت فراوانی برخوردار است، متاسفانه تمهیدات لازم جهت توسعه سرمایه‌گذاری در این حوزه طی سالیان اخیر اندیشیده نشده است.
از طرفی، فرایند اکتشاف مواد معدنی مختلف با یکدیگر متفاوت است و برای مثال، ژئوشیمی، ژئوفیزیک و انتخاب نقطه‌های حفاری سنگ‌آهن با کنسانتره سرب و روی تفاوت دارد.
در حال حاضر اکثر اکتشافات معدنی کشور توسط برخی شرکت‌های بزرگ فولادی انجام می‌شود و نگرش ویژه‌ای به اکتشاف ذخایر سنگ‌آهن شکل گرفته است.
عمده شرکت‌های فعال در صنعت سرب و روی کشور کوچک‌مقیاس هستند و دولت نیز توجه کمتری به این مجموعه‌ها داشته است.
بنابراین می‌توان گفت علی‌رغم اینکه حدود ۹ درصد ذخایر سرب و روی جهان در ایران قرار دارد اما سرمایه‌گذاری‌های کافی جهت اکتشاف این ذخایر صورت نپذیرفته و مهجور باقی مانده است.
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که فعالان معدنی کشور به ویژه سرب و روی طی ماه‌های اخیر با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند، تامین ماشین‌آلات نو و به‌روز بوده است. متاسفانه در زمینه واردات ماشین‌آلات معدنی جدید، با عقب‌ماندگی‌های فراوانی نسبت به سایر کشورهای معدنی جهان مواجه هستیم و با توجه به دشواری‌های موجود در واردات تجهیزات و دستگاه‌های به‌روز، سرمایه‌گذاری در این بخش نیز به شدت کاهش یافته است.
فرسودگی ماشین‌آلات موجود در معادن کشور، راندمان استخراج را کاهش داده است و هرگونه اقدام برای افزایش ظرفیت تولید با گپ تامین ماشین‌آالات همراه خواهد بود. به عنوان مثال، در حالی تولید یک میلیون تن کاتد مس در افق ۱۴۰۴ هدف‌گذاری شده است که با کمبود تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز جهت باطله‌برداری و استخراج در معادن مس کشور مواجه هستیم.
ضمن اینکه ماشین‌آلات موجود نیز از کیفیت و ظرفیت لازم برخوردار نیستند و افزایش تولید نه تنها کاتد مس بلکه شمش سرب و روی نیز در گروه سرمایه‌گذاری جهت تامین ماشین‌آلات جدید و به‌روز است.
مجتمع معدنی سرب و روی مهدی‌آباد به عنوان یکی از بزرگ‌ترین منابع سرب و روی جهان، بیش از ۸۰ درصد ذخایر قابل استخراج کشور و حدود ۳ درصد از ذخایر سرب و روی جهان را در خود جای داده است.
طرح سرمایه‌گذاری احداث کارخانجات عظیم مهدی‌آباد در سه فاز برنامه‌ریزی شده است که فاز نخست آن، به تنهایی بزرگ‌ترین کارخانه صنعت سرب و روی کشور خواهد بود و در حال حاضر با پیشرفت ۸۵ درصدی همراه است.
میزان سرمایه‌گذاری در این مجتمع معدنی در حدود ۳۵۰ میلیون دلار طی سه تا چهار سال اخیر بوده است که رقم قابل توجهی برای یک مجتمع معدنی سرب و روی در کلاس جهانی به شمار می‌آید. میزان تولید کنسانتره روی کشور پس از بهره‌برداری از فاز اول این مجتمع، ۲۰۰ هزار تن در سال افزایش خواهد یافت که منجر به بهبود جایگاه ایران در تولید روی جهان و رفع چالش کمبود خوراک بسیاری از تولیدکنندگان روی کشور خواهد شد.
در ادامه با بهره‌برداری از کل فازهای طرح احداث کارخانجات سرب و روی مهدی‌آباد، حدود ۲.۵ درصد فلز محتوای روی جهان در این مجتمع تولید خواهد شد و بدون شک برگ زرینی در تاریخ صنعت سرب و روی کشور رقم خواهد خورد.
در پایان می‌توان گفت بر اساس طرح جامع سرب و روی، چشم‌انداز روشنی برای صنعت سرب و روی کشور تببین شده است. دستیابی به اهداف و برنامه‌های صنعت سرب و روی و تحقق چشم‌انداز ۲۰ ساله، مستلزم گسترش فعالیت‌های اکتشافی، ارتقای کیفیت و توسعه صنایع پایین‌دست و انتخاب تکنولوژی مناسب در این حوزه و در نهایت توسعه سرمایه‌گذاری است.
همچنین خواست و اراده حاکمیت و همکاری مشترک با بخش خصوصی و همچنین انجمن‌های مرتبط نیز در این مسیر تاثیرگذار است. البته علی‌رغم تدوین طرح جامع، متاسفانه هنوز اراده لازم جهت رونق و توسعه سرمایه‌گذاری در صنعت سرب و روی کشور شکل نگرفته است و بخش‌های مختلف به صورت جزیره‌ای به دنبال تحقق اهداف خود هستند؛ در حالی که باید یک وحدت رویه در این زمینه شکل بگیرد تا شاهد تحقق اهداف و برنامه‌های صنعت سرب و روی کشور باشیم.
