آثار منفی افت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت بر دوران گذار به انرژی های پاک

ترجمه: محمود نواب مطلق

ضرورت کاهش مصرف نفت منجر به کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت شده و این امر برای اقتصاد جهان و دوران گذار به انرژی های‌پاک خسارت بار است. براثرکرونا و افزایش قیمت حامل های انرژی، تورم تا حد بی‌سابقه‌ای از ده ها سال پیش تاکنون افزایش یافت.

به همین دلیل ملاکهای تحولات اقتصادی بکلی بهم ریخت. از جمله این بهم ریختگیها قطع ارتباط میان قیمت بالای هربشکه نفت و افزایش سرمایه‌گذاری دراین صنعت است. بصورت معمول افزایش قیمت به‌ویژه در بازار مواداولیه منجر به ارتقای ظرفیت های تولید می‌شود.

«کریستیان مالک» مدیر راهبرد انرژی بانک «جی پی مورگان» در مصاحبه با «اِس اند پی گلوبال» دو هفته پیش هشدارداد: «سرمایه‌گذاریها افزایش یافته، اما کافی نیست.»

به عقیده وی عرضه محدود در مقابل تقاضای جهانی طی دهه آینده  یک خطر واقعی خواهد بود.

درسال جاری میلادی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین و اعمال تحریمها بر ضد روسیه به عنوان یکی از مهمترین صادرکنندگان نفت؛ قیمت هربشکه نفت خام برنت به عنوان قیمت مرجع بین المللی درمقایسه با سال قبل ۴۰ درصد افزایش یافت.

این قیمت درروزجمعه۴نوامبر(۱۳آبان) به ۹۷ دلار رسید. به رغم این افزایش قیمت چشمگیر و افزایش درآمد قابل توجه تولیدکنندگان نفت میزان سرمایه‌گذاریها دراین صنعت به صورت کاملا محدود درحد ۱۳درصد افزایش یافته است.

به اعتقاد «کریستیان مالک» این رقم با رقم ۴۵درصد دراوج میزان خود در سال ۲۰۱۴(۱۳۹۳) فاصله زیادی دارد.

براساس محاسبات این بانک سرمایه‌گذاری آمریکایی قیمت نفت در سال ۲۰۲۳(۱۴۰۲) به دلیل بروز رکود جهانی اقتصاد به ویژه در آمریکا و اروپا به ۸۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید.

با یک سناریو قیمت نفت در صورتیکه اوپک پلاس نتواند به اهداف خود در تولید دست یابد و یا تولید نفت شیل در آمریکا و کانادا کاهش یابد می‌تواند به ۱۵۰ دلار هم برسد.

براساس تحلیلهای «رِنه سانتُس» از کارشناسان مؤسسه ارزیابی قیمتهای نفتی «اِس اند پی»: «به عکس در سناریوی رکود قوی اقتصادی و کاهش تقاضای نفت قیمت آن کاهش می‌یابد.

در اینصورت سرمایه‌گذاری در این بخش نیز تا حصول شرایط مناسب و افزایش مجدد تقاضا برای آن؛ کاهش می‌یابد. بانک سرمایه‌گذاری «جِی پی مورگان» دراعلام این هشدار تنها نیست؛ براساس محاسبات آژانس بین‌المللی انرژی نیز درآخرین گزارش سالانه خود با موضوع چشم اندازهای جهانی انرژی؛ تا سال ۲۰۳۰(۱۴۰۹)  مطابق با سه سناریوی طراحی شده به وسیله این آژانس باید هرسال بین۳۵۰ تا ۵۸۰ میلیارد دلار سالانه در صنعت نفت سرمایه گذاری صورت پذیرد.

در سال ۲۰۲۲(۱۴۰۱) میزان سرمایه گذاری ۴۵۰میلیارد دلار و درسال۲۰۲۱ (۱۴۰۰) ۳۵۰ میلیارد دلارگزارش شده است. یعنی حدی متوسطی از سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) تاکنون.

خوش‌بینانه ترین سناریو نیز برای پوشش دادن نیازهای خود با مشکل مواجه است. یعنی سناریوی سرمایه‌گذاریهای وسیع در زمینه انرژیهای تجدید پذیر حتی فراتر از تعهدات دولتها. اما این سرمایه‌گذاریها به دلیل مشکلات فراوان بخش نفت در تولید، از میزان تعهدات کمتر است.

مشکلاتی از قبیل گران تمام شدن تولید به دلیل افزایش قیمت مواداولیه، انرژی و نیروی کار و همچنین گرانتر شدن وامهای بانکی به دلیل افزایش نرخ‌بهره بانکی که ناشی از سیاست های بانک‌مرکزی آمریکاست. به ویژه آنکه صنعت نفت یکی از سرمایه بر ترین صنایع محسوب می‌شود.

در بدبینانه‌ترین سناریو آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند اوج تقاضای جهانی برای نفت خام تا سال ۲۰۳۵ (۱۴۱۴) به ۲/۱۰۳ میلیون بشکه در روز برسد. آمریکا به عنوان اولین تولیدکننده نفت جهان یکی از کلیدهای حل این مشکل درآینده است.

درعین حال روابط جو بایدن و شرکتهای تولیدکننده نفت وضعیت خوبی ندارد.

او شرکتهای نفتی را به دلیل افزایش ندادن تولیدات خود به‌رغم افزایش درآمدشان طی ماههای اخیر به صورت مستمر نکوهش کرده‌است. اما این شرکتها ازمشکلات خود در تولید بیشتر می‌گویند.

در حقیقت میزان تولید نفت آمریکا که در سال۲۰۲۰(۱۳۹۹) ۱۳ میلیون بشکه در روز بوده‌است درحال حاضر یک میلیون بشکه در روز کمتر از آن سال است. برای سال ۲۰۲۳(۱۴۰۲) نیز افزایش تولید چندانی پیش‌بینی نمی‌شود.

سازمان اوپک نیز به نوبه خود طی گزارش سالانه‌اش درمورد چشم اندازهای جهانی انرژی  براین عقیده است: «به دلیل افزایش متوسط تقاضای نفت تا ۱۳ میلیون بشکه در روز در بازه زمانی۲۰۲۱ تا ۲۰۴۵(۱۴۰۰ تا۱۴۲۳) و با در نظر گرفتن کاهش منابع موجود بررسی میزان تعهدات جدید براساس ظرفیتهای پالایشی تازه امری بسیار ضروریست.»

این تعهدات درمقایسه با برآوردهای گزارش سال ۲۰۲۱(۱۴۰۰)نیز از قبل افزایش داشته است. میزان سرمایه گذاری با احتساب افزایش ظرفیتهای پالایشی و توزیع در بازه زمانی۲۰۲۱ تا ۲۰۴۵(۱۴۰۰ تا۱۴۲۳) حدود ۱۲میلیارد دلار یعنی حدود ۵۲۰ میلیون دلار در هر سال برآورد می شود.

براساس نظرات کارشناسان اوپک بیشتر این سرمایه گذاریها باید به وسیله امریکا انجام شود.

اگر این سرمایه گذاریها انجام نشود موارد مربوط به دوران گذار به انرژیهای پاک نیز دچار آسیب جدی خواهند شد. چراکه بازار انرژی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین بکلی بهم ریخته است.

حتی کارشناسانی که قبلا معتقد بودند برای رسیدن به انرژیهای پاک باید سرمایه گذاری در نفت تبدیل به سرمایه گذاری در انرژیهای پاک شود امروز بر این باورند که حتی برای رسیدن به انرژی های پاک باید سرمایه‌گذاری در صنعت‌نفت افزایش یابد.

از آن جمله «لَری فینک» مدیر شرکت بزرگ سرمایه گذاری «بلاک روک» است. او درسال ۲۰۲۰(۱۳۹۹) به شدت مروج سرمایه‌گذاری سبز بود اما درحال حاضر مواضع محتاطانه تری دراین خصوص اتخاذ کرده‌ است.

در نیمه اکتبر(اواسط مهر) او گفته بود: «به هیچ وجه نباید سرمایه گذاری در نفت، دغالسنگ و گاز را متوقف کرد.»

منبع: روزنامه تریبیون