عصر اقتصاد: یکی از مهم ترین عـوامـل شکل دهنده الگوی غذایی هر جامعه مجموعه عادات و فرهنگ غذایی آن جامعه است. ایرانیان مردمی خوش ذائقه و دارای تنوع غذایی بسیار بالا هستند و سنت خوردن، از ماندگارترین میراث های فرهنگ و تمدن ایرانیان است امــا در ایــن میان آنچه قابل تأمل است الگوی تغذیه ای ما است. سطح سلامت جامعه وابستگی زیادی به تغذیه مناسب و سالم دارد. الگوی تغذیه کشور ما دستخوش تغییرات زیادی شده است و به گفته کارشناسان، وضعیت تغذیه ایرانیان در حد مطلوبی نیست.

سازمان جهانی خوار بار و کشاورزی (فائو) در دسامبر 2012 سرانه مصرف گوشت (قرمز و سفید) در جهان را 41 کیلوگرم اعلام کرد. این در حالی است که ایرانی ها سالانه حدود 36 کیلوگرم گوشت مصرف می کنند. این میزان از آمار جهانی کمتر و از میانگین آسیا بالاتر است. همچنین ایران از لحاظ مصرف گوشت بین 196 کشور جهان در رتبه 98 قرار دارد.

در همین خصوص مهدی کریمی تفرشی، رئیس هیات مدیره تعاونی تولیدکنندگان محصولات غذایی گفت: از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند زمینه توسعه رقابت‌پذیری صنایع غذایی در ایران را فراهم کند، دسترسی به مواد اولیه باکیفیت و قیمت مناسب است که متاسفانه صنایع تبدیلی و غذایی ایران از این نظر دچار مشکل است.

وی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از محصولات کشاورزی در مقیاس نامناسب، تولید و به بازار عرضه می‌شود، تصریح کرد: کوچک بودن اراضی کشاوزی، یکپارچه نبودن، هدررفت منابع آبی و محدودیت‌های مالی کشاوزان را دچار مضیقه کرده و باعث می‌شود دلالان و واسطه‌ها فعال شوند. در این میان هزینه‌های حمل و نقل بالا می‌رود و کیفیت مواد غذایی به دلیل شرایط نامناسب حمل و نگهداری پایین می‌آید.

کریمی تفرشی عنوان کرد :  واقعیت این است که سیاست‌های اخیر ارزی کشور به گونه‌ای بوده که واحدهای تولیدی ما در تامین مواد اولیه خود با مشکل جدی مواجه شده‌اند که با ادامه این روند شاهد تعطیلی واحدهای تولیدی و از دست رفتن اشتغال ایجاد شده خواهیم بود.

وی ادامه داد: همه واحدهای تولیدی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با مشکل تامین مواد اولیه روبه‌رو هستند. اگر واحدهای تولیدی ما نتوانند مواد اولیه خود را تامین کنند، چرخه اقتصاد ما دچار مشکلات بزرگ‌تری خواهد شد.

رییس هیات مدیره انجمن علوم و فناوری غلات ایران خاطرنشان کرد: به دلیل پرهیز تامین کنندگان خارجی از انعقاد قراردادهای بلندمدت و تمایل آنها به انجام معاملات نقدی، قیمت مواد و تجهیزات از نوسانات بیشتری برخوردار است که این موضوع، سودآوری صنایع داخلی را با تردید بیشتری مواجه کرده است.

وی با بیان اینکه  در حال حاضر نحوه تخصیص ارز به واردات مواد اولیه، از دغدغه‌های اصلی فعالین اقتصادی به‌ویژه صنعت غذا است، یادآور شد: تولید در اقتصاد ایران به شدت به واردات کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای و مواد اولیه وابسته است. با درنظرگرفتن چنین شرایطی، تضعیف ارزش پول ملی، افزایش هزینه‌های تولید، رکود و تعطیلی صنایع را در پی خواهد داشت.

عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت ایران بیان کرد: افزایش نرخ ارز به شدت حاشیه سود اکثر صنایع کشور را کم کرده و هزینه‌های تولید آنها را افزایش داده است، زیرا رابطه‌ی نرخ ارز با واردات، رابطه‌ی معکوس و منفی است؛ یعنی با افزایش نرخ ارز، قیمت کالاهای وارداتی بالا می‌رود.

کریمی تفرشی گفت: تمام این موارد قطعاً متأثر از نوسانات نرخ ارز خواهد بود و افزایش نرخ ارز به شدت تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می‌دهد، به ویژه اینکه تولید کننده مجبورند مواد اولیه و ملزومات خود را با نرخ بالای ارز وارد کند و این قطعاً هزینه تولید و قیمت تمام شده محصول را بالا می‌برد. تولید کننده با در نظر گرفتن توان مالی مردم و حفظ رقابت در بازار و حضور در بازار رقابتی نمی‌تواند قیمت محصول را چندان افزایش دهد. ضمن اینکه تولید کننده با وجدان برای حفظ منافع اقتصادی خود هرگز حاضر به کاستن از کیفیت محصول نخواهد بود.

وی تصریح کرد: افزایش هزینه‌های تولید، کاهش حاشیه سود و کاهش توان رقابتی، کمبود سرمایه در گردش بنگاه‌­ها، اختلال در سیستم خریدها و معاملات اقتصادی از مهمترین تاثیرات نوسانات نرخ ارز در اقتصاد کشور است. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان نیز ملزم به خرید نقدی مواد اولیه هستند که به­ دلیل حجم بالای نیاز آنها با مشکل مواجه می‌شوند.

مشاور عالی در کمیته فناوری‌های نو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی توضیح داد: با توجه به اینکه کشور ما کشوری چهار فصل است و موقیت خوبی از لحاظ اقلیمی و جغرافیایی دارد از پتانسیل بالایی در تولید انواع محصولات کشاورزی برخوردار است که باید با اصلاح مناسب زیرساخت‌های کشاورزی و پاسخگویی به نیازهای کشاورزان از این پتانسیل بالا به نحو مطلوبی بهره‌برداری کرد. بویژه در شرایط حساس اقتصادی کشور که باید مسئله ارز در کشور به نحو بهینه‌ای مدیریت شود بهره برداری از حداکثر ظرفیت‌های تولیدات کشاورزی کشور و جلوگیری از واردات غیرضروری کالاهایی که امکان تولید آن ها در کشور فراهم است نقش کلیدی در مدیریت اقتصادی کشور ایفا می‌کند. ضمن اینکه به این طریق از اشتغال و کارآفرینی و پتانسیل‌های روستایی کشورمان حمایت می‌شود و مانع خروج بی رویه ارز از کشور برای کالاهای غیر اساسی خواهد شد.

وی افزود: در ایران حدود 50 میلیون هکتار زمین زراعی مناسب وجود دارد که 20 میلیون هکتار از آن زیرکشت است.  سالانه بیش از صد میلیون تن موادغذایی در کشور تولید می‌شود.

کریمی تفرشی خاطرنشان کرد: در حال حاضر با تولید ۸ میلیون و ۵۰ هزار تن چغندر قند در کشور و با احتساب شکر نیشکری، بیش از یک میلیون و ۹۲۰ هزار تن شکر که در کشور تولید شده نیازی به واردات این محصول در سال 97 نداریم.

عضو هیات مدیره خانه صنعت، معدن وتجارت جوانان با بیان اینکه در زمینه تولید دانه های روغنی با توجه به ظرفیت بالای تولید کلزا در کشور رسیدن به خودکفایی در این زمینه در سالهای آینده دور از دسترس نیست، گفت: حبوبات از جمله محصولاتی است که امکان تولید آن در کشور فراهم است و متاسفانه واردات غیر ضروری این محصولات با ارز دولتی باعث خروج میلیون‌ها دلار از ثروت ملی کشور می شود. 

کریمی تفرشی گفت: استان کرمانشاه، لرستان و خوزستان از جمله استان‌هایی هستند که قابلیت بسیار زیادی برای کشت و تولید حبوبات دارند. هر چند در سال‌های اخیر بروز خشکسالی‌های متعدد آسیب‌های زیادی را به کشاورزان وارد کرده و نیز مصرف سرانه حبوبات در کشورمان نیز به دلیل کاهش قدرت خرید مردم برای خرید مرغ و گوشت افزایش پیدا کرده است.

وی تاکید کرد: باید در جهت افزایش بهروری از کشاورزی با کاهش ضایعات محصولات کشاورزی ، بهبود تولید و متعادل کردن مصرف به صورت درست و منسجم برنامه ریزی کرد. دولت‌ها و مسئولین باید در جهت تقویت زیر ساخت‌های کشاورزی و افزایش بهره‌وری ، اصلاح سیستم‌های آبیاری و توجه به صنایع تبدیلی و ایجاد فضاهای مدرن کشاورزی تلاش کنند و بخش عمده‌ای از تسهیلات به این بخش تعلق گیرد.

ریاست هیات مدیره تعاونی تولید کنندگان محصولات غذایی در خاتمه خاطرنشان کرد: اصلاح زیر ساخت‌های کشاورزی با توجه به شرایط آب و هوایی کشور و کمک هرچه بیشتر به کشاورزان و فراهم کردن شرایط و تسهیلات مناسب برای فعالیت آنها می‌تواند به افزایش تولید و متعاقباً بهبود کیفیت و کاهش قیمت مواد اولیه و محصولات کشاورزی منجر شود و استفاده بهینه از نیروی کار متخصص نیز در کاهش هزینه‌های تولید موثر است.

با بررسی آمار مصرف مواد غذایی کشور و میانگین های جهانی به روشنی پیداست که ایران در وضعیت غذایی درستی قرار ندارد. حتی می توانیم عنوان بدغذا ترین کشور جهان را از آن خود کنیم. بنابراین اصلاح الگوی تغذیه ای با آموزش های بنیادین و آگاه کردن مردم از تبعات الگوی غذایی غلط شاید بتواند به بهبود وضعیت غذایی جامعه به ویژه نسل های بعد کمک کند.