نبض تولید نفت در مسیر اورهال
بیش از ۱۰۰ تجهیز حیاتی زیر تیغ تعمیرات اساسی رفتند
آیدا برخورداری
در میانه گرمای سوزان جنوب و در شرایط محدودیت‌های ناشی از تحریم، عملیات گسترده تعمیرات اساسی در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با هدف حفظ ۸۵ درصد تولید نفت کشور آغاز شده و تاکنون بیش از ۱۰۰ تجهیز فرآیندی وارد فاز اورهال شده‌اند.
به گزارش عصراقتصاد، شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، با سهم بیش از ۸۵ درصدی از تولید نفت خام و بخش قابل‌توجهی از گاز طبیعی کشور، نقشی بی‌بدیل در تأمین انرژی و اقتصاد ملی دارد. هر توقف یا افت تولید—even در مقیاس ساعتی—می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر صادرات و تأمین انرژی داخلی بگذارد. از همین رو، تعمیرات اساسی تجهیزات صنعتی و ماشین‌آلات فرآیندی، نه تنها بخشی از برنامه‌های جاری این شرکت بلکه ستون فقرات پایداری تولید محسوب می‌شود.
از ابتدای فروردین ۱۴۰۴، برنامه‌ای فراگیر برای تعمیرات اساسی حدود ۳۰۰ تجهیز قابل ترخیص آغاز شده که تاکنون بیش از ۱۰۰ دستگاه وارد فاز اجرایی شده‌اند. در میان این‌ها، ۲۷ تجهیز به دلیل نقش سرنوشت‌ساز در فرآیند تولید نفت در اولویت قرار دارند: تجهیزاتی همچون پیش‌گرمکن‌ها، نمک‌گیرهای برقی، برج‌های H₂S زدا و مخازن ائتلاف‌کننده.
به گفته امید کیانی، مدیر تعمیرات تجهیزات صنعتی و ماشین‌آلات فرآیندی، فصل گرما بهترین فرصت برای اجرای تعمیرات اساسی در صنعت نفت و گاز است. در مناطق جنوبی کشور که نزدیک به هفت ماه هوای گرم دارند، همواره ۶۰ تا ۷۰ درصد تجهیزات و کارخانه‌های مشمول اورهال در این دوره زمانی تعمیر می‌شوند. تاکنون تعمیرات پنج تجهیز کلیدی به پایان رسیده و روند کار برای بقیه با سرعت قابل قبول پیش می‌رود.
دامنه فعالیت‌ها شامل تجهیزات ثابت واحدهای بهره‌برداری و نمک‌زدایی، ایستگاه‌های تقویت و تزریق گاز، کارخانه‌های گاز مایع و واحدهای شیرین‌سازی است. تجهیزات ثابت باید هر چهار سال یک‌بار و ماشین‌آلات سنگین بالای ۴۰۰۰ اسب بخار در فواصل ۳۰ هزار ساعت کاری تحت تعمیرات کامل قرار گیرند.
بزرگ‌ترین ناوگان فرآیندی خاورمیانه
مناطق نفت‌خیز جنوب بزرگ‌ترین ناوگان ماشین‌آلات فرآیندی ایران و خاورمیانه را در اختیار دارد؛ ناوگانی متشکل از برندهایی چون رولزرویس انگلیس، سولار و GE آمریکا، سولزر سوئیس و توربین‌های قدیمی ساخت هلند با عمر بیش از نیم‌قرن. با وجود تحریم‌های سنگین، این تجهیزات حیاتی همچنان عملیاتی هستند.
عملیات گسترده تعمیرات اساسی در مناطق نفت‌خیز جنوب، با هدف حفظ ۸۵ درصد تولید نفت کشور، بیش از ۱۰۰ تجهیز حیاتی را زیر تیغ اورهال برده است
در نیمه نخست سال جاری، ۱۲ ایستگاه تقویت فشار گاز و کارخانه گاز مایع در برنامه تعمیرات قرار گرفتند. تاکنون تعمیر هفت ایستگاه به پایان رسیده که چهار مورد زودتر از موعد مقرر تحویل شد—آن هم در شرایط کمبود کالا و منابع انسانی و در اوج گرمای تابستان جنوب.
اجرای موفق این پروژه‌ها، فراتر از حفظ تولید، به کاهش گازسوزی و بهبود چشمگیر شاخص‌های زیست‌محیطی منجر شده است. برخی طرح‌ها که با زمان‌بندی ۳۰ روزه بسته شده بودند، تنها در ۱۵ تا ۲۰ روز تکمیل شدند. در نمونه‌ای خاص، تعمیر سریع مخازن ائتلاف‌کننده مانع از کاهش روزانه ۴۰ هزار بشکه تولید شد.
یکی از نوآوری‌های شاخص، جایگزینی روش سنتی داربست‌بندی با طناب‌بندی صنعتی و استراکچرهای متحرک برای بازرسی مخازن است. این فناوری که در کارگاه مرکزی اهواز طراحی و ساخته شد، امکان تسریع عملیات و کاهش ریسک ایمنی را فراهم کرده است. با این روش، پنج مخزن در کمتر از سه ماه آماده بهره‌برداری مجدد شدند.
عبور از اورهال به بازسازی
با توجه به فرسودگی شدید بخشی از تجهیزات، بسیاری از عملیات از سطح اورهال فراتر رفته و به بازسازی کامل رسیده‌اند. برای نمونه، توربینی با بیش از ۲۰۰ هزار ساعت کارکرد—۵۰ هزار ساعت بیش از سقف استاندارد سازنده—با توان داخلی بازسازی و بازگردانده شده است.
شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب پرچمدار بومی‌سازی قطعات است. در حوزه تیغه‌های توربین، با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، نمونه‌هایی با کوتینگ ویژه تولید شده که عملکرد موفقی داشته‌اند. هرچند کیانی اذعان می‌کند که برخی قطعات تولید داخل کیفیت پایینی داشته‌اند و توسط بازرسی فنی شناسایی و مرجوع شده‌اند.
برون‌سپاری کنترل‌شده
به دلیل محدودیت منابع، بخشی از تعمیرات ماشین‌آلات به شرکت‌های داخلی توانمند سپرده شده است، اما نظارت فنی مستقیم از مرحله باز کردن تا تست نهایی، خط قرمز مدیریت تعمیرات است. این مدل، برخلاف رویه برخی شرکت‌ها، تضمین‌کننده کیفیت نهایی است.
کیانی تأکید می‌کند که نبود تجهیزات روباتیک در این حوزه، نقش نیروی انسانی متخصص را دوچندان می‌کند. تربیت یک تعمیرکار توربین دست‌کم سه تا پنج سال آموزش عملی کنار نیروهای باتجربه می‌طلبد. با این حال، تعطیلی مراکز فنی‌حرفه‌ای و هنرستان‌های صنعتی نفت در گذشته، خلأ نیروی کار ماهر را تشدید کرده است.
در مدیریت تعمیرات، انتقال تجربه بدون توقف دنبال می‌شود؛ برای مثال در پروژه اورهال ناحیه مارون، یک نیروی جوان به‌عنوان رئیس تعمیرات منصوب شده تا در میدان عمل رشد کند.
سال گذشته، در هیچ‌یک از پروژه‌های تعمیرات اساسی شرکت، حادثه منجر به فوت گزارش نشده—دستاوردی که کیانی آن را حاصل رعایت دقیق ایمنی، برنامه‌ریزی و آموزش‌های میدانی می‌داند.
او همچنین بر اهمیت انگیزه مالی و معنوی برای کارکنان تأکید می‌کند: انتشار نام و اقدامات تیم‌ها در رسانه‌ها، حس تأثیرگذاری و غرور را در میان نیروها تقویت می‌کند و این سرمایه‌ای استراتژیک برای تداوم کیفیت عملیات است.
تعمیرات اساسی ۱۴۰۴ در مناطق نفت‌خیز جنوب، صرفاً یک پروژه فنی نیست، بلکه مأموریتی ملی برای صیانت از قلب تپنده انرژی کشور است. مأموریتی که در آن انسان و فناوری، تجربه و نوآوری، و تعهد و انگیزه درهم آمیخته‌اند تا چرخه تولید نفت ایران بی‌وقفه بگردد.
