مناقشه بر سر آمارهای خیالی

اکرم رضائی نژاد

عصراقتصاد: در پی اظهارات منتشر شده از جانب رئیس کل سازمان نظام پرستاری مبنی بر بیکاری ۳۰ هزار پرستار در کشور که پیش از آن نیز دبیر کل خانه پرستاران تعداد فارغ التحصیلان بیکار رشته پرستاری را ۱۰۰ هزار نفر عنوان کرده بود، وزارت بهداشت ضمن تکذیب این آمار، آن را خلاف واقع دانست به این ترتیب مناقشه بر سر بیکاری ۳۰ هزار پرستار و خیالی یا واقعی بودن این آمار بالا گرفته است.

به گزارش عصراقتصاد، چندی پیش رئیس کل سازمان نظام پرستاری از وجود ۲۰ تا ۳۰ هزار پرستار بیکار در کشور خبر داد و گفت: در حال حاضر با کمبود بیش از ۱۰۰ هزار پرستار در مراکز درمانی و بیمارستان‌های کشور مواجهیم.

محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری کشور با اشاره به کمبود پرستار در کشور اظهار کرد: شیوع بیماری‌های نوپدید و بازپدید و مزمن، افزایش جمعیت سالمندان و گسترش تخت‌های بیمارستانی باعث شده که نیاز بسیار زیادی به نیروهای پرستاری داشته باشیم اما مجوزهای استخدامی متناسب با افزایش تعداد تخت‌های بیمارستانی و تعداد پرستاران بازنشسته شده صادر نمی‌شود.

میرزابیگی درباره استاندارد نیروی پرستاری بیان کرد:‌ سازمان امور اداری و استخدامی، سازمان برنامه و وزارت بهداشت باید در خصوص سرانه پرستار به جمعیت، تخت یا بیمار به اتحاد نظر برسند. تعداد ۲.۵ پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی مورد توافق بوده اما متأسفانه رفتارهای سلیقه‌ای و تعارض‌های ساختاری که بین این سه دستگاه وجود دارد؛ باعث شده رسیدگی به موضوع رفع کمبود نیروهای پرستاری دچار مشکل شود.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری بیان کرد: در حال حاضر به ازای هر تخت بیمارستانی کمتر از یک نفر نیروی پرستاری در ۲۴ ساعت در هر بیمارستان داریم و باید تعداد پرستاران دو برابر تعداد فعلی شود تا به عدد استاندارد برسیم.

وی درباره تعداد فارغ‌التحصیلان رشته پرستاری در کشور نیز گفت:‌ سالانه حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار نفر از دانشکده‌های پرستاری فارغ‌التحصیل می‌شوند و اگر جذابیت‌های شغلی و جذب نیروهای پرستاری افزایش یابد مشکلات کمبود پرستار و مهاجرت نیروها به خارج از کشور، حل می‌شود.

پیش از آن نیز دبیرکل خانه پرستار ایران از وجود حدود ۱۰۰ هزار فارغ التحصیل بیکار رشته پرستاری در کشور خبر داده و گفته بود: هم اکنون حدود ۲۰۰ هزار پرستار در ایران فعالیت می کنند که حدود ۶۰ درصد از آنها را پرستاران شرکتی تشکیل می دهند که از حداقل حقوق و مزایا برخودار هستند.

شریفی مقدم البته تعریف کرد که در اوایل دهه ۹۰، دولت وقت با اجرای ﻗﺎﻧﻮن ارﺗﻘﺎی ﺑﻬﺮه وری ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ، تمام پرسنل شرکتی حوزه بهداشت و درمان در بخش های دولتی را به نیروهای رسمی تبدیل کرد و این کار باعث شد که در تابستان ۹۲ که دولت تحویل حسن روحانی داده شد، حتی یک پرستار شرکتی هم در ایران وجود نداشته باشد و از آن مهمتر این که در آن زمان تقریبا هیچ کدام از فارغ التحصیلان رشته پرستاری، بیکار نبودند.

اما به گفته دبیرکل خانه پرستار ایران، در دولت های دوگانه حسن روحانی، مسئولان بهداشتی کشور اقدامات مختلفی را انجام دادند که هر کدام به نوعی به جامعه پرستاری کشور لطمه زد؛ نخستین اقدام افزایش ظرفیت رشته های پرستاری در دانشگاه ها بود، به نحوی که از سال ۹۲ تا کنون تعداد فارغ التحصیلان سالانه رشته پرستاری در کشورمان از ۴ هزار نفر به ۱۲ هزار نفر رسیده است؛ یعنی در طول هشت سال گذشته، ظرفیت آموزش پرستار در کشورمان بدون ایجاد زیرساخت های لازم برای جذب کادر پرستاری سه برابر شده است.

از نظر شریفی مقدم، افزایش ظرفیت جذب پرستاران در دانشگاه ها، بدون فراهم کردن زیرساخت های لازم بدون فراهم کردن زیرساخت های لازم برای این مساله در مراکز آموزشی کشور صورت گرفت و در شرایطی که تعداد اساتید دانشگاه و ظرفیت دانشگاه ها برای تربیت پرستاران بیشتر کافی نبود، وزارت بهداشت اقدام به سه برابر کردن ظرفیت پذیرش سالیانه دانشجویان پرستاری کرد و وقتی این کار بدون فراهم کردن شرایط استخدامی پرستاران انجام شد، خیل عظیمی از فارغ التحصیلان بیکار ماندند و به همین دلیل، اکنون با لشکر ۱۰۰ هزار نفری پرستاران بیکار در کشورمان مواجهیم.

این اظهارات واکنش وزارت بهداشت را برانگیخت به طوری که با انتشار اطلاعیه ای آمارهای اعلام شده را تکذیب و آنرا خلاف واقع عنوان کرد.

آمارهای ادعایی واقعیت ندارد

مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، ادعای وجود ۳۰ هزار پرستار بیکار و در عین حال کمبود ۱۰۰ هزار پرستار در مراکز درمانی را بر خلاف واقع توصیف و ضمن تکذیب آمار مذکور، توضیحاتی در این باره منتشر کرد.

در پی ادعای محمد میرزابیگی، رئیس سازمان نظام پرستاری مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، توضیحاتی با هدف حفظ منزلت و کرامت جامعه پرستاری ارائه کرد که به این شرح است:

« بسم الله الرحمن الرحیم

با تسلیت و تعزیت فرا رسیدن ماه محرم،  ایام سوگواری ابا عبدالله الحسین (ع) و تکریم نام و یاد پیام آور بزرگ عاشورا، اسوه و الگوی پرستاران، زینب کبری سلام الله علیها لازم به توضیح است که بخش عمده‌ای از شاخص‌های کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و درمانی در همه کشورهای جهان وابسته به مراقبت‌های پرستاری است. بنابراین و با این نگاه کیفیت گرا، تقریباً تمامی کشورهای پیشرفته دنیا به افزایش تربیت و جذب پرستار نیاز دارند؛ به طوری که تخمین زده می‌شود هم اکنون بیش از ۶ میلیون کمبود پرستار در دنیا وجود داشته باشد.

با وجود این در کشور ما به دلیل گسترش مراکز آموزش پرستاری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در بخش دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی هر ساله با هدف تامین نیروی انسانی رشد مناسب و پایداری صورت گرفته و در حال حاضر مراکز آموزشی پرستاری مطابق با استانداردهای بین المللی به تربیت نیروی انسانی در این حوزه اهتمام دارند. با این حال به تبع نیاز، توسعه مراکز درمانی و افزایش تخت‌های بیمارستانی در سال‌های اخیر نیاز به پرستار نیز افزایش یافته است که برنامه‌های وزارت بهداشت در تربیت دانشجو در رشته‌های گروه پرستاری و تربیت رده کمک پرستاری برای این منظور طراحی شده و در حال اجرا ست.

اما ادعای وجود ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر پرستار بیکار در کشور، بدون هرگونه مستند ارائه شده، ادعایی واهی و خلاف واقع است. از جمله تجربه فراخوان‌های اخیر در اغلب دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور نشان می‌دهد که تعداد متقاضیان در مواردی کمتر از ظرفیت اعلام شده در فراخوان است. در چنین شرایطی چگونه ممکن است ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر بیکار باشند ولی ظرفیت جذب پرستار کامل نشود؟. البته ممکن است در بعضی مناطق و شهرهای کشور به صورت موردی تعداد پرستار بیش از ظرفیت جذب و بکارگیری باشد، اما این موضوع به هیچ روی قابل تعمیم به کل کشور مخصوصاً شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها نیست.

از سازمان نظام پرستاری و رئیس کل محترم این سازمان که داعیه دفاع از حقوق متقابل مردم و پرستاران را دارد، انتظار می رود در بیان آمار بر مبنای مستندات واقعی و جمع آوری اطلاعات صحیح و قابل راستی آزمایی اقدام کرده و در شرایطی که پرستاران با ایثار و خدمات شایسته خود در عرصه‌های مختلف از جمله مقابله با همه گیری کرونا جایگاه پرافتخاری را در دیدگاه مردم عزیز کسب کرده‌اند، از بیان اظهاراتی که به ناامیدی در مردم و کاهش اعتماد اجتماعی منجر شود و یا به وهن و هتک شأن والای جامعه ارزشمند پرستاری بینجامد، اجتناب ورزند.»