عباس علائی رئیس اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌های سنتی تهران در گفت‌وگو با روزنامه «بازار» در باره مشکلات صنفش مطالبی را ایراد کرده است.
بخشهایی از مصاحبه را می خوانید:
شیوع کرونا چه تاثیرات منفی بر فعالیت صنف شما داشت؟
سفره‌خانه‌ها بزرگترین قربانی کرونا در ایران هستند. با شیوع کرونا خودمان به صورت داوطلبانه سفره‌خانه‌ها را تعطیل کردیم. اما جالب است که وقتی فعالیت مشاغل را آزاد می‌کنند متاسفانه ما اجازه فعالیت نداریم.
* چرا اجازه فعالیت ندارید؟ شاید بدون اینکه محدودیتی برایتان قائل باشند، در تعطیلی و محدودیت خودساخته به سر می‌برید.
خودتان بهتر می‌دانید که چرا اینطور است.از چای و املت که پول برای سفره‌خانه‌ها درنمی‌آید. منبع اصلی درآمد ما قلیان است اما به هرحال، شرایط عرضه قلیان را نداریم. خرج و مخارج آنقدر زیاد است که فروش نیمرو درآمدی برای صنف ما نمی‌آورد.
* منظورتان این است که با محدود شدن عرضه قلیان، منبع اصلی درآمدتان از بین رفته است؟
بله دیگر! این یک واقعیت است. سفره‌خانه‌ها از همه طرف تحت فشار هستند. ما با یک حمله گازانبری از سوی مردم و مدیران مواجه شده‌ایم. بنابراین قلیان از سفره‌خانه‌ها به مراکز زیرزمینی و آپارتمان‌ها رفته است تا یک معضل جدید و بزرگ برای جامعه ایجاد شود. وقتی استعمال و عرضه قلیان در مغازه‌های مجاز آزاد باشد، رعایت پروتکل‌ها مدنظر خواهد بود و بر آن نظارت دقیق می‌شود. اما وقتی فضاهای غیرمجاز و زیرزمینی شکل می‌گیرد دیگر هیچ نظارتی امکان‌پذیر نیست و ویروس کرونا در کشور جولان می‌دهد. الان مهمترین دغدغه ما همین است.
* یعنی همکاران خودتان به جای فعالیت در سفره‌خانه، به سمت ایجاد مراکز غیرمجاز و زیرزمینی رفته‌اند؟
نه آقا! صنف ما که قهوه‌خانه‌دار هستند و اهل فعالیت زیرزمینی نیستند. بسیاری از سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها به طور دائم یا موقت در تعطیلی به سر می‌برند و برخی از همکاران بنده همین الان مشغول کسب درآمد ناچیز با فروش چای، نیمرو و املت هستند. البته بالاخره در هر صنفی افرادی پیدا می‌شوند که فعالیت‌های زیرزمینی و غیرمجاز دارند و درباره صنف ما هم شاید مواردی وجود داشته باشد.
بیشتر اماکن غیرمجاز مربوط به افراد سوءاستفاده‌گر است. یعنی در غیاب سفره‌خانه‌ها، یک عده پیدا شدند که تقاضای موجود در جامعه را به طور غیرقانونی و در شرایط غیربهداشتی به سمت خودشان کشاندند. سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها برای عرضه قلیان محدود شده‌اند اما فضاهای جدیدی شکل گرفته است که هیچ نظارتی بر آنها وجود ندارد و اصلا قابل نظارت و ردیابی نیستند.
* شرایط دشواری که برای صنف شما ایجاد شده، ناشی از شیوع کروناویروس است. بالاخره به مردم و مدیران حق بدهید که نگران سلامتی‌شان باشند.
ببخشید که این را می‌گویم. اما داخل مترو چه قدر جمعیت رفت‌وآمد دارند؟ بالاخره مترو شلوغ است و خیلی‌ها آنجا همدیگر را بغل کرده‌اند! خیلی جاها همین‌طور است. مسائل دیگری هست که نمی‌خواهم بگویم. ولی نوبت سفره‌خانه و قهوه‌خانه که می‌شود، می‌گویند خطرناک است. ضمن اینکه همان افرادی که قبلا متقاضی قلیان بودند و مشتری ما محسوب می‌شدند الان مشتری فضاهای غیربهداشتی و غیرمجاز هستند. بنابراین تغییری در تعداد متقاضیان ایجاد نشده است و این وسط فقط ما ضرر کرده‌ایم. بحث من این است که مردم و مسئولان با سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها نرمش داشته باشند که بتوانیم روزی‌مان را به دست بیاوریم.
* آیا فعالان این صنف در شرایط بیکاری یا درآمد اندک که شما مدعی آن هستید، عوارض و مالیات هم پرداخت می‌کنند؟
صنف ما هرچند فعالیت و درآمد چندانی ندارد اما باید مالیات پرداخت کند. وقتی می‌گوییم توان پرداخت مالیات نداریم جواب می‌دهند «به ما چه ربطی دارد؟ می‌خواستید کار کنید و درآمد داشته باشید!». خب ما از کجا این هزینه‌ها را تامین کنیم؟ اصلا مگر از نگاه مردم و مدیران اجازه فعالیت داریم؟ کار نداریم، تعطیل یا نیمه‌تعطیل هستیم، ورشکست شده‌ایم اما مالیات و عوارض می‌دهیم. از طرف دیگر با شکایت کارگران سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها مواجه هستیم که حقوق قانونی‌شان را از ما طلب می‌کنند.
* الان خواسته و مطالبه شما دقیقا چیست؟ یعنی چه اتفاقی باید رخ بدهد که صنف و اتحادیه شما از این وضعیت سخت بنا به گفته خودتان نجات یابد؟
ما که نمی‌خواهیم از دنیا جلو بزنیم. الان در همه کشورهای جهان مکان‌های ویژه‌ای برای افراد دخانی درنظر گرفته‌اند. حتی در فرودگاه‌ها فضای مخصوصی برای این افراد وجود دارد.
خب در ایران هم از قدیم‌الایام کارکرد قهوه‌خانه مشخص بوده است. مگر وقتی شما از جلوی قهوه‌خانه رد می‌شوی، به زور و تهدید می‌گویند باید بیایی داخل و قلیان بکشی!؟ اجبار در کار نیست. این فضا مخصوص افرادی است که به این کار تمایل دارند و متقاضی همین خدمت هستند. بحث‌هایی مطرح است که شاید استعمال قلیان، زمینه‌ساز موضوعات دیگری باشد.
من از شما سوال می‌کنم چه تضمینی وجود دارد که با جمع شدن قلیان و قهوه‌خانه، موضوعات دیگر هم جمع شود؟ مگر می‌شود تضمین داد؟ اگر تنباکو بد است چرا آن را تولید می‌کنیم؟ بالاخره این تنباکوها با صرف هزینه‌های زیاد و حجم بسیار بالا در حال تولید است. اینها برای چه تولید می‌شود؟ برای مصرف اجنه است!؟ طبیعتا مشتری این تولیدات، برخی افراد همین جامعه هستند.
الان در شرایطی هستیم که تنباکو را تولید می‌کنیم، مالیات و عوارضش را می‌گیریم و حتی بخشی از مخارج چندتا وزارتخانه را با تولید و عرضه همین محصولات تامین می‌کنیم اما مانع از عرضه قلیان در سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها می‌شویم! اینها تضادهایی است که وجود دارد.
ضمن اینکه اسب نفس بریده را طاقت تازیانه نیست. الان همه مشغول هجمه و حمله به ما هستند! به خاطر واردات تنباکو، ما را می‌زنند. تنباکو در داخل کشور تولید می‌شود، باز هم ما را می‌زنند. صنف ما به اندازه کافی متضرر شده و امروز نیازمند حمایت مدیران و مردم است.
* از تدابیر کشورهای دیگر در زمینه عرضه قلیان چیزی می دانید؟
در کشور آلمان خود دولت چند نوع تنباکو را تولید می‌کند و همه کافی‌شاپ‌ها موظف هستند که از همان چند نمونه استفاده کنند. یعنی دولت خودش تولید می‌کند، خودش می‌فروشد و درآمد کسب می‌کند، نظارت قانونی هم دارد و خیالش راحت است که متقاضیان و مصرف‌کنندگان دقیقا در چارچوب تدابیر دولت در این زمینه حرکت می‌کنند. از طرفی مراکز عرضه قلیان درآمد خودشان را دارد و متقاضیان هم وارد فضاهای زیرزمینی و غیرمجاز نمی‌شوند. مگر راحت‌تر از این داریم؟ در کشور ژاپن هم قلیان در شرایط و اماکن خاصی عرضه و استعمال می‌شود.
