ارزش ذاتی بیت‌کوین
آرمان رحیمی-معاون توسعه بازار فینوپیا
درست مانند سرمایه‌گذاری در بازار سهام، کالا یا هر چیز دیگری، معامله‌گران هنگام سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین هم باید از خود بپرسند که در نهایت چقدر حاضرند برای این ارز دیجیتال بپردازند؟ به‌عبارت دیگر، ارزش ذاتی بیت‌کوین چقدر است؟
به گزارش فینوپیا، مفهوم ارزش ذاتی یک مفهوم مالی قدیمی است که قدمت آن به بیش از یک قرن می‌رسد و در بطن اکثر تصمیمات سرمایه‌گذاری قرار دارد. اگرچه، بسیاری از این مفهوم برای بی‌اعتبار کردن بیت‌کوین استفاده می‌کنند، طرف‌داران این ارز دیجیتال باور دارند ادعای اینکه بیت‌کوین ارزش ذاتی ندارد، ناشی از تفسیر اشتباه ارزش ذاتی است.
مانند بسیاری از سؤالات فلسفی، احتمالاً افراد ارزش ذاتی را به طور یکسان تعریف نمی‌کنند. برخی ارزش ذاتی را ارزش درک‌شده یا محاسبه‌شده یک شرکت با استفاده از تحلیل بنیادی می‌دارند و در محاسبات خود عوامل مشهود و نامشهود را در نظر می‌گیرند.
ارزش ذاتی یک کالا می‌تواند با ارزش بازاری آن برابر باشد، اما این امر همیشگی نیست. دایر‌هالمعارف استنفورد ارزش ذاتی یک چیز را ارزشی می‌داند که «به‌خودی‌خود» یا «به‌خاطر آن چیز» به وجود آمده است.
برخی نیز ارزش ذاتی را ادراک یک سرمایه‌گذار از ارزش اصلی یک دارایی، مانند یک شرکت، سهام، قرارداد اختیار معامله یا املاک و مستغلات می‌دانند.
تعداد این تعاریف بسیار زیاد است و با وجود تمام تفاوت‌ها، نکات مشترک مهمی هم با یکدیگر دارند. در تمام این تعاریف، ارزش ذاتی به یک دارایی اختصاص داده می‌شود و جزء صفات ذاتی آن است. علاوه بر این، درک مالک یا سرمایه‌گذار از ارزش ذاتی در تمام آنها از اهمیت بالایی برخوردار است و اعداد مربوط به آن می‌تواند با ارزش بازار یا قیمت آن در بازار متفاوت باشد.
معامله‌گران معمولاً ارزش ذاتی یک سهام یا اوراق قرضه را با تنزیل جریان‌های نقدی آتی یا سود سهام آن به دست می‌آورند. در این حالت، فعالان بازارهای مالی اغلب از مدل جریان‌های نقدی تنزیل‌شده (DCF) یا مدل تنزیل سود سهام (DDM) برای ارزیابی ارزش ذاتی آنها استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، سرمایه‌گذاران بازارهای مالی می‌توانند از شاخص‌های مالی هم برای بررسی ارزش ذاتی سهام استفاده کنند.
نسبت قیمت به درآمد (P/E)، نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/B) یا نسبت ارزش شرکت به درآمد قبل از سود و مالیات (EV/EBITDA) نمونه‌هایی از شاخص‌های مذکور هستند.
در نهایت، اگر قیمت اوراق بهادار در بازار آزاد یا ارزش بازار آن کم‌تر از ارزش ذاتی آن باشد، یک سرمایه‌گذار محتاط به این نتیجه می‌رسد که اوراق بهادار مذکور کم‌تر از آنچه که باید، ارزش‌گذاری شده است.
حال که بیش از یک دهه از راه‌اندازی بیت‌کوین می‌گذرد و این ارز دیجیتال توانسته است چهار چرخه رونق و رکود را پشت سر بگذارد، ارزش ذاتی آن همچنان موضوع اصلی بحث‌های موجود است.
منتقدان و شکاکان این ارز دیجیتال، بی‌چون‌وچرا، ارزش ذاتی بیت‌کوین را صفر می‌دادند. اغلب این افراد با توجه به چهارچوب‌های قدیمی خود توانایی بیت‌کوین و ایده‌های مربوط به آن را بی‌ارزش نشان می‌دهند.
مری وول اِستوِنکِرافت گادوین شِلی، نویسنده مشهور انگلیسی، می‌گوید هیچ‌چیز به‌اندازه یک تغییر ناگهانی و بزرگ برای ذهن انسان نیست.
به همین خاطر است که سرمایه‌گذاران بیت‌کوین ارزش ذاتی آن را نه با چهارچوب‌های قدیمی، بلکه با ویژگی‌های نامشهود آن محاسبه می‌کنند. از بین این ویژگی‌های نامشهود می‌توان به تغییرناپذیری، امنیت بالا و مخصوصاً غیرمتمرکزسازی اشاره کرد.
هرچند که اکثر سرمایه‌گذاران صنعت ارز دیجیتال باور دارند که بیت‌کوین می‌تواند جایگزینی برای ارزهای فیات و ابزاری برای ذخیره ارزش باشد، شدیداً با قرار دادن این ارز دیجیتال در چهارچوب‌های سیاسی و اقتصادی مخالف‌اند.
در همین راستا، آنها در کنار پذیرش مفاهیمی مانند دارایی‌های دیجیتال، باورهای قدیمی درمورد ارزش ذاتی را زیر سؤال برده‌اند.
از طرفی، منتقدان بیت‌کوین باور دارند که چون سهام و اوراق قرضه جریان‌های نقدی ایجاد می‌کنند، ارزش ذاتی یک دارایی به‌عنوان ارزشی که آن دارایی تولید یا ایجاد می‌کند، در نظر گرفته می‌شود.
برای مثال اگر فردی مزرعه‌ای را خریداری کند، مالکیت تمام آنچه را که در مزرعه تولید می‌شود، به دست می‌آورد. اگر سرمایه‌گذاران سهامی را خریداری کنند، از جریان نقدی کسب‌وکار مذکور تأثیر می‌گیرند.
اگر هم شخصی اوراق خزانه خریداری کند، به او قول سود داده می‌شود. در نتیجه، به نظر آنها چون این ارز دیجیتال جریانی از ارزش برای صاحبان خود ایجاد نمی‌کند، ارزش ذاتی ندارد.
این در حالی است که صاحبان بیت‌کوین، با توجه به بنیادی‌ترین ویژگی این ارز دیجیتال، یعنی کد منبع‌باز آن، یک جریان ارزش دائمی به دست می‌آورند.
به‌عبارت دیگر، هر بار که کد بیت‌کوین «فورک» یا تکرار می‌شود، خریداران بیت‌کوین مالکیت توکن‌های تازه‌ای را به دست می‌آورند که با فورک شدن بیت‌کوین به وجود می‌آید.
چنین پویایی باعث می‌شود تا هولدرهای بیت‌کوین بتواند از یک جریان دائمی نوآوری که از بیت‌کوین ایجاد می‌شود و به‌نوعی محصول جانبی نظرات مخالف در مورد هدف یا آینده این ارز دیجیتال است، بهره ببرند.
تاکنون ۱۰۰ فورک بیت‌کوین ایجاد شده است که حدود ۷۴ مورد از آنها باقی مانده‌اند و همچنان قابل‌استفاده هستند. برای مثال می‌توان به هارد فورک بیت‌کوین کش در سال ۲۰۱۷ اشاره کرد که منجر به هارد فورک بیت‌کوین ساتوشی ویژن در ۲۰۱۸ شد.
هولدرهای بیت‌کوین، مالکیت بسیاری از این نسخه‌های فورک‌شده را به دست می‌آورند؛ نسخه‌هایی که در نهایت زنجیره اصلی را رها می‌کنند و با قیمت بازار غیر صفر و با تقاضای واقعی به بازار می‌آیند.
بنابراین هرچند که هنوز مشخص نشده است نسخه‌های فورک‌شده بیت‌کوین در طول زمان چه ارتباطی با آن خواهند داشت و چه نوآوری ایجاد می‌کنند، نمی‌توان انکار کرد که با داشتن این ارز دیجیتال، شخص مستحق جریان ارزشمندی از نوآوری می‌شود.
در هر حال، مانند مفاهیمی مثل زیبایی، ارزش ذاتی ارزهای دیجیتال هم به نقطه‌نظر فرد بستگی دارد و می‌تواند امری نسبی باشد.
با گذشت زمان و ادامه حرکت بیت‌کوین، ارزش ذاتی این ارز دیجیتال و در نتیجه، ارزش بازار آن هم تغییر خواهد کرد. اگرچه مسیر پیش روی بیت‌کوین نامشخص است، اما مسلماً ارزش زیادی دارد.
