غنی سازی تابع خروج آمریکا از برجام است

فاطمه محمدی پور

خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه به نقل از دیدبان هسته‌ای سازمان ملل ادعا کرد ایران به سرعت ۲ آبشار سانتریفیوژ غنی‌سازی اورانیوم در نیروگاه فردو نصب کرده است.

طبق این گزارش در گزارشی محرمانه از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز پنج‌شنبه به کشورهای عضو ارسال شده آمده است: در تاریخ ۹ و ۱۰ ژوئن، ایران از قصد خود مبنی بر نصب هشت آبشار سانتریفیوژ IR-۶ در طی سه الی چهار هفته آتی در نیروگاه غنی‌سازی سوخت فردو خبر داد.

در پی انتشار این گزارش وزارت امور خارجه آمریکا رو به تهدید و ادعاهای بی‌اساس آورد و اعلام کرد واشنگتن در صورتی که ایران برنامه افزایش ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم خود را به اجرا در آورده باشد به آن «پاسخ متناسب» خواهد داد.

«متیو میلر»، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای مدعی شد: «گزارشی که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شده تصریح می‌کند ایران به دنبال تداوم گسترش برنامه‌ هسته‌ای خود در راه‌هایی است که هیچ هدف صلح‌آمیز معتبری ندارند. این اقدامات برنامه‌ریزی شده هر چه بیشتر باعث تضعیف ادعاهایی که ایران بر خلاف آن مطرح می‌سازد می‌شوند.»

به نوشته وبگاه «یو.پی.آی»، گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک هفته بعد از آن برای کشورهای عضو فرستاده شده که یک قطعنامه ضد ایرانی توزیع شده توسط انگلیس، فرانسه و آلمان در بین اعضای شورای حکام با ۲۰ رای موافق، دو رای مخالف و ۱۲ رای ممتنع تصویب شد.

این قطعنامه در حالی از ایران همکاری بیشتر و بدون تاخیر را درخواست و نسبت به برنامه‌های هسته‌ای ایران ادعاهای واهی را مطرح کرد که در آن هیچ اشاره‌ای به حقوق ایران و تعهدات کشورهای غربی در برابر همکاری ایران با آژانس نشده است.

میلر ادعا کرد: «ایران باید بدون تاخیر بیشتر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کرده تا وظایف حراستی خود که به لحاظ قانونی الزام‌آور هستند را به طور کامل اجرا کند. تا زمانی که ایران اینطور عمل نکند، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پاسخگو کردن ایران ادامه خواهد داد.»

براساس این گزارش، جمهوری اسلامی ایران به آژانس اطلاع داده که تا روز ۲۲ خرداد دو آبشار جدید از سانتریفیوژهای «آی‌آر-۶» را تکمیل کرده و هشت آبشار حاوی ۱۷۴ سانتریفوژ «آی‌آر-۶» را طی سه تا چهار هفته آینده در واحد ۱ تاسیسات غنی‌سازی فردو نصب خواهد کرد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشتر مدعی شده بود که با مشکلات مختلفی در ایران مواجه است، از جمله اجرای تنها بخش کوچکی از اقداماتی که رافائل گروسی، رییس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در «بیانیه مشترک» ۴ مارس ۲۰۲۳ در مورد همکاری در سال گذشته به آن متعهد شده بود.

تنش‌‌ها بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سال ۲۰۱۸، زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌‌جمهور وقت آمریکا به طور یکجانبه از توافق هسته‌‌ای تهران با ۱+۵ خارج شد و فشار حداکثری را علیه ایران در پیش گرفت، افزایش یافته است.

واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به بیانیه مشترک آمریکا و سه کشور اروپایی در مورد برنامه هسته ای کشورمان اظهار داشت: همانطور که بارها تاکید شده است، برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران همواره صلح آمیز بوده و خواهد بود. ‌

سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: بسیار مضحک است کشورهایی که خود مسئول شرایط فعلی در مورد برنامه هسته ای ایران هستند، با قلب واقعیت به دنبال تغییر مقصر و قربانی هستند.

کنعانی افزود: این کشورها بهتر است به جای فرافکنی و موضع گیریهای سیاسی، بر عملکرد خود در قبال مذاکرات رفع تحریم ها در ۲ سال گذشته مروری داشته باشند و نتیجه سیاست های غیرسازنده خود را مشاهده کنند.

سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: غنی سازی در سطح ۶۰ درصد در مراکز غنی سازی ایران، همواره متناسب با نیازهای صلح آمیز کشور و به طور کامل زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی‌بوده و ادامه خواهد داشت.

کنعانی در ادامه اظهار داشت: ایران به همه حقوق و تعهدات بین المللی خود واقف است و در همین چارچوب، به همکاری‌های خود با آژانس ادامه خواهد داد. ‌

سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور افزود: کناره گرفتن از مذاکرات و طرح موضوعات بی ارتباط که نتیجه آن، وضعیت فعلی مذاکرات است، آمریکا و سه کشور اروپایی را در جایگاهی قرار نمی دهند که ادعایی در خصوص برنامه هسته ای ایران داشته باشند.

کنعانی در ادامه افزود: تجربه نشان داده طرح مطالبات و خواسته‌ها به صورت یکجانبه و عدم اراده برای اصلاح گام های اشتباه کشورهای غربی، نمی‌تواند کمک کننده باشد.

سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران، همانند گذشته مذاکره و دیپلماسی را بهترین شیوه برای رفع نگرانی‌های ساختگی در مورد برنامه صلح آمیز هسته ای خود می داند.هم اکنون توپ در زمین آمریکا و سه کشور اروپایی است. آنها باید با کنار گذاشتن سیاست بیانیه نویسی و فشارهای بی نتیجه، تصمیمات سیاسی لازم را اتخاذ کنند.

بنا بر این گزارش عملا این موضع گیری از سوی دو طرف منازعه نشان می دهد که یکی خواستار برگشت به مذاکره است و دیگری دنبال بیانیه صادر کردن.

در این خصوص عصر اقتصاد گفتگویی اختصاصی انجام داده با « پروفسور «وینی کائورا» استاد دپارتمان امور بین‌الملل و مطالعات امنیتی و عضو موسسه مطالعات خاورمیانه که شرح آن را در زیر می خوانید:

وینی کائورا: مهمترین عواملی که باعث شده ایران و آمریکا نتوانند به توافق دست یابند می توان به ایجاد بحران در منطقه خاورمیانه و مخالفت بسیاری از سیاستمداران ایران و آمریکا با ادامه مذاکرات و رسیدن به توافق اشاره نمود

به توافق هسته ای بدبینم

«بدر بن حمد البوسعیدی»، وزیر خارجه عمان چندی پیش با «علی باقری‌کنی»، سرپرست وزارت امور خارجه ایران دیدار و گفت‌وگو کرده است. ناظران می‌گویند یکی از علل سفر وزیر خارجه عمان به ایران پیگیری موضوع مذاکرات اخیر ایران و امریکا بوده است. ارزیابی شما از ادامه روند مذاکرات ایران و آمریکا در مورد موضوع هسته ای ایران چیست؟

عمان به عنوان میانجی مذاکرات ایران و ایالات متحده آمریکا در طی سالها و ماه های گذشته تلاش نموده مذاکرات هسته ای ایران آغاز شود اما تاکنون موفق به آغاز مذاکرات جدی که به توافق منجر شود؛ نشده است. از مهمترین عواملی که باعث شده ایران و آمریکا نتوانند به توافق دست یابند می توان به ایجاد بحران در منطقه خاورمیانه و مخالفت بسیاری از سیاستمداران ایران و آمریکا با ادامه مذاکرات و رسیدن به توافق اشاره نمود. در شرایط فعلی خاورمیانه، آغاز مذاکرات ایران و آمریکا دشوار بوده و من نسبت به ایجاد توافق هسته ای ایران بدبین می باشم حداقل در شرایط فعلی.

*سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت که واشنگتن از«تداوم تولید اورانیوم غنی‌‌سازی شده با‌ درصد بالا در ایران» نگران است. با توجه به این واقعیت که آمریکا توافق هسته ای با ایران را از بین برد، باید تولید اورانیوم غنی شده با درصد بالا در ایران را منطقی بداند. ارزیابی شما چیست؟

بله درست است. آمریکا در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ به طور یک جانبه از توافق هسته ای ایران خارج شد و تحریم های قبل را با شدت بیشتری علیه ایران اعمال نمود. اگر توافقی با دولت جو بایدن امضا شود که بسیار بعید است، در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ سرنوشتی مشابه با توافق قبل خواهد داشت.

*پیش‌تر خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از دیپلمات‌‌‌‌‌‌هایی که نامشان را اعلام نکرده، خبر از آن داده بود که ایالات متحده و سه متحد اصلی اروپایی‌‌‌‌‌‌اش بر سر اینکه آیا باید در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با جمهوری اسلامی مقابله کنند یا نه، دچار اختلاف‌‌نظر شد اما این رویه تغییر کرد. به نظر شما این اختلاف نظر تا چه حد بر آغاز مذاکرات هسته ای ایران تاثیر خواهد گذاشت؟

اختلاف و یا موافقت میان اروپا و امریکا تاثیر چندان زیادی بر آغاز مذاکرات تهران و واشنگتن نخواهد داشت زیرا در شرایط فعلی عوامل منطقه ای از جمله جنگ غزه مانع از آغاز مذاکرات بوده و نمی توان به آغاز مذاکرات در شرایط فعلی امیدوار بود.

غنی سازی اورانیوم در سطح بالا در ایران تابعی از خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران می باشد. تحریم ها اقتصاد ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است در این صورت چرا ایران باید به مفاد برجام پایبند باشد وقتی برجامی در کار نیست

*مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود درباره برنامه هسته‌‌ای ایران که پیش از نشست پیش‌‌روی شورای حکام منتشر کرد، مدعی شده است که ایران ذخایر اورانیوم غنی‌‌شده خود را تا سطح نزدیک به درجه تسلیحات افزایش داده است. ارزیابی شما از گزارش وی چیست و گزارش او چه تاثیری بر روند مذاکرات هسته ای خواهد داشت؟

گزارش رافائل گروسی قطعا بر روند مذاکرات تاثیر گذار خواهد بود. غنی سازی اورانیوم در سطح بالا در ایران تابعی از خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران می باشد. تحریم ها اقتصاد ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است در این صورت چرا ایران باید به مفاد برجام پایبند باشد وقتی برجامی در کار نیست.

*با توجه به نزدیکی به ماراتون انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا مذاکرات هسته ای با ایران تا چه حد برای نامزدهای ریاست جمهوری از هر دو حزب اهمیت دارد؟

دولت بایدن تلاش کرد با ایران به توافق دست یابد همانطور که در کمپین انتخاباتی خود در سال ۲۰۲۰ به آن اشاره کرده بود. اگر جنگ غزه رخ نمی داد شاهد آغاز روند مذاکرات هسته ای ایران جهت رسیدن به توافق بودیم.