هوش جا مانده در خودروهای ایرانی

احمدرضا صباغی؛ گروه خودرو؛ هوشمندسازی یکی از موضوع‌های مهمی است در شرایط کنونی موردتوجه تمام کشورهای جهان و به خصوص کشورهای توسعه یافته قرار گرفته است اما در صنعت خودروسازی ایران این موضوع همچنان به عنوان یک ضعف بزرگ محسوب می‌شود.

درحقیقت خودروسازان ایرانی تمایل زیادی به استفاده از فناوری های‌نوین و هوشمندسازی ندارند زیرا در کشور بازار رقابتی وجود ندارد.در جهان امروز شرکت‌های بزرگ و معتبرِ خودروسازی با استفاده از دانش اینترنت، اشیا فناوری‌ها و ابزارهای جدید،خودروهای خوبی را تولید کرده‌اند و با این ابزارها آرامش بیشتری را برای راننده‌ها فراهم کرده‌اند.

امروزه بسیاری از نرم‌افزارهای موبایلی می‌توانند حجم ترافیک را در نقاط مختلف ایران شناسایی کنند و کوتاه‌ترین مسیر را به راننده معرفی کنند، در حالی که راننده‌ها در برخی از مواقع برای راحتی بیشتر به اطلاعات پردازشی بیشتری نیاز دارند.

سوال مهم اینجاست که چرا خودروسازان ایرانی به ظرفیت‌های جدید و نوآور فکر نمی‌کنند؟ پاسخ به سوال می‌تواند گره کور هوشمندسازی در صنعت خودروی ایران را بازکند.در حقیقت عدم وجود رقابت در بازار خودرو باعث می‌شود تا خودروهای ایرانی در حد ارائه امکانات اولیه باقی بمانند و پیشرفت مطلوب و نوآور نداشته باشند.درواقع ابزارهای نوآور یا فناور زمانی بهترین عملکرد را دارند که از سمت خودروساز و در هنگام تولید خودرو نصب شوند.

امضا تفاهم‌نامه برای هوشمندسازی

فرشاد مقیمی در پاسخ به سوال خبرنگار عصر اقتصاد که چرا خودروسازان ایرانی تمایلی به هوشمندسازی ندارند،گفت: در نمایشگاه الکامپ ۱۴۰۴ که اخیرا پایان یافت با همکاری شرکت مگفا تفاهم‌نامه کانکتت‌کار برای هوشمندسازی خودروهای تولید شده ایرانی امضا کردیم که امیدوارم این تفاهم‌نامه منجر به قرارداد شود و در نهایت به صورت عملی و اجرایی شاهد هوشمندسازی خودروهای ایرانی باشیم.

صحبت‌های رییس سازمان گسترش و نوسازی ایران درباره موضوع هوشمندسازی خودروهای ایرانی در حالی است که سایر کشورهای جهان از چین تا آمریکا که در صنعت خودروسازی جهان پیشرو هستند با تاکید بر هوشمندسازی در ساخت خودرو در مسیری حرکت می‌کنند که هوش مصنوعی و ربات جایگزین انسان برای ساخت و هدایت خودروها در خیابان شده‌اند.واقعیت این است که تحریم‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری و ضعف زیرساخت‌های تحقیق و توسعه، فاصله ایران را با کشورهای پیشرو در انقلاب فناورانه روزبه‌روز بیشتر کرده است.

افزایش تولید سنتی خودرو به جای استفاده از هوش مصنوعی و فناوری

با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که استفاده از فناوری‌ها و هوش مصنوعی می‌توانند فرصتی برای تحول باشند، البته اگر موانع برطرف شوند.آنها بر این باور هستند که تولید فناوری‌های هوش مصنوعی نیازمند زنجیره‌ای از زیرساخت‌هاست. از طراحی حسگرها و نرم‌افزارهای پیچیده تا آزمایشگاه‌های تست که متاسفانه ایران هنوز در ابتدای این مسیر هم نیست.با این حال، برخی تلاش‌های اولیه دیده می‌شود.

شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در سال‌های اخیر روی توسعه سیستم‌های ساده‌تر مثل هشدار نقطه کور یا پارک خودکار کار کرده‌اند. اما این پروژه‌ها اغلب در حد نمونه اولیه باقی مانده‌اند و به تولید انبوه نرسیده‌اند.تحریم‌ها که دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و همکاری با شرکت‌های خارجی را محدود کرده، بزرگ‌ترین مانع این مسیر است.

از سوی دیگر، خودروسازان بزرگ مثل ایران‌خودرو و سایپا، که بخش عمده بازار را در دست دارند، اولویت خود را بر افزایش تولید کمی گذاشته‌اند تا کیفیت و نوآوری. این رویکرد باعث شده که حتی صحبت از ادغام هوش مصنوعی در محصولات آینده، بیشتر به یک شعار تا برنامه‌ای عملی شبیه باشد.

جایگاه کمرنگ هوش مصنوعی در میان خودروسازان ایرانی

هوش مصنوعی، که قلب تپنده خودروهای خودران و سیستم‌های پیشرفته است، می‌تواند نقشی فراتر از ADAS در صنعت خودروسازی ایران ایفا کند به طوری که از بهینه‌سازی خط تولید و کاهش ضایعات گرفته تا طراحی موتورهای کم‌مصرف‌تر می‌توان سبب دگرگونی  در صنعت خودرو شود. هوش مصنوعی پتانسیل بالایی برای تحول دارد.

اما این پتانسیل در ایران تا چه حد قابل تحقق است؟ شرکت‌های استارتاپ‌های ایرانی در حوزه هوش مصنوعی پیشرفت‌هایی داشته‌اند، اما نبود ارتباط سیستمی بین این مجموعه‌ها و خودروسازان، مانع از بهره‌برداری عملی شده است.

برخی بر این باورند که الگوریتم‌هایی برای تحلیل داده‌های رانندگی و بهبود عملکرد خودرو در کشور طراحی شده است، اما نکته مقابل این است که خودروسازان تمایلی به سرمایه‌گذاری روی این ایده‌ها ندارند. آن‌ها بیشتر دنبال تولید انبوه محصولات خودشان هستند تا ریسک‌پذیر برای ورود نوآوری به صنعت خودروی کشور باشند.

تغییر مسیر  اجباری است

فشارهای زیست‌محیطی می‌تواند خودروسازان را ناچار به تغییر کند. استانداردهای جدید آلایندگی و نیاز به رقابت با خودروهای وارداتی که احتمالاً در آینده وارد بازار می‌شوند، ممکن است انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری روی استفاده از هوش مصنوعی و ربات در صنعت خودروی ایران شود اما این تحول نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، حمایت دولتی و همکاری با شرکت‌های خارجی است؛ موضوعی که با اعمال تحریم‌های جدید سازمان ملل متحد حداقل در شرایط کنونی بعید به نظر می‌رسد.

شکاف بین فناوری و صنعت، در کنار کمبود بودجه تحقیق و توسعه، باعث شده که هوش مصنوعی در خودروسازی ایران هنوز در حد ایده باقی بماند. تحریم‌ها هم با محدود کردن دسترسی به نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای پیشرفته، این عقب‌ماندگی را تشدید کرده‌اند.

چرا باید خودروهایی را تولید کنیم که خودشان فکر می‌کنند؟

هوش مصنوعی به‌طور مستقیم در تجربه رانندگی نیز تأثیر دارد. سیستم‌های خودران امروزی از شبکه‌های عصبی پیشرفته استفاده می‌کنند که توانایی پردازش میلیون‌ها داده را در لحظه دارند. این سیستم‌ها با کمک حسگرها، دوربین‌ها و لیدار، محیط اطراف خودرو را تحلیل کرده و تصمیماتی آنی برای حفظ ایمنی و بهینه‌سازی مصرف سوخت اتخاذ می‌کنند.

فناوری‌هایی مانند دستیارهای هوشمند رانندگی، نظیر کروز کنترل تطبیقی، سیستم هشدار برخورد و پارک خودکار، تجربه رانندگی را ایمن‌تر و راحت‌تر کرده‌اند. هوش مصنوعی نه‌تنها واکنش‌های سریع‌تری از رانندگان انسانی دارد، بلکه می‌تواند در شرایط جاده‌ای پیچیده، بهترین مسیر و تصمیم را انتخاب کند.

هوش مصنوعی در صنعت خودرو تنها یک ابزار کمکی نیست، بلکه یک بازیگر کلیدی است که مسیر آینده را شکل می‌دهد. از کارخانه‌های تولیدی که در آن‌ها دقت و بهره‌وری به بالاترین سطح رسیده تا خودروهایی که قادرند بدون نیاز به راننده مسیرهای پرترافیک را طی کنند، همه و همه نشان می‌دهد که صنعت خودرو در حال تجربه یکی از بزرگ‌ترین انقلاب‌های تاریخ خود است.

با سرعت پیشرفت این فناوری، در آینده‌ای نزدیک خودروهای هوشمند کاملاً خودران، بدون خطای انسانی، کم‌مصرف و ایمن، جایگزین مدل‌های سنتی خواهند شد. این تحولات نه‌تنها کیفیت رانندگی را افزایش می‌دهند، بلکه تأثیرات مثبت گسترده‌ای بر محیط زیست و اقتصاد جهانی خواهند داشت.

آثار مثبت هوش مصنوعی بر موضوع خدمات فروش

در بخش خدمات پس از فروش، هوش مصنوعی می تواند به بهبود تعامل با مشتریان و ارائه خدمات بهینه کمک کند. خودروسازان ایرانی می توانند با استفاده از سیستم های هوشمند، نیازهای مشتریان را به طور دقیق‌تر شناسایی کنند و خدمات پس از فروش متناسب با هر مشتری ارائه دهند. به عنوان مثال، با استفاده از داده های جمع آوری شده از خودروها و رفتار مشتریان، سیستم های هوش مصنوعی می توانند زمان مناسب برای سرویس‌های دوره ای یا تعمیرات را پیش بینی کنند و این اطلاعات را به مشتریان ارائه دهند. علاوه بر این، به‌کارگیری هوش مصنوعی در مدیریت مراکز خدماتی و انبارهای قطعات یدکی می تواند فرآیند تامین قطعات را سرعت بخشیده و از بروز تاخیر در تعمیرات جلوگیری کند. همچنین، چت‌بات‌ها و سیستم‌های پشتیبانی هوشمند می توانند به صورت ۲۴ ساعته به پرسش های مشتریان پاسخ دهند و مشکلات آنها را حل کنند.

سخن آخر

 حقیقت این است با وجود صحبتهای متعدد از سوی مسئولان مختلف و ارشد در صنعت خودروی کشور باید به این موضوع مهم اشاره کرد که پیاده سازی هوش مصنوعی در صنعت خودروسازی ایران با چالش های قابل توجه‌ای همراه است. یکی از مهم ترین چالش ها، کمبود زیرساخت های فناورانه و دسترسی محدود به تکنولوژی‌های پیشرفته به دلیل تحریم ها و محدودیت های بین المللی است.

این موضوع موجب می شود که خودروسازان ایرانی در بهره‌برداری از جدیدترین دستاوردهای هوش مصنوعی با محدودیت مواجه شوند. چالش دیگر، کمبود نیروی کار متخصص در زمینه هوش مصنوعی و علوم داده است. توسعه و پیاده سازی سیستم‌های هوش مصنوعی نیازمند نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده است که در ایران، این منابع به میزان کافی وجود ندارند.

همچنین، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان در زمینه پژوهش و توسعه تکنولوژی های هوش مصنوعی از دیگر موانع پیش رو است که بسیاری از شرکت های خودروسازی به دلیل مسائل مالی قادر به انجام آن نیستند.هوش مصنوعی می تواند با بهبود فرآیندهای تولید، مدیریت زنجیره تامین، توسعه خودروهای هوشمند و بهبود کیفیت محصولات، تاثیرات گسترده ای بر صنعت خودروسازی ایران داشته باشد.

این فناوری نوین امکان پیش‌بینی بهتر تقاضا، کاهش خطاهای تولید، بهینه سازی زمان و هزینه های تولید و ارائه خدمات بهتر به مشتریان را فراهم می کند. بااین حال، موانعی مانند تحریم ها، کمبود زیرساخت های تکنولوژیکی و نیروی متخصص، پیاده سازی این فناوری را با چالش مواجه کرده است.

برای اینکه صنعت خودروسازی ایران بتواند از فرصت های هوش مصنوعی به طور کامل بهره برداری کند، نیاز به سرمایه گذاری در آموزش نیروی انسانی، بهبود زیرساخت های فناورانه و تقویت همکاری های بین المللی دارد.

توسعه سیاست های حمایتی از نوآوری‌های فناورانه در این صنعت می تواند به کاهش فاصله ایران با سایر کشورهای پیشرو در صنعت خودرو کمک کند و رقابت پذیری خودروسازان داخلی را افزایش دهد.