سوخت تمام، معادن خاموش!

یاسمین بلوردی

به گفته کارشناسان معادن فعال در کشورها از چندین منظر برای اقتصاد کشورها دارای اهمیت است از جمله اینکه استخراج معادن، به ویژه معادن معدنی و نفتی، منبع اصلی درآمد برای بسیاری از کشورها است و لذا یک منبع درآمدی مهم برای برخی کشورها محسوب می شود.

 به گزارش عصر اقتصاد؛ از سوی دیگر صنعت معدن‌ کاری فرصت ‌های شغلی زیادی  به خصوص در مناطق روستایی و کم‌برخوردار ایجاد می کند که این اشتغال می‌ تواند به کاهش فقر و بهبود شرایط زندگی کمک کند. همچنین کشورهای غنی از منابع معدنی می‌توانند جذب سرمایه‌ گذاری‌های خارجی بیشتری داشته باشند که این امر می‌ تواند به توسعه اقتصادی و فنی منجر شود.

علاوه بر این معادن، به ویژه معدن ‌های فلزی و مواد اولیه، می‌توانند به عنوان منابع صادراتی مهم عمل کنند و در ازای آنها ارز خارجی کسب شود.

سوخت معادن نصف شد

ایران جزو کشورهای صاحب معادن مختلف است که در حال حاضر معدنکاران و فعالان این بخش مانند بخش های دیگر با مشکلات عدیده ای مواجه هستند به طوری که این امر موجب شده است کار به تعطیلی برخی از معادن بکشد.

حسن حسینقلی رئیس اتحادیه سرب و روی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار عصر اقتصاد گفت: نه تنها چالش های قبلی بخش معدن کشور حل نشده است بلکه الان معدنکاران با مشکل تامین سوخت گازوئیل نیز مواجه هستند.

طبق آمارها، بیش از نیمی از معادن پروانه‌دار ایران به دلیل بحران‌های انرژی و تأمین سوخت تعطیل هستند که این امر به شدت بر صنعت معدن و صادرات کشور تأثیر می‌گذارد

علاوه بر آن مواد «ناریه»  در اختیار معدنکاران قرار  نمی دهند چون گاز ندارند به پتروشیمی ها بدهند لذا نیترات آمونیوم به ما تحویل نمی دهد و همچنین به نوعی مواد منفجره نیز دسترسی نداریم.

حسینقلی با تاکید بر مشکل نبود سوخت گفت: از حدود ۱۰-۱۵ روز پیش سوخت معادن را نصف کرده اند و همه دچار کمبود سوخت هستند. این در حالی است که به گفته مسئولان مربوطه سوختی ندارند که در اختیار معادن بگذارند و  به نظر می رسد این روند تا مدتهای طولانی ادامه داشته باشد چون سوختی موجود نیست.

وی ادامه داد: از سوی دیگر قرار است قیمت سوخت را به شدت بالا ببرند و به این ترتیب مشخص نیست چه بلایی بر سر واحدها خواهد آمد. اگرچه با این روند قطعا به تدریج به سمت تعطیلی کل معادن پیش خواهیم رفت. این در شرایطی است که در حال حاضر ۵۰درصد معادنی که پروانه دار هستند تقریبا تعطیل هستند.

در واقع طبق آمار اعلام شده از سوی مهدی حمیدی مدیر کل بهره برداری معادن، در کشور حدود ۱۳هزار پروانه بهره برداری داریم که از این میزان ۶هزار و ۱۰۰ واحد تقریبا فعال است و ۵هزار و ۸۰۰ واحد نیز غیرفعال و تعطیل هستند.

وی خاطر نشان کرد: به عبارت دیگر بالغ بر ۵۰ درصد معادن سنگ به اصطلاح خوابیده است؛ یعنی گروه یک، دو و سه که مصالح ساختمانی هستند تقریبا همگی تعطیل است.

سالانه ۱۸۰ هزار تن شمش روی از ایران صادر می شود

بر اساس این گزارش در حالی معادن ایران در خطر تعطیلی قرار گرفته اند که گزارشات جهانی نشان می دهد: در سال ۲۰۲۳ صادرات روی از همه کشورها  به ۱۰.۸ میلیارد دلار رسیده است و در حوزه سرب نیز ارزش صادرات سرب بالغ بر ۹.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ بوده است.

رئیس اتحادیه سرب و روی ایران در خصوص حجم تولید و صادرات سرب و روی ایران نیز گفت: سالانه ۲۲۰هزار تن شمش روی در کشور تولید می شود که حدود ۴۰هزار تن آن در داخل مصرف می شود و ۱۸۰ هزار تن آن صادر می گردد.

وی افزود: از سوی دیگر در بحث سرُب نیز تولید شمش سرب از ماده معدنی سالانه  حدود ۳۰هزار تن است که کاملا در داخل مصرف می شود.

مشکلات سوخت و کمبود مواد منفجره در ایران به بحرانی بزرگ برای معادن تبدیل شده است. این بحران، که به تعطیلی بسیاری از معادن انجامیده، تهدیدی جدی برای اقتصاد و صادرات کشور محسوب می‌شود

البته یک شمش سرب دیگر در کشور تولید می شود که بازیافت باتری است و ربطی به بخش معدن ندارد و آمارهای متفاوتی دارد اما آنچه مربوط به معادن است ۳۰هزار تن تولید در سال است.

حسینقلی در خصوص جایگاه ایران در بحث تولید جهانی سرب و روی نیز گفت: یک و نیم تا دو درصد تولید جهانی را داریم  و به طور کلی جایگاه ما از نظر ذخایر  معدنی و  صنایع معدنی در سرب و روی بین دهم تا یازدهم دنیا هستیم.

کاهش ۲۶ درصدی ارزش صادراتی سنگ معدن و کنسانتره روی در سال ۲۰۲۳ در مقایسه با ۲۰۲۲

بر اساس این گزارش طبق آمارها در سال ۲۰۲۳ صادرات روی از همه کشورها  به ۱۰.۸ میلیارد دلار رسیده است و  این در حالی است که در سال ۲۰۱۹ میزان سنگ معدن و کنسانتره روی صادراتی به ارزش ۱۱.۲ میلیارد دلار بوده و به این ترتیب میزان صادرات در سال ۲۰۲۳ حدود ۳ درصد کاهش داشته است.

از سوی دیگر مقدار نامبرده در مقایسه با سال ۲۰۲۲ نیز کاهشی بوده است به طوری که طبق داده های آماری در سال ۲۰۲۲ صادراتی به ارزش ۱۴.۶۵ میلیارد دلار در این بخش رقم خورده و لذا می توان گفت ارزش صادرات در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال قبلتر کاهشی ۲۶ درصدی داشته است.

صادرکنندگان برتر سنگ معدن یا کنسانتره روی صادراتی در سال ۲۰۲۳ کدامند؟

نکته قابل تامل اینکه طبق گزارشات جهانی از نظر ارزش، ۵ صادر کننده پرسود روی جهان عبارتند از «پرو، استرالیا، بولیوی، ایالات متحده آمریکا و بلژیک» که در مجموع، این ۵ تامین کننده اصلی تقریباً سه پنجم یعنی ۵۸ درصد از کل ارزش سنگ معدن یا کنسانتره روی صادراتی را در سال ۲۰۲۳ رقم زده اند.

 با کاهش ۲۶ درصدی صادرات کنسانتره و سنگ معدن روی، ایران در موقعیتی حساس قرار دارد. این کاهش صادرات، ناشی از مشکلات داخلی در بخش معدن، تهدیدی برای جایگاه ایران در بازار جهانی است

به نحوی که آمارها حاکی از این است که در سال ۲۰۲۳ کشور پرو حدود ۱۶ درصد از کل صادرات روی را به ثبت رسانده و ارزشی ۱.۷ میلیارد دلاری رقم زده است و در جایگاه نخست صادرات قرار گرفته است. پس از آن نیز «استرالیا با رقم زدن صادراتی به ارزش ۱.۵ میلیارد دلار ، بولیوی با ۱.۳ میلیارد دلار، ایالات متحده با یک  میلیارد دلار، بلژیک با ۷۶۵.۳ میلیون دلار، قزاقستان با  ۳۶۴.۵ میلیون دلار، ترکیه با ۳۶۲.۴ میلیون دلار، سوئد با  ۳۴۰ میلیون دلار، شیلی با  ۳۳۳.۳ میلیون دلار، آفریقای جنوبی با ۳۱۴.۶ میلیون دلار، روسیه با ۳۰۸.۸ میلیون دلار، پرتغال با ۲۹۲ میلیون دلار، مکزیک با ۲۴۵.۹ میلیون دلار، کشور اریتره واقع در شرق آفریقا با  ۲۳۰.۴ میلیون دلار، مغولستان با ۲۲۰ میلیون دلار، کانادا با ۱۲۵.۹ میلیون دلار، فنلاند با  ۱۱۴ میلیون دلار، ایرلند با ۱۰۸.۸ میلیون دلار ، ایتالیا با  ۱۰۸.۷ میلیون دلار، اسپانیا با  ۱۰۸.۵ میلیون دلار ، کوبا با  ۱۰۶.۷ میلیون دلار، فرانسه با ۹۵.۱ میلیون دلار، زامبیا با  ۷۳.۸ میلیون دلار، تاجیکستان با ۷۲.۱ میلیون دلار و آلمان با رقم زدن صادراتی به ارزش ۶۴.۵ میلیون دلار» در جایگاه دوم تا بیست و پنجم دنیا قرار دارند. به این ترتیب از نظر ارزش صادراتی این ۲۵ کشور حدود ۹۵ درصد از روی صادراتی جهانی را در سال ۲۰۲۳ حمل کرده اند.