ایران در آستانه بازتعریف حضور اقتصادی در عراق
حضور ایران در بازار پرتحول عراق در حال ورود به مرحله‌ای تازه است، مرحله‌ای که در آن صادرات سنتی جای خود را به سرمایه‌گذاری، شراکت تولیدی و حضور در پروژه‌های عمرانی می‌دهد.
مرور نشست تخصصی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی با حضور اعضای ارشد اتاق مشترک ایران و عراق و دیپلمات‌های اقتصادی نشان می‌دهد که عراق در آستانه تبدیل به بزرگ‌ترین میدان همکاری‌های عمرانی و صنعتی ایران در غرب آسیاست.
به گزارش عصراقتصاد، جهانبخش سنجابی شیرازی، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق، در این نشست گفت: نیاز بحرانی عراق به ساخت واحدهای مسکونی و زیرساخت‌های شهری، فرصتی کم‌نظیر برای شرکت‌های ایرانی ایجاد کرده است. او سه راهبرد کلیدی پیشنهاد کرد: بازسازی ساختار حقوقی شرکت‌ها برای عبور از محدودیت‌های تحریم، ورود به پروژه‌ها حتی در قالب پیمانکار فرعی، و اتخاذ مدل‌های انعطاف‌پذیر اقتصادی. سنجابی با لحنی هشدارآمیز افزود: «در اقتصاد آزاد عراق، موفقیت با کسانی است که اگر از در رانده شوند، از پنجره وارد شوند.»
عقیل الموسوی، رایزن بازرگانی عراق در ایران، نیز از لزوم حرکت از تجارت یک‌طرفه به سمت سرمایه‌گذاری مشترک سخن گفت. او تأکید کرد که پایداری روابط اقتصادی، زمانی تضمین می‌شود که شرکت‌های ایرانی در صنایع داخلی عراق حضور یافته و اشتغال ایجاد کنند. به گفته او، همان‌طور که ایران نقش مهمی در تأمین محصولات و خدمات برای عراق دارد، بغداد نیز باید در بازار ایران فعال شود تا روابط بر پایه برابری شکل گیرد.
از نگاه سهراب سلیمی، مدیرکل دفتر خدمات فنی و مهندسی سازمان توسعه تجارت، مسیر آینده صادرات ایران در حوزه خدمات فنی و مهندسی بر الگوی مشارکت با شرکت‌های عراقی استوار است. او گفت: مدل قدیمی پیمانکاری باید به سمت همکاری سرمایه‌ای و آموزشی تغییر کند، زیرا ترکیب سرمایه‌گذاری دو کشور پایداری بیشتری می‌آفریند. سلیمی یادآور شد که صادرکنندگان این خدمات از معافیت‌های مالیاتی و ارزی برخوردارند و این بخش می‌تواند موتور تازه رشد صادرات شود.
در بخش دیگری از نشست، پریسا یعقوبی، مدیر گروه پژوهش‌های بازرگانی خارجی هشدار داد که وابستگی بالای ایران به بازار عراق ممکن است در آینده به تهدیدی جدی تبدیل شود. او با اشاره به «تله ۲۰ درصدی» و «دام ۱۴ درصدی» گفت سهم ایران از واردات عراق حدود ۱۱ تا ۱۴ درصد است، در حالی که بیشتر صادرات کشور بر کالاهای مصرفی متمرکز شده است. او افزود که با سیاست‌های حمایتی جدید بغداد، مسیر آینده ایران باید از صادرات کالایی به سمت مشارکت در پروژه‌های بازسازی و صنعتی‌سازی عراق تغییر مسیر دهد.
سید حمید حسینی، عضو هیات مدیره اتاق مشترک ایران و عراق، در تحلیلی سیاسی – اقتصادی، نتیجه انتخابات اخیر عراق و تقویت جریان‌های نزدیک به ایران را فرصت جدیدی برای توسعه همکاری‌ها دانست. وی خاطرنشان کرد که صادرات ایران به سقف ظرفیت خود رسیده و رشد آینده در گرو ورود فعال به صنایع مشترک و خدمات مهندسی است. او عراق را «کلید ثبات اقتصادی غرب آسیا برای ایران» توصیف کرد.
همچنین مهدی نجات‌نیا، رایزن پیشین بازرگانی ایران در عراق، با اشاره به فضای باز تجاری در عراق گفت: ساده‌سازی روندهای قانونی و انعطاف ساختار اقتصادی این کشور، شرایطی فراهم کرده است تا ایران با حفظ استاندارد و کیفیت کالا بتواند جایگاه خود را تثبیت کند. او تأکید کرد تنها رفتار حرفه‌ای و شناخت قوانین محلی، ضامن پایداری این بازار خواهد بود.
مجید قربانی‌فراز، رایزن سابق بازرگانی ایران در عراق، تونس و الجزایر، نیز عراق را «پایگاه راهبردی صادرات مجدد» برای ایران دانست و گفت با بهره‌گیری از ظرفیت‌های آزاد تجاری، صادرکنندگان ایرانی می‌توانند کالاهای خود را از مبادی عراقی به بازارهای آفریقا و عربستان منتقل کنند.
در پایان، رضا مونسان مدیرعامل گروه عامر، عراق را در مسیر تبدیل شدن به قطب ساخت‌وساز خاورمیانه معرفی کرد و با اشاره به جمعیت جوان و ظرفیت مالی بالای این کشور گفت: «عراق برای ایران فقط بازار فروش نیست؛ میدان آموزش، فناوری و همکاری استراتژیک است.»
نشست اخیر نشان داد که حضور ایران در عراق وارد مرحله‌ای تحلیلی و سیاستی تازه شده است؛ مرحله‌ای که در آن صادرات صرف جای خود را به سرمایه‌گذاری مشترک، انتقال دانش و بازسازی متقابل می‌دهد .
