بازار کساد صنعت نفت؛ ۵۰ درصد از ظرفیت بخش خصوصی خالی است
رضا پدیدار، نایب رئیس فدراسیون صنعت نفت ایران
بازار تعمیر تجهیزات، ماشین‌آلات و صنایع گاز، نفت و پتروشیمی در کشور با کسادی مواجه شده است. اما دلیل این امر کاهش واردات قطعات یدکی مورد نیاز نیست.
چراکه این قطعات در داخل کشور با کیفیت بالا تولید می‌شوند، دلیل اصلی کاهش تقاضا برای این قطعات و تعمیرات تجهیزات مورد نیاز است. صنایع گاز، نفت و پتروشیمی طی سال‌های گذشته رشدی نداشته و تنها به حفظ منابع موجود بسنده شده است.
صادرات نفتی، گاز و محصولات پتروشیمی کاهش یافته و فعالیت صنایع پتروشیمی به حدی کاهش یافته که با کمبود بنزین نیز در کشور مواجه شده‌ایم. روزانه با ۱۰ تا ۱۵ لیتر کمبود بنزین در کشور روبه‌رو هستیم. فعالیت‌های توسعه‌ای و اکتشاف میادین نفتی و گازی نیز کاهش یافته و صنایع پتروشیمی با کمترین ظرفیت خود مشغول به فعالیت‌اند.
بازار کساد است
گردش مالی قطعات یدکی صنایع نفت، گاز و پتروشیمی به‌شدت پایین آمده است. شرکت‌های سازنده این قطعات نیز اکنون با نیمی از ظرفیت خود به فعالیت ادامه می‌دهند.
بازار تعمیر تجهیزات، وسایل و صنایع گاز، نفت و پتروشیمی به‌شدت کساد است. هم قطعات یدکی کم است و هم حجم گردش مالی این بازار پایین است. می‌توان گفت بیش از ۵۰ درصد از ظرفیت بخش خصوصی خالی است.
شرکت‌های سازنده تجهیزات صنایع گاز، نفت و پتروشیمی قطعات مورد نیاز را تولید می‌کنند اما در تامین مواد اولیه به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های تبادلات مالی با مشکلات فراوانی دست به گریبان هستند.
توقف فعالیت‌های توسعه‌ای
عملیات اکتشاف و به طور کلی توسعه‌ای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی عملاً متوقف شده است. صنایع بالادستی متوقف شده، صنایع میان‌دستی با ۱۰ درصد و صنایع پایین‌دستی نیز تنها با ۲۰ درصد از ظرفیت خود فعالیت می‌کنند.
زمانی که از تجهیزات و صنایع نفت و گاز استفاده کمتری شود، نیاز کمتری نیز به تعمیرات وجود دارد. این امر دلیل کسادی بازار تعمیرات تجهیزات نفت، گاز و صنایع پتروشیمی است.
به طور میانگین بیش از ۸۰ درصد از قطعات مورد نیاز گاز، نفت و پتروشیمی در داخل کشور و با کیفیت بالایی تولید می‌شود. مشکل اصلی اینجاست که به دلیل تحریم‌ها و عدم توسعه صنایع انرژی، بازار قطعات صنایع گاز، نفت و پتروشیمی نیز دچار آسیب شده است.
مشکلات واردات قطعات
اگر قطعات مورد نیاز در داخل کشور تولید نمی‌شد، مجبور به استفاده از قطعات بی‌کیفیت بودیم، چرا که دیگر از کشورهای اروپایی، آمریکایی و ژاپن نمی‌توانیم کالای مورد نیاز را خریداری کنیم. قطعات وارداتی را از طریق بازارهای همسایه اوراسیا و خاورمیانه تامین می‌کنیم که از کیفیت لازم برخوردار نیستند.
در حقیقت بیشتر قطعات از چین و کشورهای اقماری وارد می‌شوند که ضریب کیفی پایینی دارند. در گذشته قطعات مورد نیاز را از آمریکای شمالی، کشورهای اروپایی، ژاپن و کره جنوبی وارد می‌کردیم، اما تحریم‌ها امکان خرید کالا از این کشورها را از ما گرفت.
کاهش تقاضای تامین قطعات یدکی
همچنین فعالان اقتصادی دولتی و خصوصی به دلیل کاهش اکتشاف و تولید منابع انرژی و نفت، گاز و پتروشیمی و عدم توسعه این صنایع نسبت به گذشته تقاضای کمتری برای خریداری قطعات و تعمیر تجهیزات دارند. این صنایع در سطح نگهداشت باقی مانده و دیگر عملیات اکتشاف و توسعه صورت نمی‌گیرد.
میادین جدید نفت، گاز و پتروشیمی کم داریم و توجیه اقتصادی تولیدات قطعات و لوازم یدکی کاهش یافته است. در صورتی که با توجه به افزایش جمعیت باید به توسعه میادین نفت و گاز و فعالیت‌های صنایع میان‌دستی بپردازیم.
همچنین با توجه به افزایش جمعیت و تعداد بالای خودروهای کشور، میزان بنزین افزایش یافته، اما فعالیت‌های پتروشیمی به حدی کاهش یافته که حتی در تامین بنزین مورد نیاز داخلی نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستیم. کمبود بنزین مورد نیاز در کشورهم یکی از مشکلات اساسی است که کارشناسان دلیل این امر را تحریم‌ها می‌نامند.
مصرف بنزین در کشور افزایش یافته، اما ظرفیت پالایشگاهی کاهش یافته است. علاوه بر این در ده سال اخیر رشد جمعیت ده میلیون‌نفری داشتیم. مهاجران افغانستانی بسیاری وارد کشور شده و تقریباً ۱۰ میلیون نفر در سال‌های اخیر افزایش جمعیت داشته‌ایم.
همچنین در کشور حدود ۲۴.۵ میلیون خودرو داریم که پنج میلیون آن وسایل نقلیه عمومی و ۱۹.۵میلیون خودرو شخصی در سطح کشور تردد می‌کنند. با این حال این موضوع هم باعث نشده تا بازار قطعات و تعمیرات رونق بگیرد.
