همکاری ایران و چین در بعد امنیتی

محمدعلی رحیمی نژاد/کارشناس ارشد روابط بین الملل

مقابله با گروهک‌های تروریستی از تقاط قوت ایران است که می‌تواند با در پیش گرفتن همکاری‌های امنیتی به اتحاد با چین در برابر غرب نزدیک شود. این همکاری با حمایت امریکا، ترکیه و عربستان از دو گروه جدایی‌طلب «جنبش اسلامی ترکستان شرقی» و «کنگره جهانی اویگور» در منطقه سین‌کیانگ چین اهمیت بیشتری یافته است.

از مصادیق موفق امنیتی ایران می‌توان به حضور در سوریه و عراق در سالهای اخیر بوده است؛ جاییکه ضمن از بین بردن داعش و گروهک‌های مورد حمایت غرب به بستری برای کاهش فشارهای تحریمی آمریکا نیز منجر شده است. علاوه بر این مقابله با سازمان مجاهدین خلق، گروهک ریگی، پژاک و… از دیگر مصادیق موفق ایران است که می‌تواند به چین کمک کند.

میزان تاثیرگذاری تاثیرگذاری داخلی و خارجی به ماهیت محیط داخلی و بین‌المللی و نوع تصمیم گیرندگان در هر کشور بستگی دارد. با در نظر گرفتن این موضوع اهمیت حل مناقشات داخلی بر تصمیمات سیاست خارجی کشورها مشخص می‌شود.

یکی از مهمترین چالش‌های اخیر چین در عرصه داخلی ظهور گروه‌های تروریستی است که با کشورهای غربی و عربی در ارتباط هستند. این در حالی‌است که چین بواسطه رشد اقتصادی مطلوب در سال‌های اخیر موفق به همراه کردن مردم با سیاست‌های خود شده است.

اما تعامل سیاست داخلی و خارجی چین و ارتباط امنیت سیاسی و رشد اقتصادی چین  چگونه بوده است؟ باید بگویم: سنگ بنای مهم وضعیت سیاسی چین، اقتصاد این کشور است؛ از سویی با رشد اقتصادی موسوم به معجزه اقتصادی، ناآرامی‌ها کاهش یافت اما با کاهش تدریجی رشد اقتصادی چین فشار بر هیات حاکمه افزایش یافت.

در واقع حاکمیت چین برای پوشش دادن اعتراضات اجتماعی و تثبیت کارآمدی خود رشد اقتصادی را هدف اصلی خود قرار داده است.

از سوی دیگر علیرغم آتش بس در جنگ تجاری پس از توافق موقت چین و امریکا در ژانویه ۲۰۲۰، جدایی اقتصادی امریکا و چین به دلیل تداوم ایجاد محدودیت‌های آمریکا علیه چین تقریباً قطعی است.

در طرف مقابل در سال‌های اخیر ایالات متحده به دنبال بهره‌گیری از شکاف‌های اجتماعی داخلی چین، تشدید اعتراضات اجتماعی و فعال کردن اقلیت‌های مذهبی و قومی با عناوین مختلف از جمله حقوق بشر و دموکراسی بوده است.

این موضوع در کنار کاهش یافتن رشد اقتصادی چین بیانگر جدیت رقابت امریکا و چین و نیاز چین به بازنگری روابط اقتصادی خود با این کشور است.

در امتداد مسائل داخلی چین، اقلیت‌ها یکی از مهمترین کنشگران امنیتی چین در سال‌های اخیر بوده‌اند. با وجود جمعیت کم اقلیت‌ها در چین اما به دلیل جنبه‌های جغرافیای استراتژیک، جمعیت غیر متراکم، تبلیغات مثبت و پیشگیری از تشدید مشکلات استراتژیک، منابع غنی –از جمله طلا و زغال سنگ- و جذب توریسم اقلیت‌ها از اهمیت بالایی این کشور برخوردار هستند.