نقش ساختار پایدار پرورش طیور در اقتصاد

مهندس میثاق هلاکوئی؛ مدیرعامل زنجیره یکپارچه تولید گوشت مرغ بیتامین

در عصر کنونی به دلیل صنعتی شدن جوامع و به وجود آمدن زنجیره‌های جدید غذایی به خصوص برای شهرنشینان، غذا و تأمین آن به عنوان یکی از مهم ترین چالش‌های فراروی بشر تبدیل شده است.

بر همین اساس امنیت غذایی به عنوان یکی از شاخص های مهم توسعه یافتگی در جوامع انسانی محسوب می شود و در این میان جانمایی پروتئین حیوانی در سبد غذایی خانوارها یـکی از شاخص های اساسی و قابل اعتنا در زنجیره اساسی تامین غذای افراد جامعه به شمار می رود.

در سال های اخیر به دلایل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، تغییرات گسترده اجباری و اختیاری در میزان محصولات و نحوه چیدمان سبد خانوارها  رخ داده است که یکی از آنها افزایش میزان سرانه مصرف گوشت سفید به ویژه گوشت مرغ است.

گوشت مرغ به دلایل گوناگون اقتصادی و بهداشتی جایگاه ویژه ای در بین اقلام مختلف پروتئین حیوانی  پیدا کرده است که همین امر باعث رشد و گسترش صنعت مرغداری در دنیا و از جمله کشور ما شده است.

صنعت مرغداری به دلایل گوناگونی از جمله سرعت بالای رشد طیور در زمان کوتاه نسبت به سایر دام‌ها، ضریب تبدیل غذایی پایین، امکان تولید در تمام شرایط آب و هوایی و بازگشت سریع سرمایه نسبت به سایر صنایع دامپروری، طرفداران زیادی پیدا کرده است و افزایش تعداد مرغداری‌ها و میزان تولید گوشت مرغ ماحصل همین دلایل است.

با این حال این صنعت نیز همانند بسیاری صنایع دیگر با چالش‌های ریز و درشت مواجه است. در فضای اقتصادی کنونی نوسانات شدید ارزی، صنعت مرغداری را با چالش های جدی مواجه کرده است و دولت نیز در تلاش است تا راهکارهایی ساختارمند و امیدوار کننده برای مرغداران و مردم در جهت تضمین تولید و تثبیت بازار گوشت مرغ بیابد.

هر چند اقتصاد در ایران، ساختاری پیچیده و علیحده دارد و به دلایل متعدد در مواقعی تاثیرپذیری بسیاری از اقتصاد جهانی دارد و گاهی نیز فارغ از اقتصاد دنیا، در مسیر جداگانه ای حرکت می‌کند. ولی در مجموع باید پذیرفت که نمی توان اقتصاد کشور را از اقتصاد دنیا جدا کرد و صنعت طیور هم از این داستان مستثنی نیست.

اقتصاد جهانی طیور طی دو دهه گذشته دستخوش تغییرات ساختاری و ماهیتی فراوانی شده است و صنعت دامپروری بین‌الملل نیز  با تغییرات گسترده و پر شتاب مواجه بوده و هست.

صنعت طیور با ظهور فناوری‌های تولید مدرن، پیشرفت‌های ژنتیکی، اقدامات ایمنی زیستی بهتر و بهبود کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها رشد چشمگیری داشته تا جایی که تولید گوشت قرمز در این سال ها بیش از دو برابر شده اما تولید گوشت طیور حدود ۱۰ برابر افزایش یافته است!

عملکرد تولید جهانی و مصرف گوشت طیور سالانه بیش از ۵ درصد رشد داشته و سهم آن از تولید گوشت جهان از ۱۵ درصد سه دهه پیش به ۳۰ درصد در حال حاضر افزایش یافته چنانکه تولید جهانی پروتئین حیوانی از دهه ۶۰ به طور قابل توجهی افزایش یافته است.

به همین اعتبار دولت‌ها در تلاشند تا با حمایت از صنعت طیور علاوه بر تامین و تثبیت بخشی از گوشت مورد نیاز سبد خانوار، گام های اساسی در ایجاد اشتغال، صادرات و در نهایت درآمد و توسعه پایدار نیز بر دارند.

از برایند این نوشتار نتیجه چین حاصل می شود که تولید گوشت سفید مرغ، علاوه بر تامین و تثبیت گوشت سبد خانوار، در ایجاد توسعه و اشتغال پایدار در ژانرهای مختلف تاثیرات بسزایی دارد.

از کشاورزی و محصولات تامین کننده مرغداری ها آن گرفته تا صنایع تبدیلی و جانبی و حمل و نقل که در این زنجیره تولید سهمی بسزایی در ایجاد اشتغال ایفا می کنند.

فلذا حمایت رسمی و غیر کلیشه ای دولت از صنعت طیور می تواند به عنوان یک راهکار منطقی، قابل اجرا ( به دلیل وجود پتانسیل ها و منابع انسانی، زیرساختی و صنعتی) در حفظ مشاغل موجود، ایجاد مشاغل جدید و برنامه ریزی در جهت صادرات مازاد محصول تلقی شود.

بی تردید تسهیل دسترسی تولیدکنندگان صنایع دام و طیور به نهاده های دامی، تسهیل روند تامین، تخصیص و پرداخت ارز به واردکنندگان نهاده های دامی، حمایت از تحقیق و توسعه دانشگاهی در صنعت پرورش طیور، پرهیز از قیمت گذاری های دستوری و اجباری، آموزش و توانمندسازی فعالان حوزه پرورش مرغ، فراهم نمودن زمینه تولید قراردادی از طریق شرکت پشتیبانی امور دام و با مباشرت اتحادیه‌ها به منظور تضمین تأمین نهاده و خرید محصول با قیمت مصوب، بهبود تعرفه‌های بیمه‌ای و کاهش هزینه‌های پرداختی سهم مرغدار به منظور جبران خسارات ناشی از تلفات احتمالی و آزاد سازی صادرات مرغ با حذف تعرفه‌های صادراتی با محوریت زنجیره‌ها و اتحادیه‌های ملی و استانی با رعایت و در نظر گرفتن مرغ مورد نیاز کشور ، می توانند در مرتفع ساختن بسیاری از چالش های این صنعت استراتژیک ، راهگشا باشند.