مدیریت مشارکت محور در توسعه پایدار شهری

مشارکت عمومی در توسعه شهری از دیر باز به عنوان یک راهکار اصیل و قابل اعتنا در همه جای دنیا پذیرفته شده است و یکی از اصیل ترین شیوه های رشد و توسعه جوامع شهری محسوب می شود.

مشارکت مردم در این رویکرد به دو صورت نمود پیدا می کند. همکاری در اجرای برخی برنامه های شهری نظیر بازیافت زباله از مبداء، پرداخت به موقع عوارض، حفاظت عمومی از وسایل حمل و نقل و المان ها و تجهیزات نصب شده و … گام اول مشارکت عمومی محسوب می شود که به نوعی نماد فرهنگ بالای ساکنان جوامع شهری در داشتن شهری آباد و زیبا است.

در حقیقت مشارکت شهروندان در اداره امور شهر از اصول تحقق پذیری توسعه پایدارمحسوب می شود و با افزایش میزان مشارکت شهروندان در فرایند اجرای برنامه ریزیها تصمیم گیری های مدیریت توسعه شهر، علاوه بر افزایش میزان رضایتمندی از مدیریت شهری، در منابع مالی نیز صرفه جویی شده و دست نهادهای متولی در راستای اجرای برنامه های جدید خدماتی باز تر خواهد شد.

در مدل ثانویه مشارکت که به نوعی مشارکت بخش خصوصی در توسعه عمومی انگاشته می شود افراد دارای تمکن مالی یا شرکت های خصوصی به صورت مشارکتی در اجرای برخی طرح ها و پروژه ها با نهادهای متولی به ویژه شهرداری ها همکاری دارند.

از آنجا که مدیریت و توسعه شهرها در کشورهای در حال توسعه توسط دولت های مرکزی تعیین می گردد، لذا مشارکت شهروندان می تواند رویکردی مناسبی برای دگرگون کردن این تفکر در راستای توسعه شهرها و به خصوص توسعه پایدار در شهرهای کوچکتر و کم برخوردار باشد.

از سویی در شرایط اقتصادی اخیر، توان دولت برای اجرای برخی پروژه ها به حداقل رسیده است و در چنین شرایطی استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و یا همان مشارکت عمومی می تواند، در تسریع روند تکمیل پروژه های نیمه کاره یا ساخت پروژه های شهری جدید به عنوان یک راهکار اصیل و جدی مورد توجه قرار بگیرد.

بی تردید برنامه ریزی شهری در راستای توسعه پایدار، مستلزم توجه به فرایند هایی است که شهروندان از مناظر مختلف، خالق آنها هستند و جهت دهی به این فرایند ها در راستای توسعه پایدار شهری، نیازمند مشارکت فعالانه و آگاهانه کلیه مسئولین و شهروندان در مدیریت توسعه پایدار شهری است .

در الگوهای جدید برنامه ریزی و مدیریت شهری، اجرای پروژه های مشارکت شهری با رشد چشمگیری مواجه شده است و در بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ شاهد ساخت پروژه های مشارکتی در حوزه های ورزشی، گردشگری، تفریحی، اقامتی، آموزشی، خدماتی و زیرساختی هستیم.

این پروژه ها که در قالب های مختلف نظیر طرح های واگذاری زمین به صورت ۹۹ ساله، اجاره برخی واحد های تاریخی جهت تجهیز و بهره برداری، واگذاری پارک ها و مناطق جنگلی و … تعریف شده اند، بخشی از این مشارکت ماندگار محسوب می شوند که در صورت برنامه ریزی دقیق و مطلوب، زمینه توسعه شهری به ویژه در مناطق کم برخوردار را فراهم می سازد.

در پایان باید اشاره داشت در دهه های اخیر، با رشد شتابان شهرها و گسترش شهرنشینی، اداره امورات شهری توسط دولت بدون اتکا به شهروندان میسر نخواهد بود. از این رو، در چند دهه اخیر مدیوم جدیدی از مدیریت شهری مشارکت محور با مشارکت مردم و بخش خصوصی رونق گرفته است که در صورت برنامه ریزی منسجم و تقویت حس اعتماد و همکاری میان مدیران شهری و شهروندان، نظام مدیریت شهری با فراغ بال و سرعت بیشتری می تواند به حل معضلات و چالش های شهری بپردازد و به تبع آن می توان شاهد جلوه های از توسعه پایدار شهری در بخش های مختلف بود.