دکتر حمید محمدعظیمی
در گذشته ای نه چندان دور زمانی که اصطلاح پولشویی مطرح می شد، بیشتر افراد تصورشان از پولشویی و پولشویان، صحنه‌هایی از فیلم‌های باند خلافکاران (گانگسترها) و مافیایی بود که در آن سلاطین مواد مخدر سعی می‌کردند به هر وسیله‌ای که لازم باشد، دارایی‌های کثیف خود را «پاک‌سازی» کنند و در آن سکانس هایی مثل انفجار، تیراندازی، و تعقیب و گریز پلیس با سرعت بالا همراه بود.
به ندرت تصور می کنیم که افراد مشهور – که در نقش پولشو یا صاحب منصب فاسد در فیلم های هالیوودی ظاهر می شوند – در دنیای واقعی خود به عنوان حقه بازهای بالقوه در پرونده های پولشویی درگیر پولشویی شوند.
سلبریتی یا “چهره” در لغت به معنای ستاره و فرد مشهور است و به شخصی اطلاق می‌شود که معمولاً در زمینه‌های هنر، جنگ، علم، ورزش، رسانه، مدلینگ، سیاست، اقتصاد، ادبیات، مذهب و نظایر آن در یک جامعه یا فرهنگ عامه دارای نوعی سرشناسی و معروفیت خاص باشد.
چهره‌ها اغلب از طریق رسانه‌های جمعی به ویژه تلویزیون، سینما، نشریات و شبکه‌های اجتماعی به سرشناسی‌شان افزوده می‌شود و علت آن، پرداختن زیاد به موضوعات چهره‌ها در رسانه‌ها در جهت تغذیه مطالب نشریات و پایگاه‌های خبری است.
با این حال، چهره های سرشناس جهانی مخصوصا در غول های صنعت سینمایی جهان (هالیوود و بالیوود) به طریقی در رسوایی‌های پولشویی دست داشته‌اند که در صفحه اول روزنامه‌های بین‌المللی جای گرفته اند.
یکی از موارد جالب که در این نوشته به آن نیز اشاره می شود، موضوع فیلم سینمایی «گرگ وال‌استریت» به کارگردانی «مارتین اسکورسیزی» با بازی «لئوناردو دی کاپریو» و جرم پولشویی است که در فرایند ساخت این فیلم اتفاق افتاده است.
گرگ وال استریت، داستان یک دلال سهام نیویورکی است که از همکاری در رسیدگی به پرونده کلان عدم شفاف‌سازی مالی اجتناب می‌کند که فساد در وال استریت، سیستم بانکداری یکپارچه و نفوذ جنایتکاران هم بخشی از آن است.
در طول داستان فیلم، تحقیقات اف‌بی‌آی در مورد ناهنجاری‌های تجاری شخصیت بلفورت در نهایت منجر به گذراندن ۲۲ ماه حبس برای او به دلیل کلاهبرداری شد.
اتهامات (که احتمالاً اگر او قبول نمی کرد که علیه شرکای تجاری خود شهادت دهد، بسیار طولانی تر می شد)، در حالی که در این روند یک ردیف طولانی از فساد در وال استریت را فاش کرد. این فیلم داستان از صفر به قله رسیدن دلال سخت کوشی است که اواخر دهه ۸۰ میلادی وارد این بازار شده و با این بدشانسی مواجه می‌شود که جواز خود را در روز دوشنبه سیاه، روز بزرگترین سقوط اقتصادی بعد از دهه ۲۰، به دست می‌آورد.
او شغل خود را از دست می‌دهد اما مجدداً به عنوان یک تامین کننده وارد بازار سهام کم ارزش می‌شود. در این گوشه تاریک بازار اقتصادی کلاهبرداری به وفور دیده می‌شود و بلفورت با موج همراه می‌شود تا به ثروت برسد.
جنبه طعنه آمیز این فیلم که بسیاری تا همین اواخر هیچ اطلاعی از آن نداشتند، این واقعیت بود که بخشی از بودجه و منابع مالی ساخت فیلم از طریق پول جمع‌آوری شده از صندوق توسعه مالزی (1MDB) تامین می‌شد، رسوایی که هنوز هم موجی از شوک را به بخش خدمات مالی وارد می‌کند.
رد گرانیت پیکچرز، شرکتی که توسط رضا عزیز، پسرخوانده نجیب رزاق، نخست وزیر پیشین مالزی تأسیس شده است، فیلم گرگ وال استریت را تهیه کرده و گفته می شود که بیش از ۱۰۷ میلیون دلار از وجوه اختلاس شده از صندوق 1MDB برای پوشش هزینه های تولید و بازاریابی فیلم استفاده کرده است.
وزارت دادگستری ایالات متحده معتقد است که عزیز به رزاق در اختلاس ۴.۵ میلیارد دلاری از طرح توسعه سیاسی کمک کرده و بخشی از پول را برای پرداخت مهمانی های مجلل، خرید جواهرات و املاک و ولخرجی در سایر اقلام لوکس استفاده کرده است.
جایی که دی کاپریو بعنوان یک سلبریتی و ستاره هالیوود در این مورد ظاهر می شود، جدای از نقشش در فیلم، دریافت هدایای ارزشمندی از مدیران شرکت Red Granite Pictures است که گمان می رود با بودجه غیرقانونی خریداری شده است.
گفته می شود در میان هدایایی که دی کاپریو دریافت کرده است، چندین اثر هنری به ارزش هر کدام چندین میلیون دلار (از جمله قطعات اصلی از پیکاسو و باسکیا به ترتیب) و همچنین “اسکار” مارلون براندو برای بهترین بازیگر مرد است. دی کاپریو این جایزه را که در اصل به براندو برای بازی در فیلم On the Waterfront در سال ۱۹۵۴ اعطا شد، از سرمایه‌دار اصلی Red Granite به عنوان هدیه تولد ۳۸ سالگی دریافت کرد.
البته بعدها دی کاپریو به طور کامل با اف بی آی همکاری کرد و آثار هنری و اسکار را به مقامات فدرال بازگرداند. اف بی آی همچنین گزارش داده اند که “در حال حاضر هیچ برنامه ای برای دی کاپریو وجود ندارد که پولی را که برای کارش در “گرگ وال استریت” دریافت کرده است، از دست بدهد.
در حالی که وقایع رخ داده برای افراد مشهور درگیر فساد و پولشویی تاسف‌آور است، موارد بسیار زیادی در گوشه و کنار دنیا وجود دارد که نشان از درگیر شدن افراد مشهور به جرم پولشویی می دهند. این افراد به علت محبوبیت و نفوذ اجتماعی خود می‌توانند در معرض جرایم مالی ملی و بین‌المللی قرار گیرند.
کارشناس سرمایه گذاری و تامین مالی
