پژوهشکده پولی و بانکی نخست به عنوان: «مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی» و در جایگاه بازوی تحقیقاتی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ و به دنبال تصویب و اجرای برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور؛ و با توجه به نیاز تمرکز تحقیقات پراکنده در زمینه‎ های پولی، ارزی و بانکی و گسترش آنها با رویکردی کاربردی، در سال۱۳۶۹ تأسیس شد. مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی در طول بیش از یک دهه فعالیت‎های مستمر ـ به صورت: انجام تحقیقات در زمینه‎های مرتبط، ارائه خدمات مشاوره‎ای اقتصادی، پولی، ارزی و بانکی به مقامات و اشخاص حقیقی و حقوقی، برگزاری همایش‎های مختلف علمی، انتشار کتب و مطالب سودمند ـ و با بهره‎ گیری از اعضاء هیئت علمی دانشگاهی و کارشناسان اقتصادی، گام‎های مهمی را در کمک به اجرای سیاست‎های رسمی اقتصادی کشور و پیشبرد اهداف کلان مربوط برداشته است. به هر حال، با توجه به شرایط جدید جهانی، تحت فرآیند جهانی‎سازی اقتصادها و نیز تصویب و اجرای برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور که حاوی مجموعه گسترده‎ای از سیاست‎های اصلاحی در بخش‎های مختلف اقتصادی ـ به ویژه در حوزه‎های پولی، مالی، ارزی و بانکی ـ می‎باشد؛ لزوم تقویت و گسترش بیش از پیش نقش و فعالیت پژوهشکده را ضروری می‎نمود. جهت تأمین این منظور، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی پس از یک سلسله تغییرات در سازمان تشکیلاتی و کادر علمی و نیز با تعاریف گسترده ‎تری از اهداف و وظایف آن و با کسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناّوری، در سال ۱۳۸۰ به پژوهشکده پولی و بانکی ارتقاء سطح یافت.

اهداف و وظایف

• اجرای پروژه‎های تحقیقاتی در زمینه ‎های پولی،ارزی،بانکی (اسلامی و متعارف)، بازار سرمایه، و… ؛
• ارائه خدمات تحقیقات اقتصادی به افراد و سازمان‎های داخل و خارج از کشور؛
• اجرای فعالیت‎های تحقیقاتی و علمی مشترک با سازمان‎ها، مؤسسات و دانشگاه‎ها در سطح ملی و بین ‎المللی؛
• ارائه آمار و اطلاعات اقتصادی در مورد ایران و سایر کشورها به متقاضیان و علاقمندان اقتصادی دربخش‎های مختلف؛
• برپایی کنفرانس‎ها، سمینارها، کارگاه‎های پژوهشی در زمینه موضوعات مرتبط با اقتصاد داخلی و بین ‎المللی ـ به صورت منفرد و یا مشترک ـ با مؤسسات علمی پژوهشی و خارجی می‎ باشند.

سازمان و تشکیلات

ساختار سازمانی پژوهشکده، شامل: هیئت امناء (به ریاست رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران)، رئیس، مشاورین، معاونین، شورای پژوهشی، هیئت علمی، روابط عمومی، گروه‏ های علمی ـ تحقیقاتی، مالی، تدارکاتی، انتشارات و انفورماتیک، بانک اطلاعاتی و کتابخانه می‎باشد. در حال حاضر، جناب آقای دکتر شاپور محمدی ریاست پژوهشکده پولی و بانکی را عهده ‎دار می‎ باشند.

عملکرد و چشم انداز

عمده دستاوردهای بیش از یک دهه فعالیت این نهاد تحقیقاتی، مشتمل بر: اجرای حدود ۱۲۳ پروژه تحقیقاتی، برگزاری ۱۹ کنفرانس سالانه و ۴۸ کنفرانس ماهانه، چاپ و انتشار بالای ۲۰۰ عنوان کتاب (عمدتاً محصول پروژه‎های تحقیقاتی و نتایج کنفرانس‎های سالانه و ماهانه)، برپایی ۷ کارگاه پژوهشی، ارائه خدمات مشاوره‎ای به مقامات بانک مرکزی ج.ا.ا. و دولت و… می ‎باشند. در حال حاضر، پژوهشکده در حال اجرای پروژه‎های مشترک با تعدادی از سازمان‏ها و مؤسسات داخلی و بین ‎المللی و نیز ارائه خدمات تحقیقاتی مورد نیاز آنها می ‎باشد. به علاوه، در چهارچوب همکاری‎های مشترک خارجی، برنامه ‎برگزاری سمینار مشترکی با مؤسسه تحقیقات و آموزش اسلامی۳، وابسته به بانک توسعه اسلامی (IDB) ، تحت عنوان: «سمینار بین‎المللی بخش پولی در ایران: ساختار، عملکرد و چالش‎ها»۴، در تهران و با مدیریت مشترک پژوهشکده پولی و بانکی (MBRA) و مؤسسه تحقیقات و آموزش اسلامی (IRTI) برگزار شد.