چشمهایی که لازم نیست باشد
زینب یزدانی
مدتی است از طریق فضای مجازی با نرمافزاری آشنا شدم برای کمک به نابینایان به نام Be My Eyes (به معنی چشمان من باش). کار با این نرمافزار بسیار ساده است؛ تماس تصویری از یک فرد نابینا با افرادی که به صورت داوطلب در این نرمافزار عضو هستند برقرار میشود؛ البته بدون نمایش اطلاعات تماس طرفین و داوطلبان راهنماییای را که فرد نابینا در آن لحظه به آن نیاز دارد، در اختیارش قرار میدهند. این راهنمایی طیف گستردهای را در بر میگیرد: انتخاب رنگ لباس ، خواندن یک متن و ….
اولین تماسی که با من برقرار شد فردی نابینا بود که برای ثبتنام در سایت اهدای اعضا باید یک کد رندم را از روی تصویر در کادر وارد می کرد، و چقدر کمک به ایشان در آن لحظه مرا خوشحال کرد.
تماسهای بعدی من از افراد نابینا نیز دلیل مشابهی داشت؛ یعنی آنان هم میخواستند از سایتهای خدماتی در ایران استفاده کنند اما در این سایتها امکاناتی برای استفاده نابینایان تعبیه نشده بود. به عبارت دیگر، کدهای تصادفی که با هدف افزایش امنیت و در مواردی جلوگیری از ورود رباتها در نظر گرفته شده است، اکنون به چالش اصلی استفاده نابینایان از سایتهای ایرانی تبدیل شده است؛ چرا که بیشتر کدها صرفا تصویری و فاقد امکان قرائت شمارهها و علائم برای کاربرند.
شاید با خود بگویید که دلیل اصلی راهاندازی نرمافزارهایی مانند Be My Eyes نیز همین است دیگر؛ اما اشتباه میکنید. نرمافزارهایی از این دست با هدف کمک به نابینایان در مواردی طراحی شده است که واقعا نیاز به کمک گرفتن از توانایی بصری دیگران وجود دارد مانند انتخاب کالا، عبور از خیابان، گم شدن وسیلهای در خانه. این درحالی است که طراحان سایتهای ایرانی، به ویژه درگاههای اطلاعرسانی و خدمترسانی ادارهها، بانکها، نهادهای عمومی با اندک توجه به حقوق کمتوانان و بدون درگیر شدن در پیچیدگیهای فناورانه میتوانند امکان خوانش صوتی کدها را برای کاربران نابینا فراهم کنند.