چالش‌های جدی صنعت فولاد ایران؛ از محدودیت‌های انرژی تا پیامدهای سیاست‌های ناپایدار ارزی و صادراتی
در جلسه هیئت نمایندگان اتاق ایران که یکشنبه ۲۷ مهرماه ۱۴۰۴ در محل اتاق ایران برگزار شد، احسان دشتیانه، عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، با اشاره به مشکلات عمیق صنعت فولاد به دلیل محدودیت‌های شدید انرژی، سیاست‌های ناپایدار دولتی و مشکلات ارزی، خواستار اصلاح کل زنجیره تولید، صادرات و سیاست‌های حمایتی این صنعت استراتژیک شد.
احسان دشتیانه در آغاز سخنان خود گفت: «انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران یکی از بزرگ‌ترین انجمن‌های عضو اتاق ایران از نظر تعداد اعضاست و امیدوارم اعضای محترم بیشتر با جایگاه و اهمیت آن آشنا شوند.»
وی افزود: «صنعت فولاد یکی از صنایع استراتژیک جهان است و ایران در حال حاضر رتبه هشتم یا نهم دنیا را دارد؛ فاصله تولید ایران با هفتمین کشور یعنی آلمان حدود ۳ میلیون تن است.»
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار کرد: «در ماه‌هایی که محدودیت‌های گاز و برق نداریم، ظرفیت تولید صنعت فولاد کشور به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. اما متأسفانه با محدودیت‌های شدید انرژی در سال‌های اخیر روبه‌رو هستیم که به طور مستقیم بر تولید و صادرات اثرگذار بوده است.»
وی ادامه داد: «اگر بخواهیم وضعیت اقتصاد ایران را مقایسه کنیم، صنعت فولاد به دلیل بازدهی بالا و اشتغالزایی موثر، می‌تواند الگوی مناسبی باشد. به طور مثال اگر کل اقتصاد مانند صنعت فولاد عمل می‌کرد، وضعیت بسیار بهتری داشتیم.»
وی توضیح داد: «در صنعت نفت ایران با وجود ذخایر فراوان، تولید حدود ۳.۵ میلیون بشکه در روز است، در حالی که بر اساس نسبت تولید به ذخیره، باید حدود ۲۴ میلیون بشکه تولید می‌کردیم.»
دشتیانه به اهمیت اشتغالزایی صنعت فولاد اشاره کرد و گفت: «هر شغل مستقیم در صنعت فولاد حدود ۲۰ شغل غیرمستقیم ایجاد می‌کند. بر اساس گزارش‌های رسمی، سهم اشتغال مستقیم و غیرمستقیم صنعت فولاد حدود ۸ درصد از کل اشتغال کشور است.»
وی افزود: «اما متأسفانه با وجود این اهمیت، محدودیت‌های انرژی به شدت به تولید ضربه زده و باعث کاهش ظرفیت شده است.»
دشتیانه به مشکلات سیاست‌های دولت اشاره کرد و گفت: «سیاست‌های ناپایدار و تصمیمات روزانه دولت باعث شده که فضای عدم قطعیت به قطعیت تبدیل شود و فعالان اقتصادی نتوانند برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشند.»
وی افزود: «بر اساس پیش‌بینی‌ها، سهم صنعت فولاد از تولید ناخالص داخلی از ۳۳ درصد در سال‌های گذشته به ۱۲ درصد و تا پایان سال جاری به ۸ درصد کاهش خواهد یافت. احتمال دارد این رقم تا ۴ درصد نیز کاهش یابد که زنگ خطری جدی برای کل اقتصاد است.»
وی ادامه داد: «در فروردین ماه سال جاری به دلیل محدودیت شدید برق و گاز، بخش قابل توجهی از تولید صنعت فولاد متوقف شد و ارزش تولید از دست رفته طی این ماه به ۱۴ میلیارد دلار رسید.»
وی همچنین به مصرف آب و انرژی در این صنعت اشاره کرد و گفت: «مصرف آب صنعت فولاد حدود ۱۳۰ میلیون متر مکعب در سال است، اما به دلیل بازدهی بالا در مصرف، به ازای هر کیلو فولاد تنها ۳.۵ تا ۴ لیتر آب مصرف می‌شود که نسبت به صنایع کشاورزی بسیار پایین‌تر است.»
وی افزود: «صنعت فولاد حدود ۷ درصد مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است، که بخش زیادی از آن را از طریق نیروگاه‌های خود تامین می‌کند. با این حال، محدودیت‌ها در تامین برق و گاز به شدت بر فعالیت این نیروگاه‌ها تاثیر گذاشته است.»
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد تاکید کرد: «از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۴، قیمت گاز حدود ۱۳۰ درصد افزایش یافته، در حالی که قیمت محصول فولادی به دلیل سیاست‌های کنترل ارزی چندان افزایش نیافته است. این موضوع فشار سنگینی بر تولیدکنندگان وارد کرده است.»
وی در خصوص مشکلات ارزی گفت: «محصولات فولادی با نرخ ارز رسمی حدود ۷۰ هزار تومان فروخته می‌شوند، اما مواد اولیه با نرخ دلار آزاد حدود ۱۱۰ هزار تومان خریداری می‌شود که این باعث کاهش شدید توان رقابتی صنعت شده است.»
وی افزود: «نکته نگران‌کننده دیگر این است که ۶۵ درصد صادرات فولاد توسط واحدهای غیرتولیدی انجام می‌شود که نشان‌دهنده ضعف ساختار صادراتی این صنعت است.»
دشتیانه در پایان اظهار کرد : «انجمن تولیدکنندگان فولاد با ارسال نامه رسمی به دولت خواستار اصلاح سیاست‌های کل زنجیره تولید و صادرات شده است و تاکید دارد که این اصلاحات باید جامع و هماهنگ باشد تا صنعت فولاد که یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشور است، از نابودی نجات یابد.»
وی همچنین خاطرنشان کرد: «مسئولیت‌های اجتماعی باید به صورت شفاف و واقعی اجرا شود و نباید به بهانه‌ای برای فساد و هزینه‌های غیرضروری تبدیل شود.»
