وعده‌های سبز وزارت نفت در هاله‌ای از ابهام!
پتروشیمی‌های جدید با فلرهای روشن به بهره‌برداری می‌رسند
با وجود وعده‌های وزارت نفت برای خاموش کردن فلرها و کاهش آلودگی محیط‌زیست، پتروشیمی‌های جدید همچنان با روشن شدن فلرها به بهره‌برداری می‌رسند.
این در حالی است که دولت قول داده بود تا پایان سال ۱۴۰۳ گازهای مشعل را جمع‌آوری کند. سوال این است که چرا تکنولوژی‌های جدید در صنایع تازه‌کار استفاده نمی‌شوند و آیا وعده‌های سبز وزارت نفت محقق خواهد شد؟
در حالی که وزارت نفت بارها بر تعهد خود به کاهش آلودگی محیط‌زیست و خاموش کردن فلرها تاکید کرده است، بهره‌برداری از پتروشیمی‌های جدید با روشن شدن فلرها همراه شده است. این موضوع نه تنها سوالاتی را درباره اجرایی شدن وعده‌های دولت ایجاد کرده، بلکه نشان می‌دهد که استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در صنایع جدید هنوز به طور کامل محقق نشده است.
فلرهای روشن در پتروشیمی‌های جدید؛ تضاد با وعده‌های سبز
پتروشیمی هنگام، یکی از جدیدترین واحدهای صنعتی کشور، اخیراً با روشن شدن فلر واحد اوره خود به مرحله بهره‌برداری رسید. این فلر که برای سوزاندن گازهای زائد طراحی شده، توسط سازندگان داخلی ساخته شده و به گفته مسئولان، به‌صورت آزمایشی روشن شده است. با این حال، این اتفاق در تضاد با وعده‌های وزارت نفت برای کاهش فلرها و حرکت به سمت صنایع پاک قرار دارد.
سوال اصلی اینجاست: اگر وزارت نفت هزینه‌های زیادی برای خاموش کردن فلرها در صنایع قدیمی کرده است، چرا در پتروشیمی‌های جدید از همان ابتدا از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر استفاده نمی‌شود؟ چرا باید در بدو بهره‌برداری، فلرها روشن شوند؟
وعده‌های دولت برای خاموش کردن فلرها
رئیس‌جمهور، مسعود پزشکیان، چندی پیش در مراسم امضای قراردادهای طرح فشارافزایی میدان گازی پارس جنوبی اعلام کرد: «تا پایان سال آینده دیگر خبری از گازهای فلر نخواهد بود و جلوی آلودگی وسیع هوا گرفته می‌شود.» وی همچنین از تلاش‌های وزارت نفت برای مدیریت بحران انرژی در زمستان گذشته قدردانی کرد، اما به مشکلاتی مانند قطعی برق و کمبود گاز اشاره کرد و از مردم و صنایع عذرخواهی کرد.
وزارت نفت نیز اعلام کرده است که تا پایان سال ۱۴۰۳، پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل به‌طور کامل اجرایی خواهند شد. بر اساس گزارش‌ها، این پروژه‌ها تاکنون ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند و در صورت تکمیل، درآمدی حدود ۲ میلیارد دلاری برای کشور به همراه خواهند داشت.
چالش‌های پیش‌رو؛ چرا فلرها هنوز روشن هستند؟
با این حال، به نظر می‌رسد که وعده‌های دولت با واقعیت‌های موجود فاصله زیادی دارد. یکی از دلایل اصلی روشن شدن فلرها در پتروشیمی‌های جدید، نبود زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری و فرآوری گازهای زائد است. در حالی که وزارت نفت بر استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید کرده است، اجرای این طرح‌ها در عمل با کندی مواجه شده است.
علاوه بر این، برخی از فرآیندهای پالایشگاهی و پتروشیمی به‌طور طبیعی گازهای زائد تولید می‌کنند که باید سوزانده شوند. این گازها به‌عنوان سوپاپ اطمینان عمل می‌کنند و در صورت عدم سوزاندن، خطر انفجار وجود دارد. با این حال، انتظار می‌رفت که در پتروشیمی‌های جدید از تکنولوژی‌هایی استفاده شود که میزان گازهای زائد را به حداقل برساند.
نقش بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان
یکی از راه‌حل‌های پیش‌رو، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان برای کاهش فلرها است. با این حال، تاکنون مشارکت بخش خصوصی در این زمینه محدود بوده است. به گفته کارشناسان، قیمت‌گذاری نامناسب گازهای قابل استحصال و نبود مشوق‌های کافی، باعث شده است که بخش خصوصی تمایلی به ورود به این حوزه نداشته باشد.
هزینه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی فلرها
بر اساس آمارها، ایران به همراه عراق و روسیه مثلث بالاترین میزام مشعل سوزی را به خود اختصاص داده‌اند. کشورمان با سوزاندن حدود ۱۶ میلیارد مترمکعب در سال پس از روسیه جایگاه دوم را در جدول مشعل سوزان دارد.
با توجه به آمار تولید نفت خام کشور، به ازای تولید هر بشکه نفت خام، حدود ۱۸.۰۳ مترمکعب گاز برای سوزاندن به سمت مشعل هدایت می‌شود. با در نظر گرفتن متوسط این مقدار در دنیا که حدود ۵.۱۱ مترمکعب گاز مشعل به ازای تولید هر بشکه نفت است، از این حیث، بیش از سه برابر متوسط جهانی در کشور گاز مشعل سوزانده می‌شود.
همچنین برآوردها نشان می‌دهد که ایران سالانه حدود ۵ میلیارد دلار به دلیل فلرسوزی دچار عدم‌النفع اقتصادی می‌شود. این رقم شامل گازهایی است که می‌توانستند به جای سوزاندن، استحصال شده و به چرخه تولید بازگردند. علاوه بر این، فلرسوزی باعث آلودگی شدید هوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود که اثرات منفی آن بر سلامت انسان و محیط‌زیست غیرقابل انکار است.
در هر حال، وعده‌های دولت برای خاموش کردن فلرها و کاهش آلودگی محیط‌زیست، اگرچه امیدوارکننده است، اما با چالش‌های جدی مواجه شده است. روشن شدن فلرها در پتروشیمی‌های جدید نشان می‌دهد که هنوز راه زیادی تا تحقق این وعده‌ها باقی است.
