یلدا؛ کوتاهترین شب خرید مردم
اکرم رضائی نژاد
در حالیکه اتحادیههای صنفی از تعیین «سقف قیمت» برای اقلام شب یلدا خبر میدهند، مشاهدات میدانی از بازار چیز دیگری میگوید، قیمتهایی که قرار بود حد نهایی باشند، امروز به کف معاملات تبدیل شدهاند و خریدار با اولین پرسوجو متوجه میشود برای یک یلدای معمولی باید بسیار فراتر از نرخهای رسمی هزینه کند.
به گزارش عصراقتصاد، بر اساس اعلام غلامرضا خدامی، رئیس اتحادیه آجیلفروشان تهران، سقف قیمتی آجیل شب یلدا در خردهفروشیها ۱.۳ میلیون تومان تعیین شده است.
به گفته او، این قیمت مربوط به آجیل باکیفیت شامل بادام هندی، پسته، مغز فندق و بادام، توت خشک، برگه زردآلو و کشمش است و اگر ترکیب آجیل از این اقلام فاصله بگیرد، قیمت باید پایینتر محاسبه شود. همچنین آجیلهایی که نخودچی و بادام زمینی دارند نباید بیش از ۸۰۰ هزار تومان قیمتگذاری شوند.
رصد میدانی بازار نشان میدهد آجیل، میوه و شیرینی شب یلدا با فاصله معنادار از نرخهای رسمی عرضه میشوند و سقفهای اعلامی عملاً کف قیمتها هستند شدهاند
اما مشاهدات میدانی بازار نشان میدهد اعلام این سقف قیمتی در عمل به کف قیمتها تبدیل شده است. آجیلهایی با سهم بالای نخود، کشمش و بادام زمینی بین ۵۳۰ تا ۹۵۰ هزار تومان به فروش میرسند؛ محصولاتی که بسیاری از خریداران معتقدند حتی نمیتوان آنها را «آجیل شب یلدا» نامید.
از میدان تا مغازه، فاصلهای که هزینه میسازد
رصد بازار نشان میدهد اختلاف قیمت میان فروشگاهها حتی در فاصلههای کوتاه نیز قابل توجه است، بهطوری که مغازههای شیکتر، قیمتهای بالاتری نسبت به سایر واحدها دارند. در همین حال، دادههای مرکز آمار نشان میدهد نرخ تورم سالانه میوه و خشکبار در آبان ۱۴۰۴ به ۸.۶۱ درصد رسیده و قیمت مغز گردو، پسته و بادام درختی نسبت به سال گذشته به ترتیب بیش از ۶۰، ۶۴ و ۷۲ درصد افزایش یافته است. این روند سبب شده قیمت آجیل مخلوط از حدود ۷۷۰ هزار تومان در یلدای ۱۴۰۳ به بازه ۹۵۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان در یلدای امسال برسد.
در بازار میوه نیز گرچه مسئولان از تعادل عرضه و تقاضا سخن میگویند، اما تفاوت قیمتها در میدان و خردهفروشیها چشمگیر است. قیمت هندوانه در میدانهای میوه و ترهبار پایین شهر ۵۵ هزار تومان اعلام شده، اما در مغازهها ارقام بالاتری دیده میشود.
انار که در میدان بین ۱۳۵ تا ۱۷۰ هزار تومان قیمت دارد، در برخی واحدهای سطح شهر تا ۳۵۰ هزار تومان هم فروخته میشود. پرتقال تامسون با نرخ ۶۵ هزار تومان در میدان، در مغازهها تا ۱۸۰ هزار تومان قیمتگذاری شده و سیب زرد و قرمز نیز با اختلافی قابل توجه میان میدان و سطح شهر عرضه میشوند.
میدان میوه تره بار متعادل است، گرانی در خردهفروشیها اتفاق میافتد
در این میان، اکبر یاوری، رئیس اتحادیه بارفروشان، در گفتوگو با خبرنگار عصر اقتصاد، وضعیت بازار را متعادل توصیف کرد و گفت: محصولات کشاورزی ماهیت فاسدشدنی دارند و امکان نگهداری طولانیمدت آنها وجود ندارد، به همین دلیل باید در بازه زمانی مشخص وارد بازار شوند.
وی افزود: در حال حاضر از نظر تأمین میوههای شب یلدا هیچ کمبودی در میدان وجود ندارد و عرضه کاملاً متناسب با تقاضاست و حتی در برخی اقلام با مازاد عرضه مواجه هستیم.
رئیس اتحادیه بارفروشان با اشاره به نوسان قیمتها تصریح کرد: افزایش قیمت میوه نسبت به سال گذشته وجود داشته، اما این افزایش بهطور متوسط حدود ۳۰ درصد بوده و در مقایسه با بسیاری از کالاها، شدت کمتری داشته است.
یاوری تأکید کرد: بازار میدان مادر از نظر عرضه و قیمت در وضعیت کاملاً متعادل قرار دارد و مشکلی برای تأمین شب یلدا احساس نمیشود، با این حال ممکن است در سطح خردهفروشیها و مغازههای شهر، قیمتها به دلایل مختلف بالاتر از نرخهای میدان باشد.
در کنار آجیل و میوه، شیرینی نیز بخش جدانشدنی سفره یلدایی است، اما این بخش هم از گرانی بینصیب نمانده است. هر کیلوگرم کیک یزدی ۲۴۰ هزار تومان، قطاب ۳۳۰ هزار تومان، شیرینی خشک ۳۵۰ هزار تومان و شیرینی تر بین ۴۲۰ تا ۴۶۰ هزار تومان قیمت دارد. شیرینیهای خاص مانند گردویی و نارگیلی نیز به ترتیب ۶۰۰ و ۷۰۰ هزار تومان فروخته میشوند.
علی بهرهمند، رئیس اتحادیه صنف قنادان و شیرینیفروشان، با اشاره به افزایش ۸۰ درصدی قیمت مواد اولیه، از کاهش ۵۰ درصدی خرید شیرینی شب یلدا خبر داده و گفته است: «روغنی که قبلاً یکونیم میلیون تومان میخریدیم، حالا باید با قیمت چهار میلیون تومان تهیه کنیم.»
افزایش هزینههای یلدایی باعث شده کارگران، معلمان و بازنشستگان برای برگزاری یک دورهمی ساده ناچار شوند یکسوم درآمد ماهانه خود را هزینه یا حذف کامل شوند
در چنین شرایطی، هزینه برپایی یک سفره یلدای ساده برای یک خانواده چهار نفره، شامل آجیل، میوه و شام، بین ۴ تا ۵ میلیون تومان برآورد میشود، رقمی که برای بسیاری از خانوارها، بهویژه کارگران، معلمان و بازنشستگان، معادل یک سوم یا حتی بیشتر از درآمد ماهانه است.
کارگران و بازنشستگان میگویند که حقوق آنها حتی پاسخگوی هزینههای جاری زندگی نیست و برگزاری یک دورهمی ساده یلدایی به معنای عقب افتادن اقساط یا حذف سایر نیازهای ضروری است. معلمان نیز از کوچکتر شدن سفرهها سخن میگویند و تأکید دارند که شب یلدا برایشان به انتخابی میان «رسم و رسوم» و «ضرورتهای زندگی» تبدیل شده است.
شب یلدا همچنان در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژهای دارد، اما واقعیتهای اقتصادی باعث شده این آیین باستانی برای بسیاری از خانوادهها رنگ و بوی گذشته را نداشته باشد. شبی که قرار بود بلندترین شب سال باشد، حالا برای بخشی از جامعه به بلندترین فهرست قیمتها و نگرانیها گره خورده است.
