چالش های بانکداری اسلامی در ایران
امین جعفری، استاد دانشگاه-متأسفانه عملکرد نظام بانکی باعث تضعیف اعتقادات مردم میشود و جدای از آن نظام بانکداری اسلامی زیر سوال میرود.
این در حالی است که این نظام بانکی بر پایه دیدگاههای علمی دقیق شکل گرفته و کاراست کما اینکه این نظام در کشورهای حاشیه خلیج فارس در حال اجراست و حتی در زمان بحرانهای مالی سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ تنها بانکهای اسلامی بودند که از این بحران کمتر آسیب دیدند و اتفاقا به سرمایهگذاری پسابحران در کشورهای غربی مانند فرانسه پرداختند. بنابراین به جای زیر سوال بردن نظام بانکداری اسلامی باید آن را اصولی و علمی پیاده کرد.
در ایران بانکداری اسلامی اجرا نشده و این بانکداری بدون رباست که کمابیش عملیاتی شده است و بانکداری اسلامی بانکداری با مسئولیت اجتماعی است که بانکهای ما به دنبال آن نبودهاند و تنها این اواخر به تقلید از بانکهای غربی که مسئولیت اجتماعی را در خانهسازی، مدرسهسازی و بیایانزدایی و غیره اجرا کردهاند، آن را به طور اندک مشاهده میکنیم.
بنابراین هیچ وقت بانکداری اسلامی در ایران پیاده نشده تا آن را ارزیابی کنیم و آنچه امروزه مشاهده میکنیم و بیلان مثبتی را ارائه نمیکند، بانکداری بدون رباست.
درباره اینکه بانکداری علم است و اسلامی و غیر اسلامی ندارد هم باید برگردیم به صحبتهای اولم که بانکداری اسلامی جایگزینی برای بانکداری متعارف در اموری که این نظام مشکل داشت، قرار گرفت. بنابراین بانکداری اسلامی تنها یک جایگزین است مانند بانکهای تعاونی یا موتوئلها. هر اسمی را هم میتوان برای آن گذاشت،
برای مثال نامش را بگذاریم بانکداری مشارکتی. این نظام بانکداری مشارکتی بر پایه یک سلسله اصول بانکی (و بعضاً اعتقادی) شکل گرفته و اجرایی شده است و فارغ از بحثهای اعتقادی میتواند در هر کشوری چه با اصول ایدئولوژیکی چه لائیک اجرایی شود و اتفاقاً بیلان خیلی خوبی هم از خود در کشورهای حاشیه خلیج فارس نشان داده است.
بیراهه رفتن و انحراف بانکهای ایرانی را نباید به پای بانکداری اسلامی گذاشت. بانکداری اسلامی نظامی بانکی است که به طور علمی و عملی پتانسیلهای بالایی در برابر رقبای خود دارد اما ارادهای برای اجرای آن باید وجود داشته باشد.
در عین حال ایجاد فضای رقابتی در کشور با وجود بانکداری اسلامی و متعارف به خوبی مزایای این نظام را نشان خواهد داد و به ارتقای رفاه مالی و اقتصادی جامعه کمک خواهد کرد.